Notes de cours
College aantekeningen Politieke geschiedenis van België De ongrijpbare macht
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
- Book
- De ongrijpbare macht
Lesnotities met afbeeldingen bij
[Montrer plus]
Livre connecté
Titre de l’ouvrage:
Auteur(s):
- Édition:
- ISBN:
- Édition:
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Poli%eke geschiedenis van België 5Les 1
Geschiedenis
Geschiedenis is de wetenschap die zich gaat bezighouden met het leggen van verbanden van
gebeurtenissen doorheen de %jd om dat als basis van wetenschappelijke causaliteit te gebruiken. è
Hoe verhouden gebeurtenissen zich tot elkaar doorheen de %jd? Is er con%nuïteit? Zijn er
breukmomenten? Zijn er evolu%es? …
Een visie uit 1875:
België is eeuwenoud en stamt af van de Romeinen
Vlaamse canon heeH de geschiedenis benoemt van het lap België zoals we die nu kennen, dus niet
rekening houdend met de het grondgebied dat het vroeger was.
La Belgique: woont een Belgisch volk, dat hetzelfde volk is die in 1830 voor de onaQankelijkheid
heeH veroverd. De Belgen uit 1830 zijn de directe nakomelingen van een volk, de Belgen, die al
bestond voor de Romeinen. Het feit dat de romeinen Belgica op hun kaart hadden staan, dat is een
bewijs. België is er al%jd al geweest en is een eeuwigheid. Het onaQankelijke land van 1830 was daar
een uitstraling van. Want er was een apart Belgisch volk dat al eeuwenlang zijn onaQankelijkheid aan
het zoeken was en plots in 1830 wordt dat een realiteit.
Een visie uit 1941 (interessante periode)
Het volk is hier gereduceerd tot de taal, de Nederlanden. Dit is een pleidooi voor de opdeling van
België, Vlaanderen gaat in deze visie worden opgeslokt door Groot Nederland. Een visie dat het volk
een essen%e heeH en dat is de taal. Nederlanders en Vlaamse spreken allebei Nederlands en zijn dus
één en hetzelfde volk.
Na=estaat?
Een staat is het meest geslaagde repressiemechanisme dat de wereld ooit heeH bedacht. De staat kan
enorm veel vrijheid van de burgers inperken.
Ferrariskaart = de oudste topografische kaart die er van België (toen nog de zuidelijke Nederlanden) is
gemaakt (1777)
In dit grondgebied (dat werd gedomineerd door de Habsburgers (de katholieke zuidelijke
Nederlanders)) is een voorafspiegeling van wat België later zal worden. Ook in de ancienne regime,
voor de poli%eke moderniteit, ook voor de Franse revolu%e bestond er een grondgebied met poli%eke
structuren dat in zijn vorm al verdacht veel leek op België. Dus het is ook niet zo gek dat we onze
geschiedenis tot daar laten traceren. Het is ook een beeld dat een lap grond met eigen instellingen en
een eigen bevolking die al in Belgische termen aan het denken is, dit is een aparte poli%eke en%teit.
De Belgische revolu=e
Dit refereert aan de Franse revolu%e van juli 1830.
De Belgische revolu%e gebeurt in augustus 1830, hier is weldegelijk een
verband. Wat gebeurt in Brussel moet je kaderen in een veel bredere
interna%onale golf. Overal in Europa breekt in 1830 revolu%e uit (Parijs,
Italië, Duitsland, Polen …). België was op dat moment geen uniek geval en
ook geen prioriteit.
Die interna%onale context valt terug te trekken tot 1789. De revolu%es zijn
een uitloper van de Atlan%sche revolu%e golf die begint bij de Franse
revolu%e van 1789, maar eigenlijk ook nog eerder met de Amerikaanse
revolu%e. Deze revolu%e golf betekent de aaraak van de ancienne regime.
