Deze samenvatting is gemaakt voor studenten Toegepaste Psychologie (arbeids- en organisatiepsychologie) aan Thomas More Antwerpen. Het bevat een overzicht van de belangrijkste onderwerpen en kernbegrippen uit het vak RZL (wat nu Ethiek en recht noemt), gebaseerd op de leerstof van het academiejaar ...
Wanneer je een gedrag stelt dat in overeenstemming is met de morele normen en waarden,
dan stel je moreel toelaatbaar gedrag. Soms is er verdeeldheid in de samenleving over hoe je
moet handelen. Sommigen vinden dat je op een bepaalde manier moet ageren, terwijl anderen
een tegengestelde visie voorschrijven. Bij problemen waarin het lastig is om te bepalen wat
de beste, de betere of de minst slechte keuze is, spreken we van een moreel dilemma.
Ook aanwezig in de hulpverlening!!
•Gebonden aan persoonlijke of beroepsethische normen = deontologische keuze
•Toch niet altijd de oplossing: normen, waarden en juridische zaken vaak niet verenigt:
‘regels’ bieden bijgevolg geen oplossing
• Intuïtief en gewrongen gevoel
• ‘Er klopt iets niet’
Verschillende morele waarden staan tegenover Gelijkwaardigheid versus eerlijkheid
elkaar
Verschillende deontologische verplichtingen lijken Beroepsgeheim garanderen versus
onderling tegenstrijdig recht op informatie
Ethische overwegingen lijken moeilijk verenigbaar Bezorgde ouders van een volwassen
met wettelijke verplichtingen opgenomen patiënt informeren over
de toestand van hun zoon versus
Privacywet
Om te weten of het om een dilemma gaat, kan je nagaan of ze voldoet aan de
volgende criteria van Rothfusz:
• Minstens twee concrete (vaak meer) alternatieven waaruit gekozen moet worden.
• Alternatieven hebben te maken met waarden en normen, dus niet om de vraag hoe je
iets moet uitvoeren
• Dilemma voor jou als psychologisch consulent (dus niet voor andere partijen zoals
artsen), dus een dilemma voor jou als concreet individu, niet voor ‘psychologisch
consulenten in het algemeen’
1.2 Praktijkvoorbeelden
Voorbeelden:
• Wout solliciteert voor het bedrijf waar jij werkt. Je kent hem en denkt dat hij een goede
collega zou zijn. Doe jij de selectie of niet?
• Robbe komt vaak niet op gesprek. Zijn ouders bellen je op om te vragen of hij altijd
komt opdagen. Ben je eerlijk tegen de ouders?
• Amber heeft 49/100 voor een test. Ze heeft 50/100 nodig om erdoor te zijn. Ze is erg
gemotiveerd en het zou veel doen aan haar zelfvertrouwen.
,In onderstaande tabel zie je hoe een ethisch dilemma kan uiteenvallen in schijnbaar
twee tegenstrijdige handelingen:
Handeling 1 Handeling 2
Iemand verplicht opnemen in een instelling Iemand vrije keuze laten, maar wel gevaar
en zo het gevaar voor zichzelf beperken voor zichzelf laten zijn
Kind begeleiden tegen de wil van ouders en Kind niet begeleiden en zo ouderlijk gezag
ouders niet inlichten dat je hulp biedt en respecteren + welzijn kind niet verhogen
welzijn kind mogelijks verhogen
Iemand niet aanwerven voor een job en zo Iemand de kans bieden om te werken +
discrimineren omdat een werkgever niet discrimineren + risico dat de werkgever
niemand met die geloofsovertuiging wil jou bestraft en dat de werknemer toch
tewerkstellen. Zo wel die werkgever te ontslagen wordt
vriend houden.
Let op voor spraakverwarring! → Ethiek ≠ moraal
• Moraal: alle normen en waarden die voor JOU belangrijk zijn
o Via deze weg bepaal je of iets goed of fout is
o Morele keuze
• Ethiek: het kritisch nadenken over de moraal
o Waarom past iets niet bij jouw normen of waarden?
o Iets is ethisch als je er nog even over moet nadenken
o Je twijfelt over goed of slecht
o Het is veel meer dan ja of nee
Concreet: je ethisch gedragen betekent dat je nadenkt over hoe je moet handelen. Je moreel
gedragen wil zeggen dat je handelt volgens je eigen moraal, zonder al te veel na te denken.
1.3 Waarden en normen
Morele waarde
= een zaak waarvan mensen vinden dat ze goed, belangrijk of nastrevenswaardig is. Waarden
zijn vaak positief geformuleerd en geven aan hoe mensen idealiter zouden moeten handelen.
Enkele belangrijke waarden in de zorg zijn onder andere:
, Een morele norm
= een gedragsregel met een bepaald draagvlak in de groep.
• Regels die gedrag voorschrijven + dien je je aan te houden zodat deze (waardevolle)
elementen worden beschermd
• Twee soorten: geboden (iets wel doen) of verboden (iets niet doen)
Voorbeelden zijn:
• Je mag niet van een ander stelen
• Je moet de waarheid spreken
• Je mag geen plagiaat plegen
• Je mag een cliënt niet discrimineren
• …
!! Ethische reflectie: je gaat nadenken over goed en slecht. Bijgevolg neem je niet zomaar
bestaande normen over zonder na te denken.
1.4 Praktisch of deontologisch dilemma
Moreel versus praktisch dilemma
Moreel: wat zou ik moeten doen?
• Wout begeleidt Robbe (12 jaar). Hij is weinig gemotiveerd voor de begeleiding. Bij
nader doorvragen blijkt dat hij het nut niet inziet van de begeleiding en dat hij dit
eigenlijk doet omdat hij moet van zijn ouders. De jongen heeft argumenten waarom
begeleiding geen zin heeft en kan dit helder en overtuigend uitleggen. Zijn ouders
vinden het echter heel belangrijk dat hij doorgaat met de sessies. Wout zit nu met een
dilemma. Moet hij de wil van Robbe volgen? Of van zijn ouders? Kan hij wel doorgaan
met de sessies als de jongen dit eigenlijk niet wil?
Praktisch: ik weet de richting waar ik naartoe wil, maar niet de beste methode
• Wout begeleidt Robbe. Hij is weinig gemotiveerd voor de begeleiding. Keer op keer
maakt hij zijn huiswerk niet. Wout heeft er wat van gezegd, en Robbe belooft dan dat
hij het voor de volgende keer zal doen, maar hij blijft het niet doen. Wout zit nu met
een dilemma voor de volgende sessie: gaat hij de jongen streng toespreken en heel
duidelijke afspraken maken over het huiswerk? Of zal de jongen dan afhaken uit de
begeleiding? Of moet Wout gewoon doorgaan zoals hij nu bezig is?
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur laurenvandiest. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,86. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
