• Recht → meerduidig begrip
• Een geheel van gedragsregels die afdwingbaar gesteld zijn door de overheid
1.1.2 Gedragsregels
• Voorschriften die worden opgelegd om ons gedrag in een bepaalde richting te sturen
• Beperken onze persoonlijke vrijheid → “wat anders kan, maar niet anders mag”
• Onderscheiden zich van indicatieve regels → beschrijven “wat is”
1.1.3 Afdwingbaar gesteld door de overheid
• Alle rechtsregels zijn gedragsregels, maar niet alle
gedragsregels zijn rechtsregels
• Afdwingbaarheid = de aanwezigheid van
technieken, sancties, waarmee de naleving van
de gedragsregels wordt gewaarborgd
• Zorgt voor dat regels niet zomaar ongestoord
naast zich neerlegt
• Vb: spelregels voetbal zijn afdwingbaar → bij overtreding ervan kan je uitgesloten of geschorst
worden (maar zijn geen recht)
Opmerkingen:
• Rechtsregels afgedwongen door de OH ≠ rechtsregels per se gemaakt zijn van de OH → van
andere instanties/burgers kan ook – afdwingen gebeurt wel door de OH
Voorbeeld: regels in huurcontact (gemaakt door verhuurder)
Maar toch zijn dit rechtsregels, want als je ze overtreedt kan je gesanctioneerd worden
door de overheid (rechter), de recht kan dan bv. veroordelen tot het betalen van een
schadevergoeding.
• Rechtsregels zijn sanctioneerbaar/afdwingbaar door de OH maar niet strafbaar
• Sanctie ≠ straf
• Gedragsregels → zowel morele regels (dubbel afdwingbaar: via het geweten en via de OH)
1
, Inleiding tot het recht
1.1.4 Het doel van het recht
• Orde → zonder is er te veel chaos, bv. links of rechts rijden op de baan zelf kiezen
• Rechtszekerheid → mensen weten wat hun te wachten staat als ze hun op een bepaalde
manier gedragen → doen bepaalde dingen niet dan en weten beter waar ze aan toe zijn
Opmerking:
• Orde en rechtszekerheid betekenen niet noodzakelijk rechtvaardigheid
1.2 De bronnen van het recht
= De verschillende vormen waarin rechtsregels kunnen worden uitgedrukt
• De wetgeving (ruime zin)
• De gewoonte
• De algemene rechtsbeginselen
• De rechtspraak
• De rechtsleer
• Sommige private regelgeving
1.2.1 De wetgeving in ruime zin
• Belangrijkste rechtsbron in ons land
• Het gaat om:
o Federale wetten
» Wetgeving gestemd door het federale parlement
» Wetten in enge zin
o Decreten en ordonnanties
» Wetgeving gestemd door deelstaatparlementen in ons land
o Beslissingen van de uitvoerende macht
» Koninklijke besluiten, ministeriele besluiten, gemeentelijke en provinciale besluiten
• De wetgeving vind je in het Belgisch staatsblad (online en gratis) en juridat
1.2.2 De gewoonte
• Rechtsgewoonten = gevestigde ongeschreven gebruik dat door de gemeenschap als
bindende rechtsregels wordt beschouwd
• Voorbeeld
o Wanneer een ambtenaar van de burgerlijke stand het overlijden van een persoon moet
vaststellen, is het ‘de gewoonte’ dat hij zich tevreden stelt met een attest van overlijden
dat is opgesteld door een geneesheer
2
, Inleiding tot het recht
1.2.3 De algemene rechtsbeginselen
• Zijn ongeschreven gedragsregels die op een bepaald ogenblik essentieel worden geacht voor
de samenleving
• Voorbeelden
o De bescherming van de zwakken, de eerbiediging van de menselijke persoon
1.2.4 De rechtspraak
• Geheel van rechtelijke uitspraken over de geschillen die hen worden voorgelegd, namelijk:
o De vonnissen van de rechtbanken
o De arresten van de hoven
o De uitspraken van de andere rechtscolleges
• Belangrijk verschil met de rechtsbeginselen, de wet en de gewoonten
o Uitspraak is alleen bindend voor de partijen die betrokken zijn → in rechtszaak
