SAMENVATTING SCHOOL EN
PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE
HOORCOLLEGE 1: WAT IS SCHOOL EN PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE
WAT IS SCHOOL EN PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE?
WAT IS SCHOOLPSYCHOLOGIE?
Schoolpsychologie: gaat om alle zaken rondom school: schoolse context
Pedagogische psychologie: opvoeding op school, thuis, leefgroepen: zitten overal
Verschillende soorten: orthopedagogie, onderwijspedagogen, gezinspedagogen,
schoolpedagogen, …
Definitie schoolpsychologie
o Schoolpsychologen zijn professionals met kennis van psychologie en
onderwijs die erkend worden als specialisten in het aanbieden van
psychologische diensten aan kinderen en jongeren (maar ook aan
leerkrachten, ouders,…), in een schoolse en gezinscontext, maar ook in
andere settings die een invloed hebben op hun groei en ontwikkeling
Ondersteunen van ontwikkeling in 4 domeinen (4 kerntakken CLB):
o Leren en cognitieve ontwikkeling
o Psychosociale en gedragsmatige ontwikkeling
o (school)loopbaankeuzeprocessen
o Gezondheid, fysieke en seksuele ontwikkeling
Begeleiden/coachen van gezinnen, leerkrachten en scholen om de
leerontwikkeling indirect te ondersteunen
Niet enkel focussen op problemen, maar ook versterken wat al goed loopt
4 kerntakken schoolpsychologie
o Preventie: gezonde voeding, seksuele ontwikkeling
o Diagnostiek
o Counceling/couching
o Behandeling/therapie (klinische psychologen)
Mogelijke settings
o Scholen
o CLB
o Vormingscentrum
o Overheid
WAT IS PEDAGOGIEK
Uit het Grieks: παιδαγωγία (paidagōgia)
o παῖς (país) = kind
o ἄγω (ágō) = ik leid
o = opvoedkunde
o Kinderen naar school leiden bv
Pedagogiek <>psychologie
o Sociale werkelijkheid en historische context
Meer praktische toepassingen
1
, o Vanuit ervaringskennis van ouders, opvoeders, leerkrachten naar
wetenschappelijk onderzoek en terug
Ervaring van kinderen en gezinnen vergeten
Definitie pedagogiek
o De pedagogische wetenschappen bestuderen de opvoeding, het onderwijs
en de hulpverlening aan kinderen en jeugdigen, met het oog op
verbetering van de praktijk
Taken van een pedagoog (er is niet 1 soort pedagoog)
o Preventie/voorlichting: wat kan je verwachten als ouder,
smartphonegebruik in scholen
o Diagnostiek (enkel voor klinische psycholoog)
o Advies geven
o Begeleiden en ondersteunen van kinderen/jongere/volwassenen/ouderen,
ouders, leerkrachten en andere instanties
o Therapie (enkel voor klinische pedagogen)
Verschillende contexten
o Gezin
o School
o Werkvloer
o Brede samenleving
Mogelijke settings
o Centra voor Algemeen Welzijn (CAW)
o Huis van het Kind
o Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG)
o Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ)
o Psychologenpraktijk
o School
o Departement Onderwijs & Vorming
o Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
AFGESTUDEERD IN SCHOOL EN PEDAGOGISCHE PSYCHOLOGIE
professionals die werken met ouders, opvoeders, leerkrachten, kinderen, jongeren
en adolescenten
vaak, maar niet uitsluitend, in een schoolse en/of gezinscontext
op het vlak van preventie, diagnostiek en/of begeleiding
om de ontwikkeling van kinderen en jongeren te ondersteunen.