,Poli%eke geschiedenis van België 6
Ancienne Regime
= een poli%ek bestel in Europa dat was gebaseerd op almacht en voorrechten voor Adel en koning en
kerk, en waar we met een vergrootglas gaan moeten zoeken voor elementen die we nu poli%eke
moderniteit zouden noemen (vrijheden, parlementarisme, scheiding der machten…)
Poli%eke concepten die gaan worden bevochten in die revolu%e golf en tot de aaraak van de
ancienne regime gaan leiden.
Ancienne regime in België concreet = de zogenaamde oostenrijkse of zuidelijke of katholieke
Nederlanden. Dit is het pre België van het ancienne regime, een lappendeken van heerlijkheden,
graafschappen …
Maar een poli%ek systeem dat gaat verdwijnen met het einde van het ancienne regime en het einde
van de Franse revolu%e. Verdwijnen in 2 opzichten:
1) de instellingen gaan worden weggeveegd en we gaan het slachtoffer worden van Franse
expansiedriH, een con%nentale oorlog, we gaan worden bezet en ingelijfd en de Franse
republiek zal onze plaatselijke poli%eke instellingen afschaffen.
2) Alsook onze vrijheden, gebruiken en tradi%es afschaffen. Om vervolgens hier in het latere
België, Vlaanderen de instellingen van de Franse republiek te gaan importeren.
We gaan een genera%e langen bezet worden door Frankrijk en onderdeel worden van de Franse
revolu%onaire republiek en later het Franse autoritaire keizerrijk van Napoleon.
Koninkrijk der Nederlanden (& Groothertogdom Luxemburg)
Dat brengt ons bij 1815. Dit is de poli%eke situa%e waartegen de Belgische revolu%onairen
in 1830 in opstand gaan komen. Dit is de poli%eke construc%e die in 1830 zal worden
afgebroken, namelijk het koninkrijk der Nederlanden.
Dit is het land dat gaat worden opgedeeld door de revolu%onairen van 1830.
Met goede wil is België al een beetje herkenbaar. Je ziet dat hier de zuidelijke provincies van
dat koninkrijk der Nederlanden dat dat al herkenbare grenzen heeH van Oost- en West-
Vlaanderen, Antwerpen, Brabant …
Enkele anomalieën: Limburg is hier nog een pak groter en dat wat Luxemburg genoemd
wordt heeH een licht andere kleur.
Strikt gezien viel het GHL buiten het koninkrijk der Nederlanden. Dat was een juridische construc%e,
GHL was een zogezegd onaQankelijk land omdat de stad Luxemburg, meer bepaald de ves%ng
Luxemburg van enorm militaire belang was.
In de vredesverdragen van het congres van Wenen (die de kaarten van Europa gaan hertekenen na de
val van Frankrijk) is er 1 grote bekommernis; Frankrijk indammen.
Napoleon en de Franse revolu%e voor hem, hebben 20 jaar Europa gedomineerd. En door het
verdwijnen van dat frans leger aan de poort van Moskou dat men uiteindelijk Napoleon%sch Frankrijk
klein krijgt. De grootmachten hadden toen schrik van Frankrijk. En dus gingen ze Frankrijk
indammend door daar voldoende grote staten naast te maken, koninkrijk der Nederlanden is een
bufferstaat die voldoende groot zou moeten zijn maar ook die strategisch belangrijke forten zoals GHL
in de handen van de geallieerden laat zijn.
GHL gaat een klein onaQankelijk land worden op papier omdat in oorlogs%jd Duitse troepen de
ves%ng Luxemburg zullen kunnen gebruiken in een oorlog tegen Frankrijk.
Maar in de prak%jk zal het bestuurd worden als een provincie door de Nederlanden.
è Dit verklaart waarom de grenzen van België vandaag zijn zoals ze zijn.
, Poli%eke geschiedenis van België 7
Brabantse revolutie en
"Verenigde Nederlandse Franse bezetting en (1795) militaire herovering door
Staten" ("états Belgiques Franse aanhechting bij de Franse Republiek geallieerden legers en
Unis") bezetting "voorlopig bestuur" ???
