Kinder- en jeugdpsychiatrie – Cedric Alexander
1 Situering van de doelgroep
1.1 Een groep met een doel
• Kinderen en jeugdigen (0 - 18)
o Hee7 niks te maken met cogni>ef brein
o Tussen 0 en 3 jaar à focus leggen op basale behoe7en (liefde, warmte, eten,
slapen, dak boven hoofd, ritme in leven, ...)
o Als fysiologische behoe7en verstoord zijn à is geen enkel kind hetzelfde
o Hersenen zijn volgroeid op 25 jaar
• Problema>sch gedrag ≠ psychiatrische stoornis
o Problema)sch gedrag = gedrag waar uof uw naasten moeilijk met hebben
§ Kind zich dwars en opstandig gedraagt, gauw geprikkeld is en dri7ig
wordt, anderen ergert, an>sociaal gedrag vertoont (zoals liegen of
stelen) of zich agressief gedraagt
§ Kind, ouders of omgeving er nadelige gevolgen van ondervinden
§ Gedrag minstens enkele maanden duurt
- ASS, ADHD vinden sommigen een stoornis à kan moeilijk zijn
om er met om te gaan maar is daarom geen stoornis
o Psychiatrische stoornis = als gedrags-, emo>onele of sociale
problemenlangdurig of erns>g zijn en het dagelijks func>oneren beperkt
• Atypisch voor kalenderlee7ijd?
o Kijken naar wat context is: ‘Wat zou normaal zijn?’ à Als 6-jarig kind bij mama
in papa en bed liggen = oké
§ Als 17-jarig kind bij ouders in bed ligt à minder sociaal aanvaard
• Psychiatrische stoornis is samenspel van
o Tijd en intensiteit
§ Elke dag kleine opmerking geven zorgt ook voor grote impact
o Nature en nurture
§ In hoeverre maken kinderen een kans en waarin spelen kinderen een
invloed
o Kinderen zijn handelende, zoekende wezens
1.2 Psychiatrie van het jonge kind (0 – 3 jaar)
• Focus en ui>ng op meest basale behoe7en
• Eerder bemoeilijkte diagnos>ek en behandeling
o Ontwikkelings(snelheid) & MCE func>oneren
o Geen probleemstelling vanuit 1ste persoon
o Aaankelijk van de kwaliteit van de omgeving(figuur)
Pagina 1 van 36
, • Adolescenten lijden en/ of sociaal disfunc>oneren
• Psychiatrische stoornis = uitla>ng(en) van disfunc>es in psy-, bio-,
ontwikkelingsprocessen
• Een kind ≠ volwassen hulpvrager
o Kind zoekt vaak zelf geen hulp à kiezen niet zelf voor de aangeboden
hulpverlening
§ CLB hee7 beslist dat psycholoog is ingeschakeld à matcht niet al>jd
met kind à geen cliënt - centered verhaal
§ Op 12 jaar kan kind ondertussen al een mening geven over zijn/ haar
standpunt in jus>>e
§ Minderjarige had vroeger geen ‘stem’ à dit was geen cliënt- centered
verhalen
o Aaankelijk van het gezin/ leeglimaat
o Heteroanamnese > autoanamnese
§ Heteroanamnese staat hoger dan autoanamnese
o Verschil in interven>etechnieken
• Kind hee7 exact dezelfde
piramide, gewoon op
kind niveau
o Niet enkel
gefocust op
basale deel
o Kind wordt gezien
als egocentrisch
(wat ook zo in in
ontwikkeling) à
ze willen ook
geconcentreerd
zijn
Visie op ‘flink & stout’ of
‘makkelijk(er) & moeilijk(er)’
• Behoe7e gaat mij in staat
stellen om bepaalde
handelingen te stellen en zorgt
voor outcome 1 of 2
o Voor ene is het moeilijker
dan voor andere
o Wat gebeurt er juist en
hoe komen we tot juiste
outcome
• Alle behoe7en van kind zijn
natuurlijk, vertrekken vanuit universele goedheid
1.3 Risicofactoren ontwikkelen van het kind psychiatrische stoornis
• Biologische disfunc>es – depriva>e
Pagina 2 van 36
, o Prenataal zijn er al determinanten ontstaan: moeders die roken à ADHD
(Barker – hypothese: wat moeder prenataal doen kan invloed hebben)
§ Als foetus wordt je sterfdatum vastgelegd (Parkinson, demen>e, ALS,
…)
§ Hoeveel controle hebben we eigenlijk over gene>sche toestand?
o Epigene)ca à niet enkel met ouders praten, maar ook met grootouders om
te kijken hoe zij hun kinderen (de ouders) hebben opgevoed
• Psychosociale determinanten
o Sociaaleconomische ongelijkheid en gezondheid
§ Waar je bent opgegroeid à in ene flatgebouw? Op het planeland?
• Pedagogische en systema>sche werking op zorgfiguren
o KOPP-kinderen, KOAP-kinderen, problema>sche verwenning, symbio>sche
rela>e, …
• Intergenera>onele traumata
• Vaak erg mul>factorieel
• Beïnvloeden outcome op niet-specifieke wijze
• Risicofactoren ≠ ontwikkeling psychiatrische
stoornis
• Psychiatrische factoren ≠ afgrensbare en>teit
• Invloeden & inzichten van context
Soms ook een cocktail = allemaal kleine factoren die 1
geheel vormen
Big – event = 1x aangerand worden is voldoende voor trauma te hebben
In hetzelfde geizn à bepaalde deel van gezin kan in problema>ek zinen en andere niet à
niet afgrensbaar wie welke bouwstenen krijgt
In kinderpsychiatrie kunnen we niet voorspellen à denken dat kind niet zal meedraaien in
maatschappij en 5 jaar later hebben ze leven op rails en studeren ze verpleegkunde
Pagina 3 van 36
, 1.4 Epidemiologische bril
• Historisch trendonderzoek à méér problemen VS méér geproblema>seerd dan
vroeger
o Ondanks verhoogd mediagebruik, meer migra>e, meer echtscheidingen
• Onderzoek komt soms niet overeen met actuele mediaberichten
• Maatschappelijke ontwikkelingen (pandemische >jden, covid 19) vormen risico’s &
opportuniteiten (veerkracht) voor jongeren
o Kinderen die kwetsbaar zijn kwamer er ook bovenop
§ Kinderen zijn enorm veerkrach>g en sterke wezens
• Onze hulpverlening weet veel meer dan vroeger
• ADHD, ASS, … worden niet enkel door psycholoog vastgesteld (ook leerkrachten,
trainers, scouts, Chiro, …) worden gesensibiliseerd
§ We weten zeer veel in grote groep die weten van psychische
stoornissen
• Diagnos>sering is veel meer
• Hulpverlening + onderwijs werkt beter samen
• Verhoging van systemische factoren
o Meer kennis & sensiviteit van ouders/ zorgfiguren (internet – dokter Google)
o Medicaliseren van problemen
§ Sneller nar hulpverlening gaan à wij scannen kind of hij/ zij effec>ef
professionele hulp nodig hee7
o Druk op sociale, schoolse vaardigheden binnen een maatschappij
§ Maatschappelijke tendens: dit is >jdperk waar we meeste nadenken
over emo>es, geluk is namaakbaar
Pagina 4 van 36