Garantie de satisfaction à 100% Disponible immédiatement après paiement En ligne et en PDF Tu n'es attaché à rien
logo-home
Religie, zingeving en levensbeschouwing ( volledig) €8,96
Ajouter au panier

Notes de cours

Religie, zingeving en levensbeschouwing ( volledig)

 18 vues  1 fois vendu

Aantekeningen van alles wat er gedoceerd werd tijdens de lessen Religie, zingeving en levensbeschouwing (P. De Witte en G. Zuijdwegt). De aantekeningen zijn bijgewerkt met de Powerpoints en de literatuur voor een beter begrip.

Dernier document publié: 1 semaine de cela

Aperçu 8 sur 83  pages

  • 3 janvier 2025
  • 4 janvier 2025
  • 83
  • 2024/2025
  • Notes de cours
  • P. de witte - g. zuijdwegt
  • Toutes les classes
Tous les documents sur ce sujet (1)
avatar-seller
Shrekatuniversity
Inhoudsopgave
Les 1: Wetenschap, technologie en de “zingevende interesse”..............................................................4
1. Wetenschap, betekenis, leefwereld................................................................................................4
1.1. Video: cosmic eye: a state-of-art view of the universe............................................................4
1.2. De leefwereld versus de wetenschap.......................................................................................4
2. De ‘zingevende’, ‘cognitieve’ en ‘manipulatieve’ interesses van de mens.......................................7
2.1. De 3 interesses van de mens (cf. tekst BURM & DE DIJN)........................................................7
2.2. Relatie tussen cognitieve en zingevende interesse..................................................................9
2.3. Relatie zingevende interesse en manipulatieve interesse......................................................12
3. Conclusie......................................................................................................................................13
Les 2: Religie, zingeving en levensbeschouwing...................................................................................15
Inleiding............................................................................................................................................15
1. Geschiedenis van relatie tussen religie en wetenschappen..........................................................15
Het oude en middeleeuwse Westen.............................................................................................16
Vanaf de 16e/17e eeuw................................................................................................................16
De 19e eeuw.................................................................................................................................17
2. Wat is religie?...............................................................................................................................18
3. Religie is op zijn minst een bron van zingeving met het voorbeeld van een kind te krijgen:.........19
Verwarring van zingevende interesse met cognitieve en manipulatieve interesse...........................21
1) Hoe religie wordt verward met of gereduceerd tot de cognitieve interesse.............................21
2) Hoe religie wordt verward met of gereduceerd tot de manipulatieve interesse......................23
3) Hoe wetenschap zelf iets zingevend kan worden.....................................................................24
Les 3: Religie, secularisatie en redelijkheid...........................................................................................26
Inleiding............................................................................................................................................26
1. De toekomst van religie wereldwijd..............................................................................................27
2. Religie en secularisatie..................................................................................................................28
Secularisatiethese.........................................................................................................................31
Complicaties in het Westen..........................................................................................................31
De secularisatiethese revisited.....................................................................................................32
3. Religie en redelijkheid...................................................................................................................33
Stap 1 (beschrijvend)....................................................................................................................35
Stap 2 (normatief).........................................................................................................................36
4. Wetenschap en genuine options...................................................................................................37
Les 4: Woede en straf...........................................................................................................................41
Inleiding............................................................................................................................................41

