Hoofdstuk 13 - positieve
psychologie :
De positieve psychologie is een snelgroeiende wetenschappe-lijke
stroming, gericht op welbevinden en optimaal functioneren.
- Zij biedt nieuwe mogelijkheden voor de (g)gz, het onderwijs,
organisaties, de journalistiek, technologie en sport.
De missie van de positieve psychologie:
is om wat goed is te versterken.
- We zien daarbij een betere balans tussen:
1) enerzijds de aandacht voor wat er mis is, zwakten en beperkingen
2) en anderzijds voor wat er goed gaat, sterke kanten en
mogelijkheden: from wrong to strong.
Kijken we naar de (g)gz, dan is gezondheid niet hetzelfde als de
afwezigheid van pathologie. Gezondheid betreft zowel de afwezigheid
van (psycho)pathologie als de aanwezigheid van welbevinden.
De World Health Organization (who, 2005) = omschrijft
geestelijke gezondheid als een toestand van welbevinden, waarin het
individu zijn mogelijkheden realiseert, kan omgaan met de normale
stress van het leven, productief kan zijn in het werk en een bijdrage
kan leveren aan de samenleving.
Psychotherapie dient niet langer een plek te zijn waar uitsluitend
aandacht is voor het repareren van problemen, maar ook een plek waar
sterke kanten worden ontdekt en ingezet, positieve emoties worden
vergroot, en hoop, dankbaarheid en optimisme worden gevoed.
Onderzoek toont aan dat psychopathologie en positieve geestelijke
gezondheid twee verschillende, elkaar aanvullende indicatoren van
geestelijke gezondheid zijn (Keyes, 2005). Hun samenhang is negatief:
psychische problemen gaan vaker samen met een slechte geestelijke
gezondheid dan met een goede. Maar die relatie is beperkt: de mate
van psychopathologie zegt niet zoveel over de mate van positieve
geestelijke gezondheid, en andersom. Iemand met psychische klachten
kan toch welbevinden ervaren, en afwezigheid van psychische klachten
garandeert nog geen hoge mate van welbevinden. Inmiddels bestaat er
groot aantal onderzoeken naar de constructen (ook wel ‘familieleden’
genoemd) die tot pp worden gerekend, zoals optimisme, welbevinden,
dankbaarheid, veerkracht, flow, hoop, moed en positieve emoties.
Enige voorzichtigheid is hier echter op zijn plaats. pp is een nog nieuwe
wetenschap.
, Positieve psychologie :
- Interventies (ppi‘s) effectief (kunnen) zijn in het bevorderen van
welbevinden, is de kwaliteit van het onderzoek naar deze
interventies wisselend.
Goed gerandomiseerd onderzoek is nog weinig uitgevoerd:
methodologisch valt er nog veel te verbeteren. Een belangrijk
aandachtspunt is verder hoe mensen te motiveren en betrokken te
houden bij ppi‘s. Dit geldt ook wellicht zelfs in hogere mate voor
probleemgerichte interventies.
Zet de positieve knop aan:
Iedereen heeft de mogelijkheid om de ‘positieve knop in zijn hoofd’ aan
en uit te zetten. Neem even de tijd om die positieve knop aan te zetten
en te kijken naar positieve dingen om je heen. Het maakt niet uit waar
je bent, thuis, op je werk, in de trein of de bus.
Stel jezelf de volgende vragen: ‘Wat gaat er goed in mijn leven?
Wat kan ik zien als een cadeautje waar ik blij mee ben? Waarvoor ben
ik dankbaar? Hoe helpt dit mij of hoe helpt dit anderen?’
Geniet even van het goede gevoel dat je hierdoor krijgt. Zet nu de
positieve knop in je hoofd uit.
Stel jezelf de volgende vragen: ‘Wat gaat er niet goed in mijn leven?
Waar heb ik last van? Wat zou er anders of beter moeten gaan?
Waarom lukt dat niet? Wie is daar schuldig aan?’
Je zult merken dat positieve emoties snel plaatsmaken voor negatieve
emoties als verdriet of boosheid (Fre-drickson, 2009).
Welbevinden :
De grondleggers van de pp, Seligman en Csikszentmihalyi (2000, p.7)
stelden dat de psychologie een veel breder terrein kan beslaan dan
alleen de (g)gz:
- ‘Psychology is not just a health science concerned with illness: it
could be larger. It is about work, education, insight, love, growth,
and play.‘
pp kwam in de belangstelling toen Seligman (bekend door zijn
onderzoek naar aangeleerde hulpeloosheid) in 1998 voorzitter werd
van de American Psychological Association. Seligman, Steen, Park en
Peterson (2005) stelden dat het niet de bedoeling van pp is om alles
wat er inmiddels bekend is over menselijk lijden en ziekten te
vervangen, maar om dat juist aan te vullen en te komen tot een
betere balans in het begrijpen van wat mensen meemaken: