LOKALE EN REGIONALE
BELASTINGEN
DEEL: LOKALE BELASTINGEN
INLEIDING
WAT
Belastinghebbende bevoegdheden van lokale overheden (gemeente en
provincie)
o Oorsprong = waar halen zij die bevoegdheid
o Omvang
o Beperkingen = wat zijn de grenzen van hun bevoegdheid
Basisreglement
o Opbouw en inhoud
Formeel fiscaal recht
o Onderzoek, controle, betwisting: Decreet van 30 mei 2008
o Invordering
BEVOEGDHEDEN GEMEENTE
= heffen van belastingen kadert volledig binnen de bevoegdheden van de
gemeente. De bevoegdheden zijn zeer ruim en algemeen:
Wonen: groot begrip, maar zit veel onder
Wegen en aanleg van wegen: heel belangrijke bevoegdheid
Sport: ruim begrip, kan gaan van aanwenden van sportinfrastuctuur tot
evenementen
Onderwijs
Cultuur
Algemeen beleid
Afleveren documenten
…
BEVOEGDHEDEN PROVINCIE
= bevoegdheden zijn beperkter. Het is de bedoeling om op termijn de provincies
op te heffen (actueel onderwerp), waardoor de bevoegdheden beperkter zijn
geworden
Aanleg en beheer van provinciedomeinen, fietsroutes, wandelpaden,…
Beheer van waterwegen en preventie van wateroverlast
Beheer van natuurgebieden
Provinciaal beleid voor ruimtelijke ordening en leefmilieu
Coördinatie van het beleid rond economie, werkgelegenheid,… in de
provincie en eigen initiatieven
1
, Crisiscoördinatie op provinciaal niveau: provincies worden aanzien als
overkoepelend orgaan over de gemeenten. Als er moet samengewerkt
worden over de gemeenten heen, dan kunnen de provincies optreden als
een soort leidinggevende.
HOE WORDT EEN GEMEENTE (OF PROVINCIE) GEFINANCIERD?
Gemeentefonds – investeringsfonds
o Gemeentefonds = fonds vanuit het Vlaams Gewest, die gemeenten
middelen toendienen. Het is een belangrijke financieringsbron voor
de gemeenten.
Dividenden of inkomsten uit beleggingen: de meeste gemeenten hebben
extra middelen aan de kant staan, een soort van reserves, die zij kunnen
beleggen
Belastingen
o Aanvullende belastingen : bv. Onroerende voorheffing
o Fiscale autonomie
Retributies
Andere inkomsten (bv. Subsidies)
HET BEGRIP ‘BELASTING’
WAT IS EEN BELASTING: KENMERKEN
De kenmerken van een belasting:
Eenzijdig opgelegd (geen individuele tegenprestatie) : u weet niet wat er
met uw geld gebeurt, belastingen dienen ter financiering van de algemene
uitgaven. De overheid heeft ook geen individuele rechtstreekse
tegenprestatie voor het betalen van belastingen
Band met het grondgebied van de gemeente : je bent als persoon of door
een activiteit verbonden met het grondgebied
Fiscaal doel = verkrijgen van financiële middelen om de openbare
dienstverlening te financieren of financiering van specifieke uitgaven
o Fiscaal doel = hoofddoel : belasting dient om de openbare
dienstverlening te financieren of bepaalde specifieke uitgaven.
Lokale belastingen mogen niet sturend zijn mogen niet dienen om
een gedrag te ontmoedigen of om een bepaalde zaak te trachten
verbieden door een hogere belasting te heffen.
o Niet-fiscale nevenresultaten = mogelijk : zolang het hoofddoel erin
bestaat financiële middelen te verkrijgen ter financiering van de
openbare dienstverlening, mag een belasting wel als nevendoel
hebben een bepaald gedrag te gaan sturen.
VB. Belastingen heffen op leegstaande woningen:
- Hoofddoel = inkomsten verkrijgen, worden dan vaak gebruikt ter
financiering van het woonbeleid
- Men gaat dit invoeren wanneer er veel leegstaande woningen
zijn, omdat dit extra kosten voor de gemeente met zich
2
, meebrengt. Want dit betekent dat er minder mensen zijn, dus
dat er ook minder inkomsten zijn voor de gemeente.
- Nevendoel = beperken van de leegstaande woningen
3
, WAT IS EEN RETRIBUTIE
Geen wettelijke definitie (zie Art. 173 GGW) : de kenmerken komen voort
uit de rechtspraak
Belangrijkste kenmerken:
o Billijke vergoeding voor een geleverde prestatie
o Er is een tegenprestatie: een door de overheid geleverde dienst
o Vrijwillig gebruik van de dienst
o Individueel voordeel
Belangrijk: het bedrag moet in verhouding staan tot de geleverde dienst:
zo niet, dan is de heffing een belasting
Essentiële onderscheid met een belasting:
o Raad v State: baseert zich vooral op het “vrijwillig gebruik”. Bij een
belasting heb je geen keuze, eens de voorwaarden zijn voldaan
moet je de belasting betalen
o Hof v Cassatie: “Het vergoedend karakter van een dienst die
verricht is in het persoonlijk voordeel van een begunstigde” wordt
aanzien als onderscheidend kenmerk. De redelijke verhouding
tussen het bedrag en de dienst is bepalend.
Parkeerretributie : onderscheiden tarieven op basis van
parkeerzones (Gent 5 februari 2019)
De omstandigheid dat de verstrekte dienst een verplichting
betreft die het algemeen belang dient, heeft niet automatisch tot
gevolg dat de vergoeding een belasting is (Cass. 10 mei 2019).
BELASTING OF RETRIBUTIE : GEVOLGEN
Staat, gemeenschappen, gewesten, provincie, gemeente : zijn vrijgesteld
van belasting (nuancering), maar niet van retributie
“de goederen van het openbaar domein van de Staat en die van het
privaat domein die bestemd zijn voor een openbare dienst of een dienst
van algemeen belang zijn van nature niet vatbaar voor belastingheffing.
Daaruit volgt dat die goederen enerzijds maar onderworpen zijn aan
belastingen als een wettelijk bepaling dat uitdrukkelijk voorziet, en
anderzijds, dat de bepaling van artikel 172, 2e alinea van de Grondwet, op
basis waarvan geen vrijstelling of vermindering van de belasting kan
worden ingevoerd dan door een wet, er niet op van toepassing is.” (Cass.
23 februari 2018; Cass. F.19.0130.N, 25 november 2021)
Retributie kent geen sanctiesysteem en belastingen is dat er wel
Invordering:
o Belasting : kohier
o Retributie : er wordt geen kohier opgemaakt (dus de gemeente
creëert geen titel), dus deze worden ingevorder. Er moet wel een
onderscheid gemaakt worden tussen:
Niet-betwiste schuldvordering : invordering via dwangbevel door
de financieel beheerder (geviseerd en uitvoerbaar verklaard door
CBS of Deputatie; betekend door gerechtsdeurwaarder (stuiten
verjaring); verzet door de schuldenaar binnen een termijn van
één maand). Moet een zeker, vaststaande en opeisbare
schuldvordering betreffen. Schuldenaar eerst aanmanen met een
aangetekende brief (kosten ten laste van de heffingplichtige),
4