1

, Deel 1. Woede..................................................................................................................................41
1. Definities van woede................................................................................................................41
2. Woede en straf in antiek Athene..............................................................................................42
3. Aristoteles’ definitie van woede...............................................................................................42
4. Rede en emotie in de woede....................................................................................................46
5. De dynamiek van de woede......................................................................................................47
6. Woede en haat..........................................................................................................................48
Deel 2. Emotie en het strafrecht.......................................................................................................50
1. Emotie en misdaad...................................................................................................................50
2. De waarde van woede in de filosofie........................................................................................51
3. Martha Nussbaum....................................................................................................................52
4. Tot slot......................................................................................................................................55
Les 5: De goddelijke en menselijke wet................................................................................................56
Inleiding............................................................................................................................................56
De wet in de Hebreeuwse bijbel.......................................................................................................58
Bijbel.............................................................................................................................................58
Besluit...........................................................................................................................................59
Het Nieuwe Testament.....................................................................................................................60
Jezus.............................................................................................................................................60
Paulus...........................................................................................................................................62
Besluit...........................................................................................................................................63
De synthese van Thomas van Aquino...............................................................................................64
Wat betekent dit voor de relatie tussen religie en politiek?.........................................................65
Besluit...........................................................................................................................................66
Was het pre-moderne christelijke Europa toch geen “theocratie”?.................................................66
De moderne tijd................................................................................................................................67
Liberalisme...................................................................................................................................68
Kan de moderne tijd nog iets leren van het christendom?...........................................................69
Les 6: Euthanasie. Zingeving, levensbeschouwing, recht en politiek....................................................70
Inleiding: Even terug op de vorige les …...........................................................................................70
1. Een paar casussen.........................................................................................................................71
a. Het etentje van Armin Meiwes.................................................................................................71
b. Het homohuwelijk....................................................................................................................72
c. Abortus.....................................................................................................................................73
2. Communitarisme en liberalisme (Michael Sandel).......................................................................73
Wat is ‘liberalisme’?......................................................................................................................74

2

,3. Het traject van de euthanasie-wetgeving.....................................................................................77
‘Politiek liberalisme’ over euthanasie...........................................................................................78
Kritiek...........................................................................................................................................80
Conclusie..........................................................................................................................................82
I. Thesis van het ‘politiek liberalisme’ klopt niet...........................................................................82
II. Er is een tragische clash van beide visies..................................................................................82




3

, Religie, zingeving en
levensbeschouwing
Les 1: Wetenschap, technologie en de “zingevende
interesse”
1. Wetenschap, betekenis, leefwereld
1.1. Video: cosmic eye: a state-of-art view of the universe

Het is een video over wat de wetenschap kent over de werkelijkheid (zo’n video had je nooit kunnen
maken als er geen wetenschap, sterrenkunde of biologie was, … Je kan niet zien wat er zo diep in het
oog is en je kan ook niet het geheel van alle Melkwegen zien). Maar die video zegt ook iets over hoe
de wetenschap naar de werkelijkheid en de wereld kijkt.

1.2. De leefwereld versus de wetenschap

1) De leefwereld

Edmund HUSSERL (1859-1938) was een joodse filosoof die heel veel heeft geschreven. men had
schrik dat het enorm archief van zijn geschriften ging verdwijnen als de Nazis het gingen ontdekken.
Het archief werd naar Leuven gesmokkeld en wordt tot op vandaag bestudeerd.

Hij dacht veel na over wat doet nu eigenlijk wetenschap is. Hij gebruikte hiervoor het begrip
“leefwereld” (=wereld waarin wij leven) en die wereld heeft een bepaalde structuur en kwaliteit:

 Betekenisvolle leefwereld: In ons dagelijks leven zijn wij omringt door dingen en mensen die
voor ons betekenisvol zijn en niet zomaar objecten zijn
B.v.d.: een smartphone is niet zomaar een object, maar het is iets betekenisvol in relatie met
andere mensen, aangezien ik hiermee in contact kan blijven met mensen, ik bewaar hier mijn
persoonlijke foto’s, …
B.v.d.: een blikje cola verwijst naar dorst of voor een liefde voor multinationals
 Intersubjectieve leefwereld: dingen hebben ook vaak betekenis net omdat anderen ze
betekenisvol vinden.
 Persoonlijk leefwereld: dingen zijn betrokken op mij en op u als persoon het zijn niet zomaar
objecten die voor ons liggen, maar ze hebben een betekenis.

