College 1: Inleiding
BETEKENIS VAN ZIN: OPROEPEN VAN ASSOCIATIES
Woordenboek zin(geving)
o Het geven van zin
o Samenhang: wat is de zin van deze cursus? Wat is de samenhang
o Betekenisvol geheel van woorden die samen een geheel vormen
o Zien = manier van kijken, visie, perspectief
o Zijn / essentie
Enerzijds het fundament, iets stevig
Anderzijds essence = geur => metaforisch voor het vluchtige, en
iets dat in uw onderbewuste kan doordringen (bv oude geur die je
terug katapulteert naar je herinneringen
Zin wijst op een heel veld dat associaties kan oproepen dingen die opgeroepen
werden door zin is ‘goesting’ (zin hebben om iets te doen) zin heeft te maken met
de betekenis van iets en vaak verbindt men zin dan met de fundamentele
betekenis, wat waardevol is (de zin van het leven of van studeren)
Ander element dat je met zin kan verbinden is zin als richting (lessen wiskunde:
de zin van een pijl of de richting waar een pijl heen gaat) het is de richting of
oriëntatie naar waar je naartoe wilt gaan. Richting vinden in de complexiteit van
de werkelijkheid.
Ook uit de spraakkunst: een zin is een samenhangend geheel van woorden: hoe
hangen de dingen samen? Zoals woorden samen een zin vormen. Die samenhang
heeft te maken met het soort relatie die tussen dingen bestaan.
Ook met zien: zien heeft te maken met zien en waarnemen (zin als ander woord
voor zintuig, hoe je de dingen waarneemt, heeft de maken met je visie en
perspectief op de werkelijkheid)
Vorm van aandacht, een gevoeligheid, een zin voor schoonheid of voor
rechtvaardigheid, op een bepaalde manier daarop aandachtig bent en een
aanvoelen voor hebt.
VRAGEN / STELLINGEN
1) Vraagt u zich vaak af of uw leven zin heeft?: “Bijna een derde van de
Vlamingen piekert er niet over daar veel tijd in te steken, maar de helft (51%)
doet dat wel. De vraag duikt beduidend meer op in de minder begoede klasse”
o De kwestie van zingeving zou ook een sociale kwestie kunnen zijn
o Mensen die het op materiële vlak niet zo goed hebben, hebben meer
existentiële vragen
o Rond zingeving is een soort sociale kwestie dat een onderbelicht probleem
is
o Argument: zingeving staat niet los van sociale vraagstukken rond het
samenleven
o Cartoon: In welke mate geven deze aspecten zin aan je leven?
Gezondheid = nummer 1
Hele waaier aan aspecten die zin aan het leven kunnen geven
Pagina 1 van 54
, 2) “Zijn we verantwoordelijk voor de mensen die het minder goed hebben?”
o 63 % is daar niet mee bezig. ‘Ik koppel dat aan de vaststelling dat het
schuldmodel aan aanhang wint. Dat we zelf verantwoordelijk zijn voor waar
we staan, is nu het absolute geloof. Het politieke discours legt vooral de
nadruk op “je kansen grijpen”. Ik denk dat we daarover te lichtzinnig
denken. De veerkracht van de mensen is niet oneindig. Het is geen goeie
zaak wanneer mensen zich schuldig voelen omdat ze niet mee kunnen in
de hyper geïndividualiseerde prestatiemaatschappij.’
o Zingeving heeft hier te maken met de vraag welke betekenis je geeft aan
het succes of falen van mensen en heel veel mensen koppelen die
betekenis aan hun eigen verantwoordelijkheid en hierbij hanteert men dus
een heel individualistisch mensbeeld.
o Het antwoord op die vraag hangt samen met hoe je kijkt naar het leven en
wat mensen met hun leven doen
o Als je ervan overtuigd bent dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun
leven (maakbaarheid en verantwoordelijkheid), dan kan het zijn dat je zegt
dat jij niet verantwoordelijk bent voor de ander die geen
verantwoordelijkheid neemt voor eigen leven.
WAT BETEKENT ZINGEVING?
TEKST: EMILY
Er is meer in het leven dan gelukkig zijn: volgens haar is zin in het leven
belangrijker dan de gelukservaring.
Ze grijpt terug naar een psychiater Viktor Frankl: brengt een boekje uit ‘de zoektocht
naar zin, de zin van het bestaan’.
