Inleiding tot de psychodiagnostiek
Module 1: wat is psychodiagnostiek?
definitie
• Psychodiagnostiek betekent…
o Beslissen
§ Griekse werkwoord ‘diagignṓskein’ (< dia-: ‘door…heen’ en gignṓskein: ‘leren; weten’), wat zowel
‘door en door kennen’ als ‘onderscheiden’ betekent.
§ “Een systematisch beslissingsproces” (De Bruyn, 1988)
o Vaststellen van individuele verschillen
§ “het onderscheiden van personen naar hun individuele psychische kenmerken, zoals die zich
manifesteren in hun typische gedrags- en uitingsvormen, en wel met behulp van tests.” (De
Zeeuw, 1983)
o Verzamelen van info over persoon en zijn/haar omgeving
§ “op wetenschappelijk verantwoorde wijze verzamelen van info omtrent persoon en zijn omgeving
met het oog op het nemen van beslissingen” (Van Aarle, 1990)
o Hulp bieden
§ “psychodiagnostisch proces is het proces van hulp bieden aan personen met hun vragen en
problemen” (Walsh & Betz, 2001)
§ Diagnostiek mondt uit in behandeling/interventie
o Beschrijven van ontwikkelingsniveaus (zwakke én sterke kanten) van cliënt
§ “developmental assessment op diverse ontwikkelingsgebieden zoals cognitie, motoriek, socio-
emotionele vaardigheden, …” (Johnson & Sheever, 1999)
ð Telkens ligt de klemtoon op slechts één of enkele centrale elementen van psychodiagnostiek
ð psychodiagnostiek ≠ enkel test afnemen en interpreteren
Psychodiagnostiek is de wetenschap die erop gericht is om op een gefundeerde manier informatie over een
persoon en zijn omgeving te verzamelen, met het oog op het nemen van verantwoorde beslissingen.
• Wat we willen te weten komen zijn vaak innerlijke kenmerken
o Bv. Neerslachtig of gelukkig, drive, bekwaamheid
• Weerspiegelt psychologische eigenschappen van persoon / omgeving
o Stabiele eigenschappen: trekken (traits) bv. persoonlijkheid Kunnen betrekking hebben op
sociale omgeving v/d persoon
o Veranderlijke eigenschappen: toestanden (states) bv. Motivatie
Trek of toestand?
o "Dat spel maakt me blij” => toestand
o "Als ik niet op tijd gegeten heb, maakt dat me humeurig” => trek
o Constructen (denkbeelden) – bestaat uit:
§ Samenhangend betekenisvol geheel van innerlijke en uiterlijke kenmerken, waarvan we denken
dat ze bij de persoon aanwezig zijn
§ Bv. ‘verbale agressie’:
• Uiterlijke gedragingen: schelden, roepen
• EN Innerlijke eigenschappen: frustratie, kwaadheid
§ Hypothetisch: innerlijke dimensie is niet rechtstreeks (empirisch) waarneembaar
• Nooit bewijsbaar – heel voorzichtig mee zijn
o Echter: veronderstellend karakter (mengeling van kenmerken)
§ Voorzichtig en tentatief formuleren
• We zijn nooit zeker
• Tentatief of niet?
o Truus is een autist. => niet tentatief
o Het gedrag van Truus vertoont kenmerken van autisme.=> tentatief
• Gericht op het kunnen nemen van verantwoorde beslissingen
Doel van onderzoek helder omschrijven - Vier niveaus
1. Beschrijven
• In kaart brengen van kenmerken persoon/context en mogelijk evolutie
o Bv. Van zodra Henri zich in een open ruimte begeeft, wordt hij overmand door paniek
o Bv. Na haar verkeersongeval heeft Isabel moeite met plannen en organiseren
o Bv. Er is geen open communicatie binnen dit gezin
• Welke beslissingen zouden we kunnen nemen op basis van deze beschrijvingen?
2. Ordenen of classificeren
• Complexe veelheid van eigenschappen reduceren tot hanteerbare patronen
• Klinisch beeld of diagnose
• Bv. Kampt Ginette met een burn-out, of sluimert er een depressie?
• Bv. Wat zijn de ondersteunende krachten in de omgeving van Tom?
• Classificatiesystemen:
o Categoriaal of dimensioneel
DSM-5-TR ICF-model (WHO) KOP-model (Paul Rijnders en Els
Heene, 2021)
• Uitgegeven door APA • Focus op het hele fysieke en • Klachten (K), omstandigheden (O)
• Officieel erkende mentale mentale functioneren en persoonskenmerken (P)
stoornissen en de vereisten om tot • Wat moeilijk én wat goed beschrijven
een diagnose te komen loopt
• Geef eens ‘paniekstoornis’ en ‘DSM- • Krachten én belemmeringen
Doel: kortdurende behandeling met
5-TR’ in op Google en kijk eens wat in omgeving
focus op zelfredzaamheid
je vindt • Kennisclip over ICF-model op
SOFIA
Voordeel: Helder en eenduidige
registratie en communicatie
Nadeel: weinig ruimte voor variatie en
nuance, te veel problematiseren en
medicaliseren
3
, 3. Verklaren (heden en verleden – hoe komt het?)
• Gericht op het zoeken naar mogelijke oorzaken van wat er binnen de persoon of zijn omgeving omgaat
o Bv. Waaraan kan het liggen dat Hans onderpresteert op het werk?
o Bv. Hoe komt het dat Jasper zijn aandacht verliest in de klas?
o Bv. Vanwaar komen die periodes van neerslachtigheid bij Tina?
• Doel = oorzaken aanpakken zodat verdere moeilijkheden voorkomen
4. Voorspellen
• Voorspekken hoe iemand zich waarschijnlijk zal gedragen in bepaalde situaties
o Bv. In hoeverre is Tuur in staat om de studierichting van zijn keuze te volgen?
o Bv. Is Sayira van alle kandidaten de meest geschikte persoon voor het invullen van de vacature van IT-
manager?
o Bv. Wat is de kans dat Bart opnieuw tot criminele feiten overgaat?
• Doel = voorspellen hoe iemand zich zal gedragen in de toekomst
Kwaliteitsvolle psychodiagnostiek
Gefundeerd
• Niet volgens intuïtie of buikgevoel
• Volgens een bepaalde methodiek
• Wetenschappelijk onderbouwd
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur noortjedemeyer. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
