SAMENVATTING
COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN II
ACADEMIEJAAR 2023-2024
PROF: WILLEM JORIS
Assistenten: Axelle Asmar en Michael Pakvis
1
,INHOUDSOPGAVE
Hele lessenreeks samengevat in 1 tabel: ......................................................................................................... 6
Les 1 - Een verhaal in meervoud: inleidende beschouwingen .......................................................................... 6
Voorafgaande opmerkingen ............................................................................................................................... 6
VERLICHTING, HUMANISME & Postmodernisme ................................................................................................ 7
De overgang van Moderniteit naar Postmoderniteit .......................................................................................... 7
Modernisme .................................................................................................................................................... 7
Postmodernisme ........................................................................................................................................... 11
Modern versus postmodern.......................................................................................................................... 15
Kritische beschouwingen en permanente in vraagstelling (auteurs niet kennen) ........................................ 15
Alles in context zien....................................................................................................................................... 16
HET COMMUNICATIEPROCES ONTLEED ........................................................................................................ 16
Les 2 (deel 1) - Evolutie in Onderzoeksvragen................................................................................................ 17
Doelstellingen .................................................................................................................................................... 17
Communicatiewetenschappen .......................................................................................................................... 17
KRITIEKEN OP DISCIPLINE .................................................................................................................................. 18
ONTWIKKELINGEN IN ANDERE DISCIPLINES .................................................................................................. 18
TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN .......................................................................................................... 18
ETHISCHE KWESTIES ...................................................................................................................................... 19
EVOLUTIE VAN EEN DISCIPLINE ......................................................................................................................... 19
1. INVLOED MENS- EN MAATSCHAPPIJBEELD – STRUCTUREEL & CONJUNCTUREEL .................................... 20
Financiële bepalingen.................................................................................................................................... 22
Evolutie van en machtsstrijd met andere wetenschappen ........................................................................... 22
Les 2 (deel 2) – de institionalisering van de communicatiewetenschappen.................................................... 25
Communicatiewetenschappen in vlaanderen ................................................................................................... 25
Institutionalisering van de wetenschappen ....................................................................................................... 25
Wat is institutionalisering?............................................................................................................................ 25
verschillende aanleidingen ............................................................................................................................ 26
Les 3 – Heuristiek van de complexiteit .......................................................................................................... 27
DOELSTELLINGEN .............................................................................................................................................. 27
Tabel gebaseerd op de ideeën van E. Morin (1990) .......................................................................................... 27
Heuristiek van de complexiteit: 4 elementen essentieel................................................................................... 28
1. Interdisciplinair en complex causaliteitsbeginsel ...................................................................................... 28
2. Einde van dichotomisch denken................................................................................................................ 30
3. Concept de départ i.p.v. concept terminus ............................................................................................... 31
4. Geen zelfgenoegzaamheid maar zelfkritiek en reflectie ........................................................................... 36
Les 4 (deel 1) – het kritische paradigma ........................................................................................................ 37
DOELSTELLINGEN .............................................................................................................................................. 37
Kritisch paradigma: ontstaan ............................................................................................................................ 38
Marxistische benaderingen: elementaire bouwstenen ..................................................................................... 38
De relatie tussen onderbouw en bovenbouw .................................................................................................... 39
Ideologie, vals bewustzijn, macht...................................................................................................................... 39
Antonio Gramsci (1891-1937) ........................................................................................................................... 39
Louis Althusser (1918-1990) .............................................................................................................................. 40
Ideologie: Marx, Gramsci en Althusser .............................................................................................................. 40
Marxistische benaderingen, toegepast op media ............................................................................................. 41
Frankfurter Schule ............................................................................................................................................. 41
Frankfurter Schule: cultuurindustrie ............................................................................................................. 41
Frankfurter Schule: ‘hoge’ cultuur vs. ‘lage’ cultuur? ................................................................................... 42
Kritieken op Frankfurter Schule .................................................................................................................... 42
Les 4 (deel 2) – Politieke economie van de media.......................................................................................... 43
Politieke Economie – Cultuurstudies: scholenstrijd of complementair .............................................................. 43
doelstellingen .................................................................................................................................................... 43
Politieke economie van de media (PEM) ........................................................................................................... 43
Belangrijke elementen binnen de Politieke economie van de media (PEM) ................................................ 44
Vaak bestudeerde concepten binnen PEM ................................................................................................... 48
Politieke Economie: kritiek ............................................................................................................................ 49
