SAMENVATTING PSYCHODIAGNOSTIEK 2
DEEL 1: UITGANGSPUNTEN VAN HET PSYCHODIAGNOSTISCH PROCES
HOOFDSTUK 1: UITGANGSPUNTEN
1.1 INLEIDING: PSYCHODIAGNOSTIEK: WAT? WAAROM? HOE?
1.1.1 WAT?
Definitie klinische psychodiagnostiek
- Besluitvormingsproces
- Gericht info verzamelen en analyseren
- Wetenschappelijk onderbouwde methodiek
- Doelen:
- Onderkenning: begrijpen waarom cliënt klachten heeft, waarom cliënt zich op dit moment bij ons presenteert
met deze klachten
- Verklaring: inzicht in onderliggende mechanismen krijgen
- Indicatie: bepalen hoe we cliënt het beste verder kunnen helpen
1.1.2 WAAROM?
Foutbronnen impliciete diagnostiek:
- Geen systematische en consistente werkwijze hanteren
- Informatie zoeken die idee bevestigt
- Gebrekkige kwaliteit van de onderzoeksmiddelen en ongeschikte normen
- Onvoldoende samenwerking met cliënt en zijn omgeving
- Diagnostisch proces onvoldoende afgestemd op de hulpvragen van de cliënt
- Voor de hand liggende diagnosen en interventies over het hoofd zien
- Besluitvorming onvoldoende gebaseerd op beschikbare gegevens
- Geen objectieve criteria hanteren
- Besluitvorming onvoldoende expliciteren onvoldoende duidelijk voor collega’s en cliënten
- Teveel vakjargon in de communicatie
- Te vlug adviezen formuleren
1.1.3 HOE? PSYCHODIAGNOSTISCHE MODELLEN
- Basis = empirische cyclus van De Groot
- Centraal: genereren en toetsen van hypothesen!
- = basis van alle ontwikkeling in de wetenschappelijke psychodiagnostiek
- Meeste modellen hebben HYPOTHESETOETSEND karakter
- Werkveldoverschrijdend
- Los van specifiek psychologisch denkkader
- Expliciteren van denkproces achterliggend aan het handelen
- Kwaliteitsverhogend door systematisch, transparant, beredeneerd werken, fouten voorkomen,
tevredenheid vergroten
1
,1.2 UITGANGSPUNTEN
1. PD HANDELT EN DENKT ALS EEN SCIENTIST-PRACTITIONER
in werkveld als een professional (“practitioner”) wetenschappelijke basishouding (“scientist”) hanteren
- Hypothesen formuleren o.b.v. wetenschappelijke kennis
- Instrumenten kiezen met goede psychometrische eigenschappen
- Op betrouwbare manier resultaten van het onderzoek bepalen
- Evidence based interventies aanbevelen
hulpmiddel: evidence based richtlijnen!
2. PD STELT CLIËNT STEEDS CENTRAAL
probleemgericht denken oplossingsgericht denken
3. PD HANDELT EN DENKT INTERVENTIEGERICHT
- Psychodiagnostisch onderzoek in functie van advies op maat
- Diagnose en/of integratief beeld = middel, GEEN doel
4. PD HANDELT EN DENKT SYSTEMATISCH
- Model = expliciteert stappen in denken EN handelen
= ideale of wenselijke werkwijze
- ! Systematische reflectie en evaluatie na elke stap !
- Verder onderzoek nodig? Genoeg info?