Militaire herovering en Militaire herovering en Franse republiek wordt het Congres van Wenen:
herstel van het gezag van herstel van het gezag van Franse Keizerrijk, Napoleon "koninkrijk der
de Habsburgers de Habsburgers Nederlanden "
De Brabantse revolu%e gaat leiden tot een kortstondige verenigde Nederlandse staten (“états
Belgiques Unis”). Hier komt het woord België tevoorschijn, in de betekenis die nog niet vertrouwd is
voor ons. België is de Franse vertaling van de Nederlanden. De betekenis verschuiH nog doorheen de
jaren.
De kortstondige ‘Belgische’ republiek stort na één jaar al in, want is heroverd door de Habsburgers.
Daarna komt de Franse bezepng, eerst kortstondig in 1794 en in 1799 defini%ef, waarbij we worden
geannexeerd door Frankrijk en we worden Franse staatsburgers. Franse staatsburgers van de
republiek van het Frans keizerrijk.
1814 worden wij veroverd door de geallieerden en worden we toevertrouwd tot Nederland, dat
wordt beslist bij het Congres van Wenen.
è Enorm weinig stabiliteit, België heeH veel wisselende regimes gekend. Het Belgisch poli%ek
systeem is dan na 1830 redelijk stabiel gebleven (behalve %jdens de 2 wereldoorlogen).
De vereniging van Nederland met België gaat bredere interna%onale belangen dienen, men gaat niet
de opinie vragen van de Nederlandse en Belgische bevolking. Deze versmel%ng heeH geopoli%eke
belangen die de grootmachten van Europa moeten dienen.
Breuklijn: erfenis Franse revolu=e
De grootmachten willen dus Frankrijk indammen, want Frankrijk wordt in 1815 vereenzelvigd met,
wat in de hoofden van de keizers en de koningen, de ul%eme gruwel van de Franse revolu%e is
geweest, namelijk het omvergooien van alle bestaande maatschappelijke orde uit het ancienne
regime.
Conserva%eve reac%e
Vanuit de Britse opinie, het Groot-Brisannië die decennialang in oorlog geweest met het
revolu%onaire en keizerlijke Frankrijk, was het omvergooien wanorde en anarchie. Het nieuwe
Frankrijk dat werd bestuurd door de meute, het peuple, moest verafschuwd worden.
Daar tegenover staan de gekroonde hoofden van Europa die er alles aan gaan doen om dat spook van
de Franse revolu%e terug in te dammen, om dat met tak en wortel uit te roeien. Die heilige allian%e,
dat zijn de conserva%eve grootmachten in Europa (Rusland, Pruisen en Oostenrijk). Ze willen het liefst
terug keren naar het maatschappijmodel van voor de Franse revolu%e.
Katholieke reac%e
Grootste slachtoffer van de Franse revolu%e is de almacht, de rijkdom en de maatschappelijke macht
van de katholieke kerk, die het religieus monopolie had in het ancienne regime en die ook een
enorme poli%eke macht had. Ze gebruikten die poli%eke macht ook om allerhande financiële en
fiscale voordelen voor zichzelf bedisselen.
Het gaat om het naasten, het onteigenen van de veel te grote rijkdommen die de kloosters en de
kerken hebben verzameld.
Dus de Franse republiek gaat uitmonden in een heel uitgesproken an%klerikale episode. Waarbij men
niet enkel de fiscale en financiële voordelen van de kerk gaat aanpakken maar waar men ook in een
, Poli%eke geschiedenis van België 8
korte uitgesproken periode gaat proberen om het katholicisme uit te roeien. En gaat men proberen
om het katholicisme als godsdienst te vervangen door de cultus van rede.
De katholieke kerk, één van de grootste maatschappelijke krachten uit de ancienne regime, gaat net
zoals de gekroonde hoofden een hele grote schrik pakken %jdens deze episode.
