Gezondheidspsychologie
Hoofdstuk 1: het biopsychosociaal model
1. Wat is gezondheid
,Gezondheid: veranderde perspectieven
De manier waarop men naar gezondheid kijkt veranderd
Inhoudelijk kan de betekenis van het woord gezondheid verschillen afhankelijk van
o Verschillende tijdstippen
o Uiteenlopende culturen
o Sociale klassen
o Soms ook binnenin het gezin
Traditioneel gezien is gezondheid een relatie tussen goden, geesten en algemene fysieke
conditie:
In het stenen tijdperk:
Trepenatie = een oude chirurgische ingreep waarbij een gat in de schedel wordt gemaakt
voor het vrijlaten van kwade geesten
Geesten dringen het lichaam binnen en veroorzaken ziekte
Archeologische vondsten
Vroege interpretatie van gezondheid in Hebreeuwse teksten (1000-300 v.C.)
Ziekte = een straf van de goden
- In sommige culturen nog steeds deze gedachtegang
1.1. Relatie tussen lichaam en geest
In het oude Griekenland: nieuwe verklaringen voor gezondheid
Ziekten zijn niet langer tgv van geesten of goden
1.1.1. Hippocrates
Ziekte = verstoord evenwicht tussen 4 lichaamsvloeistoffen (= humores)
- Deze zijn vergiftigd door afvalstoffen en voedingstoxinen
De humores zijn gerelateerd aan seizoenswisselingen en aan omstandigheden
- Zwarte gal (gerel. aan herst: koud/droog)
- Gele gal (gerel. aan zomer: nat/warm)
- Bloed (gerel. aan voorjaar: nat/warm
- Slijm (gerel. aan winter: koud/nat)
Lichaam en geest werd beschouwd als 1 eenheid
- De hoeveelheid verschillende lichaamsstoffen aanwezig, houdt verband met de
type persoonlijkheid
o Overmaat gele gal = droefenis
o Overmaat bloed = optimisme
o Overmaat slijm = kalm temperament
Soorten persoonlijkheden:
, 1. De sanguinicus: bloed overheerst (opgewekt)
2. De flegmaticus: slijm overheerst (rustig, dromerig)
3. De cholericus: gele gal overheerst (actief, opvliegend)
4. De melancholicus: zwarte gal overheerst (somber)
Genezing = de hoeveelheid 4 humores terug in balans brengen
o Bv. aderlatingen, speciale diëten of geneesmiddelen
o Nog steeds de basis bij homeopathie
disbalans van neurotransmitters dopamine, melatonine en
serotonine veroorzaken psychische stoornissen zoals depressie
1.1.2. Galenus
= deelt het standpunt van Hippocrates
De 4 temperamenten dragen bij aan de lichamelijke of pathologische oorzaak van ziektes
Bv. een vrouw met een dominant aandeel zwarte gal, zou meer kans hebben op het
krijgen van borstkanker
1.2. Magisch-religieus ziektemodel
1.2.1. De vroege middeleeuwen
Tijdens de vroege middeleeuwen werd gezondheid steeds meer gelinkt aan geloof en
spiritualiteit
- Ziekte = een straf van God als gevolg van het laten binnendringen van kwade
geesten (door zich te vergrijpen)
- De mens zelf had geen controle over hun gezondheid
o Enkel de priester kon genezen en demonen verdrijven
In deze tijd was er een verbod op wetenschappelijk onderzoek met als gevolg beperkte
medische vooruitgang
Ontstaan van verpleegkunde:
- Gebeurde in deze religieuze context
o 2 begrippen stonden hierin centraal
Liefdadigheid
Roeping
Vpk zorgden vanuit een gelovige overtuiging voor de primaire behoeften van de
zieken
De zieke had geen beslissingsrecht: moest doen wat hem werd voorgeschreven
1.2.2. De renaissance: het ontstaan van het dualisme
Tijdens de renaissance: het individuele denken werd groter
, - Enorme toename van theoretische kennis, natuurwetenschappelijk onderzoek en
ontwikkelingen in de geneeskunde
- Oorzaken van ziekten werden organisch en fysiologisch
Ontstaan van het dualisme (Descartes)
= scheiding van lichaam en geest: 2 aparte entiteiten waaronder interactie mogelijk was
- Materiele aspect: het lichaam
- Niet-materiële aspect: de geest, gevoelens en gedachten
Zijn onafhankelijk van elkaar
Artsen = bewakers van het lichaam dat beschouwd werd als een machine die
wetenschappelijk kon worden onderzocht en verklaard.
Gezien volgens deze theorie de geest het lichaam verlaat na overlijden, liet de kerk
verder wetenschappelijk onderzoek en lichamelijk onderzoek toe:
- Ziektes waren gelokaliseerd in de menselijke cellen
- Er was geen sprake van een verstoord evenwicht van humores
Ziekten hebben steeds een lichamelijke oorzaak
Men kan genezen wanneer men de lichamelijke oorzaak zal wegnemen dmv een
medische interventie
2 mogelijke lichamelijke oorzaken van ziekten
o Exogene oorzaak: oorsprong buiten het lichaam bv. bacteriële infectie
o Endogene oorzaak: inwendige veranderingen bv. celmutaties
Het is een reductionisch ziektemodel: het reduceert lichaam, geest en gedrag tot
lichaamscellen en neurale/biochemische activiteit
Houdt geen rekening met persoonlijke of psychische factoren die invloed hebben
op gezondheid
o Cognitie
o Persoonlijkheid
o Cultuur
o Sociale factoren
Het is enkel een goed model voor ziekten die fysiek worden veroorzaakt, maar
niet een sociale of psychische oorzaak hebben
Verpleegkunde in dit model:
- Toename van professionaliteit: niet enkel verzorgende taken, ook medisch-
technische handelingen
- Geen verandering van de rol van de patiënt
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur aloppe. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.