2) De moderne wetenschap vertrekt vanuit de leefwereld

Alle wetenschappelijke disciplines zijn op de één of andere manier geworteld in de leefwereld

 B.v.d.: biologie is geworteld in het hoogst betekenis volle feit dat wij levende wezens zijn. Het
is betekenisvol voor ons dat er rondom ons ook wezens zijn, zoals planten en dieren. En dit
betekenisvolle feit wordt het object van de biologie


4

,  B.v.d. : psychologie vertrek vanuit het hoogst betekenis volle feit dat we een mentaal leven
hebben, een gedrag hebben als men.
 B.v.d.: het recht vertrek vanuit het hoogst betekenis volle feit dat er wetten bestaan.

MAAR de wetenschap gaat nu abstractie maken van de leefwereld : wetenschap gaat met een
afstandelijke/onpersoonlijke blik naar de wereld en naar de mensen kijken (subject => object).

B.v.d.: in de psychologie wordt de mens niet bestudeert als iets dat voor mij betekenisvol kan zijn,
maar als iemand bij wie een bepaalde hersenprocessen aan de gang zijn.

B.v.d.: anatomie vertrekt van het hoogst betekenis volle feit dat we een lichaam hebben met
verschillende onderdelen. een anatomie les begint met

Met de opkomst van de anatomie moest men lijken opensnijden, maar dit was zeer problematisch,
aangezien lijken in de leefwereld nog steeds worden beschouwd als betekenisvolle mensen (het is
niet zomaar een object dat daar ligt, maar dat is wel iemand en dus hebben wij daar ook respect voor
en emotie).

De wetenschap gaat afstand nemen met emotie, met respect en de betekenisvolle relatie met die
persoon (het dode lichaam) en ze gaan het nu beschouwen als een object waarin we ook mogen
snijden en in gaan kijken hoe het binnen uitziet.

Maar stel dat je dat lijk hebt opengesneden en dan terug naar huis gaat en plots zie je een lijk op
straat, dan ga je niet dat lijk opensnijden, aangezien je terug in de leefwereld bent en dus ga je het
lichaam dat daar ligt opnieuw met respect behandelen

 Het is weer een subject

Enkel in het kader van je hoedanigheid mag je het als een object zien en opensnijden, maar eens je
terug uit die hoedanigheid bent en terug in de normale leefwereld bent, moet je het terug
beschouwen als een betekenisvol subject en dus met respect behandelen

 De wetenschap maakt een ‘tijdelijke opschorting’ van de normale omgang met de
leefwereld
o Tijdelijk? het is niet omdat de wetenschapper van een subject een object maakt en
daar afstand van neemt dat die niet nadien kan terugkeren naar de leefwereld en
terug op een normale, betekenisvolle manier omgaat met dingen en mensen rondom
ons (B.v.d.: als een wetenschapper na zijn werk thuiskomt gaat hij zijn vrouw zien als
een betekenis vol mens en niet gewoon als een anatomisch lichaam)
 Alle vakken van de wetenschap gaat tijdelijk de normale gang van de wereld opschorten door
de wereld te objectiveren

Vanuit een subject-object verhouding

In plaats van de directe betrokkenheid op de dingen en de mensen rondom ons gaat de wetenschap
afstand nemen. De wetenschapper maakt van een subject een object (=tijdelijke opschorting van de
normale omgang met de leefwereld)

3) In relatie brengen met het filmpje Cosmic Eye


In het filmpje ziet je onmiddellijk een mens liggen, “Louise”. Die kan een betekenis krijgen voor mij (ik
vind b.v.d. dat het een mooie vrouw is, dat ze een mooie lach heeft, … = betekenissen die spelen)


5

,De wetenschap vertrekt vanuit de leefwereld (Louise) maar gaat het niet een betekenis geven. Ze
gaat het beschouwen als een object in het gigantische universum (wetenschap gaat kijken vanuit een
perspectief dat niet ons dagelijks perspectief is). De wetenschap gaat abstractie maken van Louise,
haar objectiveren, maar achteraf ook weer terugkeren naar Louise als betekenisvol persoon binnen
de leefwereld (het filmpje is een voorbeeld van vertrekt uit en terugkeer naar de leefwereld)

4) Maar wat is nu de relatie tussen de wetenschap en de leefwereld?