Enorme poli%eke spanningen, enorme vijandschappen en wrok die worden opgebouwd tegen die
Franse revolu%e en alles waar die Franse revolu%onairen voor staan.
Liberalen versus reac%e
Een poli%eke stroming die zich heel bewust gaat inschrijven in de erfenis van de Franse revolu%e. Dit
wordt de kiem van het Europese liberalisme van de 19e eeuw.
Zij zullen beweren dat de Franse revolu%e ook enorm veel goede dingen hebben teweeggebracht;
modern bestuur, einde van de privileges, de adel die wordt teruggedreven, de kerk die wordt
teruggedreven, poli%eke rechten, een grondwet met scheiding der machten, verkiezingen…
Het volledig poli%eke programma van het 19e -eeuwse liberalisme ligt in zijn kiem al vervat in de
ideeën van de Franse revolu%e.
Dus Frankrijk moet worden ingedamd en die ideeën moeten worden ingedamd, vinden de gekroonde
hoofden. Maar tegelijker%jd zijn er maatschappelijke spanningen omdat er ook liberalen,
vooruitstrevenden, radicalen die zeggen ‘nee nee, we moeten het pad van de Franse revolu%e volgen,
er moeten nieuwe revolu%es volgen en nieuwe pogingen om die gekroonde hoofden te laten
vervangen door de republiek’.
De koning en de grondwet
Het verenigd koninkrijk der Nederlanden was voor Willem 1 een leukigheid want zijn land wordt
groter, en dus ook zijn pres%ge en het belang van zijn kroon.
Willem 1 krijgt zijn uitbreiding met België van de geallieerden op het Congres van Wenen maar hij
krijgt ook geen blanco check. Hij moet van de geallieerden van zijn land een meer perfecte unie
maken.
Dus de geallieerden van 1815 waren ook niet onnozel en wisten dat Nederlanders en de Zuidelijke
Nederlanders niet hetzelfde waren. De gebieden waren al 250 jaar uit elkaar gedreven. Het Noorden
was protestants calvinis%sch en het zuiden was katholiek. In het Zuiden was ook een belangrijk
Franstalig gedeelte en in het Noorden niet. Dus ook in Wenen, Berlijn en Sint-Petersburg wist men dat
als ze die bufferstaat maken die Frankrijk moet indammen, dan gaan ze ook nog veel werk hebben
om van die 2 volken 1 geheel te maken.
Dus dat wordt de opdracht van Willem, die door de geallieerden verplicht zal worden om een
evenredig deel te geven aan het zuiden als aan het noorden van de poli%eke mandaten (bv. De
hoofdstad van het koninkrijk zal afwisselend in Brussel en Den haag zijn; duidelijk teken dat dat nog
geen homogeen land was).
De grondwet vervat de eisen die de geallieerden hebben opgesteld.
Willem 1 is een grondweselijk vorst, maar hij is geen parlementair vorst en dat zal dan ook een
kri%ekpunt worden van de Belgische opposi%e. De opposi%e gaat Willem verwijten dat die
gelijkberech%gde van Noord en Zuid mooi is op papier, maar dat dat een grote benadeling is voor het
Zuiden. Er waren 3 of 4 miljoen Belgen en 2 miljoen Nederlanders.
De opposi%e zal liberale eisen stellen. Ze willen dat het regime van Willem zowel een grondweselijke
als een parlementair regime zal worden. Want een parlementaire monarchie, waar een rechtstreeks
verkozen parlement is dat de regering kan aansturen, is eerlijker voor het Zuiden. Willem zal dat
direct weigeren want hij blijH een noordelijk calvinis%sch iemand. Als Willem akkoord zou gaan met
die liberale eisen, dan zal het verenigde Nederlanden gedomineerd worden door de Belgen omdat
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur verbruggengiulia. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €15,66. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
58716 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 15 ans