5. PD HANTEERT EEN TRANSACTIONEEL REFERENTIEKADER
- Huidig functioneren cliënt is resultaat van cliëntgebonden-
en omgevingsfactoren
- Klachten/problemen = slechte afstemming
6. PD WERKT CONSTRUCTIEF SAMEN MET DE CLIËNT EN ANDERE
BETROKKENEN
→ psychodiagnosticus werkt samen met
- Client
- Omgeving van cliënt (ouders, lkr, werkgevers, …)
- Andere disciplines (bv artsen, dokter, verpleegkundigen, maatschappelijk werker, HR-consulent, logopedist, kinesist,…)
7. PD HANDELT EN DENKT FAIR EN CULTUURBEWUST
→ faire en cultuurbewuste diagnostiek kwaliteitsvolle diagnostiek bij:
- Kansarmen
- Allochtonen
- Mensen met een beperking
8. PD BENUT EN VERSTERKT DE POSITIEVE ASPECTEN VAN DE CLIËNT EN ZIJN OMGEVING
Neiging om te focussen op negatieve expliciete aandacht voor positieve:
- Krachten cliënt
2
, - Protectieve factoren cliënt en/of omgeving
9. HANDELEN VAN DE PD IS STEEDS IN LIJN MET DE DEONTOLOGISCHE CODE, WETTELIJKE RICHTLIJNEN EN
ETHISCHE NORMEN EN WAARDEN
- Wettelijke en deontologische richlijnen: bv rechten en plichten cliënt uitleggen, dossier correct bijhouden, respecteren
gedeeld beroepsgeheim…
- Ethische waarden en normen: bv respect, verantwoordelijkheid, integriteit, competentie, vertrouwensrelatie, …
Na het studeren van de leerstof ben je in staat om…
- de voordelen aan te geven van het psychodiagnostisch procesmodel voor de praktijk van een psychologisch consulent
in de rol van psychodiagnosticus
- de negen uitgangspunten van het psychodiagnostisch procesmodel in eigen woorden uit te leggen en te herkennen in
een praktijkcasus
- concreet toe te lichten waarom en hoe een psychologisch consulent moet denken en handelen als een scientist-
practitioner in de rol van psychodiagnosticus
- uit te leggen wat een transactioneel referentiekader inhoudt met een uitgewerkt voorbeeld
- aan te geven hoe de psychodiagnosticus het transactioneel denkkader toepast in de praktijk van de psychodiagnostiek
- te verwoorden waarom een psychodiagnosticus de positieve aspecten van de cliënt moet benutten en deze moet
versterken in het diagnostisch proces
- in eigen woorden kort uit te leggen wat faire en cultuurbewuste psychodiagnostiek inhoudt met enkele concrete
voorbeelden vanuit de psychodiagnostische praktijk
3
, DEEL 2: PSYCHODIAGNOSTIEK IN DE PRAKTIJK
HOOFDSTUK 2: CLUSTEREN EN CLASSIFICEREN
2.1 BELANG CLUSTEREN EN CLASSIFICEREN
Noodzakelijke stap in het opstellen van een VIB en daaruit volgend de hypothesevorming/toetsing
= overzichtelijke samenvatting van info in fase van aanmelding en intake
2.2 KOP-MODEL
K = O x P Klachten (K) zijn het gevolg van een wisselwerking tussen omstandigheden (O) en de persoonlijke stijl (P) waarmee
een individu op die omstandigheden reageert
2.2.1 SITUERING KOP
Kortdurende interventies in eerstelijns GGZorg
- Stapsgewijs protocol aan patiënten met lichte tot matige psychische problematiek (5 stappen)
- Gebaseerd op KOP-model
-
Eenvoudig en gemakkelijk overdraagbaar werk(verklarings)model
Gebaseerd op empirische cyclus
Transdiagnostisch (over diagnoses heen kijken, grotere domeinen bekijken) en gelaagd concept van persoonlijkheid (P)
- Focus op copingstijl (welke rol speel ikzelf in het probleem? Welke copingstijl is meer functioneel in deze situatie?)
2.2.2 COMPONENTEN KOP
- Klachten: probleem/pathologie: gedachten (cognitief), gewaarwordingen (fysiek), gevoelens (emoties), gedragingen
(+interpersoonlijk)
- Omstandigheden: stressoren/tegenslagen: heden en verleden, werk, gezondheid, opleiding, vrije tijd, relaties,...
4
