HC1: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
Definitie: Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is de
psychologie de wetenschap van gedrag en geestelijke processen
➔ De studie van de geest
Gedrag = zichtbaar, extern, waarneembaar, observeerbaar (bv. glimlachen, huilen…)
Geestelijke processen = onzichtbaar, intern, indirecte waarnemingen (bv. dromen)
Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie = wetenschap → kennis die tot stand komt via de empirische cyclus
Steppped care = verschillende lijnen in de zorg- en hulpverlening
1ste, 2de en 3de lijn → psychologen, psycholpgisch consulenten
2de en 3de lijn → psychiaters
Soorten psychologen:
• Experimentele psychologen: doen aan onderzoek
• Docentpsychologen: geven les
• Toegepaste psychologen: staan in het werkveld (≠psychologisch consulenten)
Psycholoog Psychologisch consulent
• Masterdiploma psychologie • Bachelordiploma toegepaste
• Diagnosestelling kan psychologie
• Begeleiding & behandeling • Begeleiding & consueling
• Eindverantwoordelijkheid • Mee nadenken
1
,WUG-beroepen:
• (klinisch) psychologen
• Psychiaters
➔ Mogen autonoom psychotherapie verstrekken
Niet WUG-beroepen:
• Psychologisch consulenten
➔ Enkel psychotherapie onder toezicht van arts, klinisch psycholoog of klinisch
otrhopedagoog
2
,HC2: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
Voorgeschiedenis:
1. Oudheid (4de eeuw v.C.)
→ filosofie hield zich bezig met psychologische kwesties
Griekse klassieke filosofen:
• Plato: onderscheid tussen de ware/ideale wereld (ziel en de rede) & de
zichtbare/veranderlijke wereld (observaties)
• Aristoteles: formuleert axioma’s = echte kennis wordt bekomen door rede
Andere delen van de wereld:
• Azië (India, China): yoga & meditatie
• Afrika, Amerika, Rusland: Sjamanen/genezers ontwikkelen behandelingen,
“volkspsychologie”
2. Middeleeuwen (500 tot 1500 n.C.)
→ kerk = belangrijkste bron van kennis
• Menselijke geest, lichaam = een mysterie waar de mens zich niet mee mag bezig
houden, valt niet te onderzoeken
• Geleerden kopiëren en becommentariëren enkel (=filosofen en kerkvaders)
• Geen focus op zelf kritisch denken
Middeleeuws Europa:
→ Psychische stoornissen = teken van duivel
→ Therapie = exorcisme
3. Wetenschappelijke revolutie (Europa 16-17de eeuw)
• Systematische observatie & actief ingrijpen in de wereld
• Focus op zelf kritisch denken
→ psychologie = belangrijk thema binnen filosofisch denken
➔ Ontstaan natuurwetenschappelijke methodes
a) Impulsen vanuit de filosofie
Descartes = 1 van de grondleggers van de moderne psychologie
3
, • (Immateriële) geest → “heilig deeltje”
vs
• Fysiek lichaam (hersenen, gedrag en denken) → lichaam als machine, 1 op 1
relatie lichaam-symptomen
• Belang van het denken (“Cogito, ergo sum”)
➔ Gevolg: menselijke gevoelens, gedrag, mentale ziekten… konden bestudeerd
worden als onderdeel van het lichaam (geen onderdeel meer van het Goddelijke)
2 stromingen binnen filosofie:
Rationalisme (Descartes) = het eigen denken of de ratio als bron van de kennis
→ nature, biologie, gedachten als onderdeel van het lichaam
Empirisme (Locke, “Tabula Rasa”) = waarnemingen, observaties, ervaringen en
experimenten als bron van kennis
→ nurture
b) Impulsen vanuit de natuurwetenschappen
• Copernicus
• Galilei
• Newton
• Nieuwe ontdekkingen in de geneeskunde
4. 19de eeuw
Evulutietheorie van Darwin:
→ mens = dier
• Natuurlijke selectie (Survival of the fittest)
• Genetische variatie tussen personen
➔ Resultaat weteschappelijke revolutie: start psychologie als wetenschap vanaf
de 19de eeuw
Wundt = arts, wetenschapper, vader van de psychologie → cognitieve psychologie
5. 20ste eeuw: modernere tijden
→ komst psychiatrische inrichtingen
• Nog vaak beschadigende “therapieën”, vooral lichamelijke verzorging
4