o Sommige rechtelijke uitspraken worden wel gevolgd door lagere rechtbanken als ze een
gelijkaardig rechtsconflict hebben (goed voor rechtszekerheid)
o Rechtspraak → geen algemeen bindende bron maar wel gezaghebbende bron
Vonnis Arrest
• Je kan in beroep gaan • Je kan niet in beroep gaan
• Lagere rechtbank • Hogere rechtbank
• ‘Rechtbank’ • ‘Hof’
1.2.5 De rechtsleer
• Het geheel van de publicaties waarin rechtsgeleerden hun opvattingen over het recht
meedelen
• Voorbeeld: handboeken, artikels in tijdsschriften, noten bij rechtelijke uitspraken
• Is ook slecht een gezaghebbende bron → kan grote invloed uitoefenen op wetgeving en
rechter
1.2.6 Private regelgeving
• Overheden, maar ook private personen (jij en ik) kunnen rechtsregels tot stand brengen
• Overeenkomst (die tussen 2 personen is) bindend voor beide partijen
o Als hij niet nageleefd kan worden → naleving ervan kan afgedwongen worden via de
overheid (vb: de rechtbank)
• Geldige overeenkomsten → bron van (rechts)regels, althans voor de contracterende partijen
3
, Inleiding tot het recht
1.3 De inleiding van het recht
Men kan het recht op verschillende wijzen indelen:
1.3.1 De klassieke indeling in publiekrecht en privaatrecht
Publiekrecht
Gaat niet echt om een verhouding tussen 2 burgers onderling maar over de OH (de verschillende
machten in ons land), publiekrecht regelt deze machten en bepaald ook welke bevoegdheden ze
hebben, bepaald ook de verhouding tussen instanties en de burger
Rechtstakken:
Grondwettelijk recht
» Fundamentele regels van het publiekrecht
- De belangrijkste regels over de inrichting & werking van versch. staatsmachten
(wetgevende, uitvoerende, rechtelijke macht, zowel federaal als op deelstaatniveau)
- Fundamentele rechten en brijheden van burgers (= de mensenrechten)
Bestuursrecht of administratief recht
» Regelt de werking en de structuur van de organen van de uitvoerende macht (als dit nog
niet geregeld is in het staatsrecht)
» Maakt je wegwijs in versch. administratieve diensten en hun werking (bv: gemeente) en het
statuut van de ambtenaren die er werken
Strafrecht
» Bestaat uit regels m.b.t. het opleggen van strafsancties-
Fiscaal recht
» Regels m.b.t. het heffen en innen van de belastingen (inkomstenbelastingen, BTW, …)
Gerechtelijk recht (= procesrecht)
» Regels m.b.t.:
- Organisatie, bevoegdheid en de werking van de restcolleges (rechtbanken, hoven …)
- Manier waarop men moet procederen
- Rechtsmiddelen die tegen een rechterlijke uitspraken kunnen worden aangewend
- Uitvoering van rechterlijke uitspraken
Het rechterlijke wordt verder opgedeeld in:
- Gerechtelijke privaatrecht
Gerechtelijk recht van toepassing op geschillen (= conflicten) van privaatrechtelijke
aard
- Strafproces of strafvorderingsproces
Gerechtelijk recht dat voorschrijft hoe misdrijven worden vervolgd en bestraft: hoe
worden verdachten opgespoord, verhoord, … hoe verloopt de procedure?
Privaatrecht
Gaat over de verhouding tussen burgers onderling
Rechtstakken:
Handelsrecht
» Privaatrecht dat enkel van toepassing is op handelaars n op daden van koophandel
» Opmerking:
- Zijn in principe volledig handelingsonbekwaam
- Minderjarigen Vertegenwoordiging nodig door ouders of voogd
- Sanctie: relatieve nietigheid van de handeling
Burgerlijkrecht
» Regelt de verhoudingen tussen burgers → regels gelden voor alle burgers
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Aaanooniemm. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €11,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