Verandert de objectiverende kijk van de wetenschap onze kijk op elkaar in de leefwereld? Moeten
we meer streven naar een “wetenschappelijke leefwereld”? Zouden we rationeler met elkaar
omgaan als we elkaar bekijken vanuit de wetenschap? Moeten we elkaar zien als een hoop
materie ? is het beter voor de mensheid ? of maakt het niet uit?

Aan de ene kant, is dit al zo, de objectiverende kijk van de wetenschap heeft eigenlijk onze kijk op de
wereld veranderd

 B.v.d.: Tinder: we gaan contact met elkaar zoeken op basis van algoritmes, die de wetenschap
ontwikkelt => je wordt geobjectiveerd tot een bundel eigenschappen en vervolgens gaat een
algoritme u connecteren met een andere bundel eigenschappen

Heeft de leefwereld en de manier hoe wij spontaan met elkaar omgaan dan geen autonomie meer
t.o.v. de wetenschap? Is er geen manier van omgaan met elkaar die zijn eigen logica heeft, die
anders is dan de rationaliteit van de wetenschap? Zijn er grenzen aan de rationalisering van de
wereld?

 Redelijkheid versus rationaliteit

Redelijkheid in de leefwereld en die niet hetzelfde noch afhankelijk van de rationaliteit van de
wetenschap

B.v.d.: je komt toe in Leuven en je vindt dat je vrienden moet maken. Je gaat dat doen op rationele en
efficiënte wijze door enquêtes te verspreiden bij de jaargenoten, dit dan in een Excel plaatsen en dan
kijken wie van de profielen eigenlijk het beste passen.

Vanuit een rationeel standpunt is dit wel verdedigbaar. Maar deze objectieve wijze is niet de manier
waarop wij met elkaar omgaan (het is creepy en onredelijk). Volgens de redelijkheid van de
leefwereld zullen wij gewoon in de les naast iemand zitten waarvan we denken dat die er sympathiek
uitziet, er mee praten en dan intuïtief aanvoelen of het iemand is die bij je past of niet.

 Rationaliteit is niet altijd redelijkheid




6

,2. De ‘zingevende’, ‘cognitieve’ en ‘manipulatieve’ interesses van de
mens
2.1. De 3 interesses van de mens (cf. tekst BURM & DE DIJN)

1) De verschillende interesses van de mens

“De rationaliteit en haar grenzen”: de tekst maakt een onderscheid tussen de 3 interesses van de




mens, 3 verlangens, 3 manieren met elkaar omgaan.

1° De cognitieve interesse (interesse in kennis)

De mens wil kennis vergaren en een efficiënte manier daartoe is de wetenschap, maar b.v.d. ook
door gewoon een tijdschrift te lezen, video’s op YouTube kijken, … Het heeft niets te maken met hoe
intellectueel die kennis is, het gaat er gewoon om dat je nieuwsgierig bent naar iets.

 De mens verlangt ook naar kennis van die werkelijkheid

De cognitieve interesse staat vaak in dienst van de manipulatieve interesse: om de werkelijkheid te
kunnen transformeren, moet het menselijk wezen over betrouwbare informatie kunnen beschikken.
Maar dit is niet altijd het geval en dus daarom is de cognitieve interesse nog steeds een aparte
interesse.

 Indien dit wel het geval zou zijn en dus alle verwering van kennis op manipulatief nut gericht
zou zijn, dan zou er ook geen reden toe zijn om het verlangen naar kennis als een aparte
interesse voor te stellen.

Maar er bestaat iets als een “onbaatzuchtig, niet-manipulatief” verlangen om te weten (denk aan
nieuwsgierige kinderen, roddelaars, de waarheidsliefde van wetenschappers en filosofen, … zij
willen kennis vergaren zonder het doel om invloed uit te oefenen).