Zingeving verwijst naar de diepgaande betekenis die mensen aan hun leven geven, en
het vervullen van een doel dat verder reikt dan puur geluk. Emily Esfahani Smith
benadrukt in haar werk There’s More to Life Than Being Happy dat zingeving belangrijker
is dan het streven naar geluk. Zij baseert haar inzichten op de theorieën en ervaringen
van Viktor Frankl, een Weense psychiater en overlevende van de Holocaust.
Frankl, bekend om zijn boek De Zin van het Bestaan (Man’s Search for Meaning, 1946),
ontwikkelde de logotherapie, een therapievorm die zich richt op het vinden van betekenis
in het leven. Volgens Frankl is geluk niet iets wat men direct kan najagen; het ontstaat als
bijproduct van het nastreven van iets dat groter is dan het eigen zelf. Het streven naar
zingeving kan leiden tot een dieper en duurzamer gevoel van voldoening dan het najagen
van kortstondig geluk. (basisdrijfveer van Frankl = zin)
Frankl's inzichten werden gevormd door zijn ervaringen in concentratiekampen tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Hij observeerde dat niet de fysieke omstandigheden bepaalden of
mensen overleefden, maar de mate waarin zij een reden vonden om te blijven leven. Hij
ontdekte dat mensen met een duidelijk doel – zoals het terugzien van een geliefde of het
afmaken van belangrijk werk – de verschrikkingen beter konden doorstaan. Een bekend
voorbeeld is een vrouw die hoopte haar kind, dat in een ander kamp verbleef, terug te
zien. Haar wilskracht om te leven stortte in toen zij hoorde dat haar kind was overleden.
Dit inzicht leidde Frankl tot zijn beroemde uitspraak: “Degene die het waarom van zijn
bestaan kent, kan bijna elk hoe verdragen.”
Pagina 2 van 54
,Frankl zag dat zingeving niet alleen verbonden was met persoonlijke doelen, maar ook
met verantwoordelijkheid voor anderen. Het besef dat het leven iets van je verwacht – of
dat nu het zorgen voor een ander is, of het vervullen van een taak die alleen jij kunt
volbrengen – verleent het bestaan een unieke waarde.
Logotherapie draait om het ontdekken van wat het leven zin geeft. Frankl zag dit als een
fundamentele menselijke behoefte, die verder gaat dan de drijfveren die Freud en
Nietzsche benoemden (respectievelijk de behoefte aan bevrediging van verlangens en de
wil tot macht). Hij stelde dat mensen van nature gericht zijn op iets buiten zichzelf – een
hogere zaak, een geliefde, of een onvoltooid project. Hoe meer iemand zichzelf kan
vergeten door zich volledig te geven aan een doel of een ander, hoe meer menselijk en
vervuld het leven wordt. Frankl benadrukte dat zingeving niet door externe krachten kan
worden opgelegd, maar ontstaat vanuit een persoonlijke ontdekking van
verantwoordelijkheid. Het besef dat ieder mens uniek is en onvervangbaar maakt
zingeving tot een krachtig motief om door te zetten, zelfs in de moeilijkste
omstandigheden.
Frankl stelde dat geluk niet direct kan worden nagestreefd. In de Amerikaanse cultuur,
waar het streven naar geluk zelfs in de grondwet is vastgelegd, wordt vaak aangenomen
dat geluk een doel op zich is. Frankl daarentegen beschouwde geluk als een neveneffect
van een zinvol leven. Mensen ervaren geluk niet door het na te jagen, maar door bezig te
zijn met iets dat hen vervult.Een voorbeeld is een student die zich richt op het behalen
van een diploma: geluk volgt mogelijk als beloning van die prestatie. Wie echter
voortdurend nadenkt over wat hem gelukkig zal maken, zal vaak juist ongelukkig worden,
omdat geluk als doel moeilijk te bereiken is.
Frankl’s observaties in de concentratiekampen benadrukken de rol van
verantwoordelijkheid in zingeving. Hij ontdekte dat mensen die zich bewust waren van
hun unieke bijdrage aan het leven – of dat nu een taak, een relatie, of een groter doel
betrof – meer veerkracht toonden. Het idee dat het leven iets van jou verwacht, opent de
mogelijkheid om je verantwoordelijkheid en uniciteit te omarmen.
Het vinden van zingeving betekent niet dat het leven eenvoudiger wordt, maar het maakt
de last draaglijker. Zoals Frankl benadrukte: “Een mens die weet waarom hij leeft, kan
bijna elke hoe verdragen.”
