Economische Inzicht
2024-2025
,0. Inleiding
,0.1 Het doel van de economische wetenschap
We moeten keuzes maken met de beschikbare middelen om onze behoeften te vervullen, wat voor iedereen anders is.
Het doel is om zoveel mogelijk van de belangrijkste behoeften te bevredigen en zo maximaal genot te bereiken. Dit
begint bij het vinden van middelen.
Bedrijven streven vaak naar maximale winst,
wat leidt tot keuzeproblemen over hoe dit met
beperkte middelen kan worden bereikt.
Bij het oplossen van deze problemen spelen
menselijke beslissingen een grote rol, en
aangezien de economie een menswetenschap
is, zijn die keuzes niet altijd logisch. Laat je
anderen beslissen, dan kunnen de oplossingen
ook variëren.
DEFINITIE: 'Behoefte' Aanvoelen van een Figuur 1. De elementen van de keuze
tekort en proberen dit tekort te bevredigen.
Behoefte
Behoeften kunnen worden ingedeeld naar wie ze vervult en uit welk budget ze komen.
Primaire behoeften
Dit zijn levensnoodzakelijke zaken zoals voedsel, kleding en onderdak. Iedereen heeft ze, en het is de taak van de
overheid om ervoor te zorgen dat iedereen een minimaal bestaansniveau kan leiden.
Immateriële behoeften
Dit zijn niet-tastbare behoeften die bijdragen aan ons welzijn, zoals vriendschap, sociale contacten en psychisch
welzijn. In onze huidige tijd zijn deze belangrijker geworden, omdat een gebrek aan sociale verbondenheid kan leiden
tot eenzaamheid, wat op zijn beurt gezondheidskosten kan verhogen.
Collectieve behoeften
Dit zijn behoeften die van belang zijn voor de hele samenleving, zoals openbaar vervoer en infrastructuur. De overheid
moet ervoor zorgen dat ook mensen met een lager inkomen toegang hebben tot deze voorzieningen.
Individuele behoeften
Deze zijn persoonlijk en verschillen per individu. Het gaat om dingen die je zelf belangrijk vindt en waar je eigen
budget aan besteedt.
VOORBEELD: Een lange reis in de zomer. Deze behoeften moet je zelf bekostigen.
Middelen
Schaarse middelen
DEFINITIE: 'Schaarse middelen' Goederen waarvan er niet voldoende voorradig zouden zijn als ze gratis ter
beschikking zouden worden gesteld.
Je kunt niet alles krijgen wat je wilt met het beschikbare budget. Wanneer we iets willen kopen dat niet voor iedereen
toegankelijk is, hangt daar vaak een hogere prijs aan vast.
Schaarse middelen zijn beperkt voorradig en hebben daarom een prijs. Het maken van keuzes over hoe we deze
schaarse middelen inzetten, vormt de kern van economische beslissingen.
VOORBEELD: Als een automerk een nieuwe versie uitbrengt, maar er slechts 100 exemplaren beschikbaar zijn, zal de
prijs hoger liggen vanwege de beperkte beschikbaarheid.
, Vrije goederen
DEFINITIE: 'Vrije goederen' Goederen die voor iedereen beschikbaar zijn
De voorbeelden van vrije goederen worden steeds zeldzamer. De beschikbaarheid en kwaliteit van vrije goederen
worden dus steeds vaker een onderwerp van discussie en interventie.
VOORBEELD: Zonlicht, iedereen kan buiten staan en van de zon genieten, zonder dat dit iemand iets kost.
Problemen bij vrije goederen
Water
Elk jaar ontstaat er discussie over de vraag of water nog een vrij goed is. Niet iedereen heeft toegang tot schoon
drinkwater, waardoor vuil water moet worden gezuiverd, zodat iedereen toch toegang heeft tot schoon water.
Lucht
Een soortgelijk probleem ontstaat met luchtvervuiling. Er moeten investeringen worden gedaan in luchtfilters en
andere technologieën om de lucht schoner te maken, zodat we voldoende schone lucht hebben om in te ademen.
Nuttigheid en keuzeprobleem
Economische principe
Het economisch principe draait om het efficiënt inzetten van schaarse middelen om een maximale behoeftebevrediging
te bereiken. Dit principe is onmisbaar voor zowel gezinnen, bedrijven als de overheid. Zij moeten allemaal beslissingen
nemen over hoe ze hun beperkte middelen het beste kunnen gebruiken om hun doelen te bereiken.
Gezinnen
Gezinnen hebben een beperkt inkomen of budget. Om hun behoeften te vervullen, moeten ze keuzes maken over hoe
ze dat geld besteden. Ze proberen met hun beschikbare middelen (zoals inkomen) zo veel mogelijk voldoening te halen
uit hun aankopen.
VOORBEELD: Prioriteiten stellen tussen verschillende uitgaven, zoals voeding, wonen, vrije tijd, enzovoort.
Bedrijven
Bedrijven beschikken over kapitaal, personeel en machines, maar deze middelen zijn ook beperkt. Bedrijven staan
voor de uitdaging om deze middelen zo te combineren en in te zetten dat ze zo veel mogelijk winst of waarde creëren.
Dit vraagt om strategische beslissingen, zoals het optimaliseren van de productiekosten, het verhogen van de
efficiëntie en het kiezen van de juiste investeringen.
Overheid
De overheid heeft eveneens een budget dat uit belastinginkomsten en andere bronnen komt. Dit budget is beperkt,
daarom moet de overheid bepalen hoe ze dit het beste kan verdelen om de gemeenschap zo goed mogelijk te dienen.
Ze moeten keuzes maken over welke sectoren (zoals gezondheidszorg, onderwijs, infrastructuur) prioriteit krijgen en
hoe ze de beschikbare middelen inzetten om de meeste voordelen voor de samenleving te behalen. Hierbij kunnen
niet alle wensen van iedereen vervuld worden en moeten er compromissen gemaakt worden.