2° De manipulatieve interesse (interesse om dingen te veranderen in de wereld)

Het om de interesse om iets in de wereld te bereiken en om dingen naar onze hand te zetten en ze zo
te organiseren dat we er voordeel bij hebben (bepaalde behoeften bevredigen). De mens probeert
zich in het bestaan te handhaven door de hem omringende realiteit tot zijn voordeel te wenden

7

,  De werkelijkheid transformeren in een nuttige gedachte



Maar een interesse is vaak in overlap met een ander.

B.v.d.: aan uw buurman vragen of je zijn notities van vorige week mag hebben kan overlappen met
de cognitieve interesse (interesse in de kennis van die les). Het kan ook een zingevend aspect
hebben, het kan ook zinvol zijn om met uw buurman een praatje te maken

3° De zingevende interesse

Het gaat om alle dingen die we op zich zinvol en waardevol vinden niet omdat ze ons kennis
opleveren, niet omdat we er allerlei behoeften door bevredigen, maar gewoon omdat we ze zinvol
vinden.

De zingevende interesse realiseert zich vooral in de betekenisconstructies die van godsdienstige,
morel of esthetische aard zijn; mythe, legende, ritus, taboe, poëzie, …

 De zingevende interesse situeert zich voornamelijk in de leefwereld

Zingevende interesse is zeer moeilijk, aangezien we door het succes van de
wetenschap en de techniek, wij geneigd zijn om dingen vooral te zien in
termen van cognitieve en manipulatieve interesses. Ook omdat de
wetenschap en techniek zeer succesvolle manieren zijn om die interesses te
bevredigen

 De zingevende interesse wordt enorm onderschat

Het zou volkomen fout zijn aan de zingevende interesse slechts een
decoratieve of symbolische functie toe te kennen die dan zou moeten worden
gecontrasteerd met de “echte” problemen van de cognitie en manipulatie

B.v.d.: hoe een economisch systeem functioneert wordt in hoge mate bepaald
door de wijze waarop belang of waarde vanuit culturele
betekenisconstructies wordt gegeven aan het uitoefenen van een beroep of
het verwerven van bezittingen. Hieruit volgt dat de manipulatieve
(economische) inspanningen niet volledig autonoom zijn, maar ook altijd
ingeschakeld zijn in het geheel van betekenissen dat vanuit de zingevende
interesse wordt gegenereerd.

B.v.d.: conversaties die mensen met elkaar voeren hebben naast een
cognitieve ook een zingevende functie die prevaleert ten opzichte van de cognitieve interesse.

De uitwisseling van informatie kan beschreven worden als resultaat van een doelgerichte activiteit:
informatie is een waarde die men nastreeft, verwerft, uitbreidt, opslaat. Maar deze waarde is niet
autonoom; wat de andere subjecten ons aan informatie kunnen meedelen interesseert ons slechts
voor zover we ons door andere subjecten reeds aangesproken voelen.

 Het erkennen gaat vooraf aan het kennen
 Het gaat niet om informatie maar erkenning en waardering

We verlangen niet alleen naar controle en kennis, maar soms willen we slechts dat problemen die ons
hinderen ter sprake worden gebracht, zonder dat we daarbij uit zijn op een manipulatieve of
cognitieve oplossing.

8

Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:

Qualité garantie par les avis des clients

Qualité garantie par les avis des clients

Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.

L’achat facile et rapide

L’achat facile et rapide

Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.

Focus sur l’essentiel

Focus sur l’essentiel

Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.

Foire aux questions

Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?

Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.

Garantie de remboursement : comment ça marche ?

Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.

Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?

Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Shrekatuniversity. Stuvia facilite les paiements au vendeur.

Est-ce que j'aurai un abonnement?

Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,96. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.

Peut-on faire confiance à Stuvia ?

4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)

58716 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours

Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 15 ans

Commencez à vendre!
€8,96  1x  vendu
  • (0)
Ajouter au panier
Ajouté