JEUGDRECHT EN JEUGDBESCHERMING
HOOFDSTUK 1 – INLEIDING ROND HET ONTSTAAN VAN DE JEUGDBESCHERMING IN
BELGIË
1.1 JEUGDBESCHERMING IN BELGIË: HET ONTSTAAN VAN EEN CATEGORIAAL BELEID
• NU: rechten van kinderen/jongeren zijn gewaarborgd
• Geen evidente zaak want eerste beschermingswet pas in 1912 -> ‘jongere’
o De wet op de Kinderbescherming van 1912
• Categoriaal beleid is recent
o = beleid waarbij er een scheiding wordt gemaakt tussen kind en volwassenen m.b.t. recht
• Cultuur wordt overgedragen door twee processen
o Proces van socialisatie: opvoeding door verinnerlijken van waarden en normen
▪ Het eigen maken van W&N die in een maatschappij aanwezig zijn en gelden als de
norm
o Proces van sociale controle zowel formeel als informeel
▪ Straffen en bestraffen als de norm van de maatschappij niet wordt nageleefd
▪ Informeel: anderen wijzen op het feit dat iets niet kan
▪ Formeel: wat vast staat in de wet
➔ Processen zorgen voor evolutie: cultuur wordt doorgegeven, verandert naarmate maatschappij
evolueert
• Belang van Verlichting met opkomt van wetenschappen zoals criminologie (leer van de misdrijven),
penologie (leer van de straffen), psychologie
o Kind als een te socialiseren wezen en niet als kind dat bestraft moet worden
• Kijken door gebruik te maken van:
o Geschiedschrijving = vertrekken vanuit verleden -> van vroeger naar nu
o Chronocentrisme = de nu bestaande middle class wordt als norm genomen voor de
menselijke ontwikkeling doorheen alle tijden en op alle plaatsen -> van nu naar vroeger
1.1.1 EVOLUTIE VAN DE SOCIALISATIE
➔ Kinderen werden vroeger beschouwd als objecten/noodzakelijk kwaad, er werd geen aandacht aan
besteed <-> NU: kinderen kunnen en mogen alles!
• Kinderen worden eeuwen beschouwd als een ‘volwassene’ met hier en daar uitzonderingen
• Recente sociale constructie
• Verlichting is bepalend voor het categoriaal beleid
o Nog-niet positie: nog-niet verantwoordelijk, nog-niet zelfstandig, …
o Weten nog niet het verschil tussen goed en kwaad
o Toekomst, vooruitgang, ratio staan centraal
• 2 mensbeelden in Verlichting:
o Volwassene: kent zijn lot
o Kind: kneedbaar, maakbaar, evolueerbaar
GEEN KINDBEELD
= Geen besef rond het belang van kinderen -> noodzakelijk kwaad
• Tot 7 jaar beschouwd als een last, ding
• Ervoor praktijken die aantonen dat er geen belang gehecht wordt aan kinderen
1
, • Afwezig kindbeeld in Oudheid: kleine volwassenen
o Achterlaten van kinderen (meisjes en kinderen met een beperking eerst)
o Offeren aan Godheid
o Als afval weggooien op de mesthoop
• Ook recentelijk (17de – 18de eeuw) geen kindbeeld
o Hogere klasse schakelden voedster in dus weinig aandacht en hoge kindersterfte
o Praktijken die nu heden ten dag in onze ogen barbaars overkomen
o Als het meisje was = geen kinderen en zwarte vlag van rouw hangen
• Onhygiënische omstandigheden, geen voorbehoedsmiddelen, ziektes leidden tot hoge kindersterfte
en dus geen aandacht
• Meisjes waren minder waard en dit zal zich verder manifesteren doorheen de geschiedenis
• Vanaf 7 jaar als volwassene beschouwd in alle aspecten van het sociale leven (o.b.v. werk, seksualiteit,
…)
o Jongens vertoefden in leerscholen -> werken, economisch van belang
o Meisjes bleven thuis om het huishouden te leren -> meisjes werden gezien als kwaad: konden
meer kinderen op de wereld zetten
EEN AANZET TOT EEN KINDBEELD
• 16de eeuw licht onderscheid die zich vooral manifesteerde bij de jongens uit de hogere klasse
o Vertoefden in scholen om kennis te vergaren
o Intellectuele vorming
• 2 mensbeelden ontstonden cfr. Romantici en Moralisten
o Romantici (Rousseau): kind is ‘inherent goed’ als het geboren wordt en het is de
maatschappij die het slecht maakt/negatief beïnvloedt
o Moralisten: kind is bij geboorte ‘slecht’ en maatschappij/opvoeding moet het ‘goed’ maken
Verlichtingsperiode is cruciaal!!!!