Les 5 – Cultural Studies ................................................................................................................................. 50
doelstellingen .................................................................................................................................................... 50
Wat is ‘Cultural studies’? ................................................................................................................................... 50
Cultural Studies in relatie tot marxistische benaderingen ................................................................................. 50
Cultural studies: onderzoeksprogramma .......................................................................................................... 51
Cultural studies: twee paradigma’s ................................................................................................................... 52
Culturalisme .................................................................................................................................................. 52
Structuralisme ............................................................................................................................................... 53
Cultural studies: twee paradigma’s verenigd in BCCCS ..................................................................................... 55
Voorbeelden van modellen die rekening houden met contextelementen ................................................... 56
Cultural studies : evolutie .................................................................................................................................. 58
Cultural studies: kritieken .................................................................................................................................. 58
Cultural studies ≈ politieke economie als kritische benaderingen ..................................................................... 59
Cultural studies vs politieke economie .............................................................................................................. 60
Les 6 – taal, betekenis en representatie ........................................................................................................ 61
Inleidende begrippen ......................................................................................................................................... 61
Representatie ................................................................................................................................................ 61
Hoe werkt betekenis? ................................................................................................................................... 61
Betekenis en representatie ........................................................................................................................... 62
Hoe werkt representatie? ............................................................................................................................. 62
Hoe komt betekenis tot stand?: 3 benaderingen.......................................................................................... 63
Betekenis en representatie ........................................................................................................................... 64
Structuralisme en semiotiek .............................................................................................................................. 64
Poststructuralisme ............................................................................................................................................ 67
Michel Foucault’s visie op taal en betekenis ................................................................................................. 67
Discours en discursieve praktijken ................................................................................................................ 68
Relatie kennis en macht ................................................................................................................................ 68
Historisering van discours ............................................................................................................................. 69
Voorbeeld – Discours/frames over vluchtelingen .............................................................................................. 69
Terminologie van framing ............................................................................................................................. 69
Constructivistische benadering framing........................................................................................................ 70
Frames vluchtelingen .................................................................................................................................... 70
Les 7 – communicator en medium................................................................................................................. 72
DOELSTELLINGEN .............................................................................................................................................. 72
Communicator ................................................................................................................................................... 72
INLEIDENDE BEGRIPPEN ................................................................................................................................ 72
Het MEdium ...................................................................................................................................................... 74
Historische mediUMstudies: Toronto school ................................................................................................ 74
4 axioma’s ten aanzien van niet-technisch onderzoek naar media .............................................................. 76
Innovatie en de verspreiding ervan............................................................................................................... 78
Bepalende factoren voor diffusieproces ....................................................................................................... 78
Fasen in adoptieproces ................................................................................................................................. 79
Technologisch determinisme? ...................................................................................................................... 80
Aanpak HUIDIGE mediumstudies .................................................................................................................. 80
Les 8 – publiek en publiekstudies .................................................................................................................. 81
Doelstellingen .................................................................................................................................................... 81
Hybride notie het publiek .................................................................................................................................. 81
Hybride en denkbeeldige notie: het publiek ...................................................................................................... 81
Definitie publiek ................................................................................................................................................ 82
Effectenonderzoek en almacht van de media ................................................................................................... 82
Kritiek op almacht van de media ....................................................................................................................... 82
Naar een model van beperkte effecten (Klapper, 1960) ................................................................................... 83
Two step flow of communication .................................................................................................................. 83
Publieksonderzoek ............................................................................................................................................. 84
Uses & Gratifications: Publiek is doelgericht ..................................................................................................... 84
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur hicransila. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.