NUT VOOR KLINISCHE PSYCHOLOGIE
je kan met kinderen gaan werken
altijd een pedagogische context
je komt ook tussen kind en ouder te staan
om de omgeving van het kind te begrijpen
mogelijkheden van ondersteunen
veel volwassenen zijn vaak ouder of voeden iemand op, deze personen beter
kunnen helpen
volwassenen zijn vaak ook opgevoed op een manier dat je gaat moeten herkennen
WIE IS VERANTWOORDELIJK VOOR DE OPVOEDING
individuele verantwoordelijkheid
2
, o beide ouders van minderjarige in principe verantwoordelijk voor de
opvoeding van het kind
o recht van opvoeding
recht van zorg of dagelijkse opvoeding
beslissingsrecht, onder andere over huisvesting, levensonderhoud,
gezondheid, opvoeding en opleiding van het kind
individuele of maatschappelijke verantwoordelijkheid
o opvoeding is een individuele verantwoordelijkheid, maar
belang van eerste 1000 dagen (hechting, verbaal, taal, …) wordt
benadrukt in media/beleid
Van conceptie tot het kind ongeveer 3 is: zorgen dat de
moeder goed zit als ze zwanger is, taal, eten, stress,…
Dit is vooral in achtergestelde situaties zoals oorlog,
verslaving en voeding
We leven veel minder in een gemeenschap waardoor de
ouders er alleen voor staan geeft veel druk
Grote druk op ouders
Problemen op school (gedrag en prestaties)
Onrust bij de overheid: voeden ouders wel voldoende op?
HOORCOLLEGE 2: EEN BREDE BLIK OP OPVOEDING
1. HOE WORDT EEN KIND GEVORMD (BRONFENBRENNER: BIO-ECOLOGISCH
MODEL)
in kaart brengen hoe verschillende omgevingsfactoren invloed hebben op een
individu, in wisselwerking met het individu
o Individu staat centraal
Geslacht
Leeftijd
Genetica
o Microsysteem
Gezin
Bredere familie
Vrienden
School
Kinderopvang
o Mesosysteem
Hoe verschillende microsystemen op elkaar inwerken
o Exosysteem
Algemene invloeden
Media
Buurt
Overheid en beleid
Economie
Onderwijssystemen
Gezondheidszorg
o Macrosystemen
Algemene ideeën en overtuigingen in een samenleving
Wet en regelgeving in een land
Globalisering
Individualisering
3
, Kijk op vrouwen
o Chronosysteem
Effect van tijd en levensfase, gebeurtenissen die het leven van een
kind en alle systemen rond het kind of de jongere tekenen.
Historische gebeurtenissen (bv. de oorlog in Oekraïne), maar ook
persoonlijke gebeurtenissen (bv. scheiding van ouders).
Bronfenbrenner op school
o Brede scholen
Samenwerkingsverband tussen verschillende sectoren in de
samenleving
Een of meerdere scholen + muziekschool of sportclub + gemeente
+…
Brede leer- en leefomgeving op school en in vrije tijd
o Microsystemen werken samen: mesosysteem
Drempel verlagen voor kinderen en jongeren (om te gaan sporten,
maar ook om naar een psycholoog te gaan)
Meer ouderbetrokkenheid
o Collectieve teacher efficacy
Het collectieve vertrouwen dat een groep leraren heeft om het
leven van leerlingen te verbeteren…
… is effectiever dan het individuele vertrouwen dat elke leerkracht
heeft in zijn/haar individuele mogelijkheden
“wij geloven in jou” in plaats van “ik geloof in jou”
alle neuzen in dezelfde richting
Kost wat werk om te bereiken, maar heeft grote invloed op
leerprestaties van leerlingen
2. WAAR WORDT OPVOEDING DOOR BEPAALD
WAT IS OPVOEDING
Opvoeden is een complex fenomeen verweven met vele andere aspecten van het
dagelijks leven
o De kern van het opvoeden bestaat uit de veelvuldige interacties tussen een
kind en een opvoeder
o Opvoeder = iedereen die gedurende lange tijd met kind samenleeft en zich
verantwoordelijk weet
o Vanuit het samenleven met de ouders, in vele situaties, wordt een kind
opgevoed
Opvoeden is een transactioneel proces
o Ouder en kind beïnvloeden elkaar voortdurend doorheen de tijd
o Bidirectionaliteit: ouder beïnvloed kind en ook andersom
Ecologische visie
o Opvoeden is ingebed in een ruimere sociale context
OPVOEDINGSPROCESMODEL VAN BELSKI
Model 1984
4