• Aanzet tot categoriaal beleid met 2 mensbeelden
o Kind: nog opvoeden en afschermen van de maatschappij, groeien door fouten te maken ->
gevormd worden tot volwassen persoon
o Volwassene: kent zijn lot en rol in maatschappij
• Sociogenese en psychogenese
o Sociogenese: het op grond van maatschappelijke veranderingen apart gaan zien van
volwassenen en kinderen
o Psychogenese: eigenschappen worden specifiek aan kinderen toegeschreven, worden op een
bepaald moment ontdekt en vanaf dan beschouwd als eigen aan kinderen en over-
geaccentueerd in relatie met kinderen
• Ontstaan van verschillende fases binnen het kind-zijn bv. koppigheidsfase
• Ontstaan van eigen afdelingen binnen de wetenschappen zoals pediatrie/kindergeneeskunde 1872
• Ontstaan van kinderwetten:
o Verbod op kinderarbeid 1889
o Wet op leerplicht 1914
o Wie was hiermee gebaat???
HET HUIDIGE KINDBEELD
• Krachtig persoon met eigen mogelijkheden
• Kijken naar het ‘kunnen’ (niet naar het niet-kunnen)
• Verschillende ontwikkelingsfases met eigen mogelijkheden en beperkingen
• Fases van kinderen/jongeren verschillen kwalitatief van volwassenen
2
, • Afsluiten van volwassenwereld
1.1.2 EVOLUTIE VAN DE SOCIALE CONTROLE
• Gaat over bestraffing
• Geen onderscheid volwassene/kind
➔ Uitzonderlijk door pater familias, praetor en Godheid (willekeurig)
• Verlichting brengt terug soelaas (onder invloed criminologie en penologie)
VROEGE TIJDEN TOT VERLICHTING
• Oud-Romeins recht: wet der XII tafelen
o Uitzondering m.b.t. ‘onmondigen’(eigen straf): niet huwbare kinderen
o Onderscheid opzettelijke en onopzettelijke daden
▪ Eerste aanzet ‘oordeel des onderscheids’
• Klassieke tijdvak
o Huwbare leeftijd en geslachtsrijpheid
o Sluwheid: de sluwheid vult de leeftijd aan
o Oordeel des onderscheid cfr. huidig strafrecht
▪ Al dan niet toerekeningsvatbaar
▪ Verschil tussen goed en kwaad
• Val RR
o Beroep gedaan op familiale solidariteit
o Elk volk/stam eigen gewoontes
• de
11 eeuw
o Heropflakkering Romeins Recht
▪ Aandacht voor onderscheid kind keert terug
• 13de eeuw
o Opkomst van staten
o Centralisatie
o Openbare orde
o Openbare rust
▪ Dus staatsfuncties die regels oplegde
▪ Aanzet tot accusatoir (meer rechten voor beklaagde) berechten i.t.t. inquisitoir
(rechter bepaalt vanuit een alleen zetelende opinie)
▪ Aanstellen van rechters
• 1532 ‘Constiutio Criminalis Carlinae’
o Eerste wettelijke verwijzing naar ‘Oordeel des onderscheids’
o L’usage de raison (= gebruik maken van rede) dus andere bestraffing voor kinderen en
volwassenen
DE VERLICHTING
• Tegen wrede en barbaarse straffen Ancien Regime
• Rede, toekomst, recht, ethiek, … staan centraal
• Maakbaarheid van het leven cfr. Darwin
• Kennis vergaren
• Techniek veroveren door wetenschappelijke inzichten met als gevolg mechanisering en opstart van
fabrieken (industriële evolutie)
• Exacte en positieve feiten halen van het gevoelsmatige denken
• Sociale ontreddering door uitbuiting van de arbeiders
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur ellenanckaert. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