Viktor bouwt een systeem uit over wat een zinvol bestaan is: diepste
verantwoordelijkheid voor een ander, leven als iets dat de mens verwacht = bepaald
mensbeeld.
TED TALK EMILY: WAT MAAKT MENSEN GELUKKIG?
Moslims, Soefisch: aanhangers van een bepaalde leraar Rumie dichter die te
nadruk legt op de liefde en de poging om één te worden met de goddelijke liefde.
Rituelen: dans waarbij ze voortdurend ronddraaien
Streven naar gelukkig zijn maakt mensen net ongelukkig. Is er meer in het leven
dan gelukkig zijn? gelukkig zijn in goed voelen in het moment, meaning is veel
dieper: de beste versie van jezelf zijn.
DE VIER PIJLERS VAN ZINVOL LEVEN ~ EMILY
Emily = Woont in VS, heeft wortels in Iran (haar ouders zijn gevlucht), is altijd opgegroeid
in Iraanse cultuur, haar ouders waren aanhangers van variant Islaam: het Soefisme, ze
komt als studente in een crisis: ze ontdekt dat iedereen gelukkig wil zijn maar dat heel
Pagina 3 van 54
, weinig mensen erin slagen. Ze doet onderzoek naar wat is een zinvol leven, in plaats van
onmiddellijk te zoeken naar het geluk. Ze koppelt het vage begrip van zinvol leven met
pijlers:
1) Belonging = ergens bijhoren
o In relatie zijn waarin je gewaardeerd wordt en andere je ook waarderen,
het komt voort uit liefde en uit een keuze.
o Met liefde creëer je een band waar je je beide goed bij voelt
o volgens psychologen hebben mensen het gevoel ergens bij te horen als er
aan twee voorwaarden is voldaan. Ze hebben een relatie nodig die is
gebaseerd op wederzijdse zorg, waarbij het er vooral om gaat belangrijk
voor de ander te zijn. de tweede voorwaarde zijn aangename interacties.
Wezenlijk daarbij is dat die er regelmatig zijn.
2) Purpose = bijdragen aan de wereld
o Niet over wat je wilt of krijgt maar iemand zijn doel is bv ‘mensen genezen’
o Het geeft je iets om voor te leven
o Het gaat niet om een alledaags doel maar om een duurzaam en hoger doel.
Een positieve bijdrage aan de wereld leveren of iets delen waar een ander
baat bij heeft. Dat kan bevorderen van de mensenrechten zijn, maar het
kan ook minder ambitieus zijn. een gesprek aanknopen met een
kassamedewerker of tieners thuis helpen met schoonmaken, koken of
zorgen voor broers en zussen.
3) Transcendence = zelfoverstijging, boven het alledaagse uitstijgen
o Het gaat niet alleen over religieuze ervaringen. Het kan ook gebeuren als je
muziek luistert of naar de sterrenhemel kijkt. Een transcendentie ervaring
kan ertoe leiden dat je meer betrokken raakt en minder gericht bent op het
eigen ego. Het zijn verlichtingsmomenten, openbaringen. Ze zijn vol
betekenis en van groot belang, hoe moeilijk ze ook te verwoorden zijn. de
zin die we aan deze ervaringen ontlenen geeft ons een gevoel van
verbondenheid met de ander en met de wereld.
o Heeft te maken met een ervaring van loskomen van uw eigen centrum
o Sommige ervaren decentreren je. Je valt niet meer samen met uw eigen
ego maar wordt geraakt door iets anders. Iets overkomt u. (bv mensen die
in extaste geraken, in religies wanneer mensen iets goddelijks ervaren, in
museum word je heel diep bewogen door een kunstwerk, tijdens het
sporten, kerk, schrijven,…)
o Soms heb je ervaringen dat je voor een stuk loskomt van jezelf en daardoor
een diepere ervaring krijgt van wat je overstijgt.
4) Story-Telling = het verhaal dat je jezelf vertelt over jezelf, een verhaal van je
leven maken
o Vertelt hoe ik ik werd maar we zijn de auteurs van onze eigen leven en
kunne het altijd veranderen en verder vertellen. Je kan soms opeens een
nieuw doel hebben in het leven, waardoor je verhaal van het leven
verandert
o Verhalen helpen ons om de wereld zin te geven en onze plaats daarin te
zien
o Hoe veranderen die verhalen? Soms door jezelf, door iemand anders.
Pagina 4 van 54