Geestelijke Gezondheidszorg - Psychopathologie – Peter
Walleghem
GGZ opdeling: start met psychopathologie, dan kinderpsychiatrie, dan
volwassenenpsychiatrie, dan psychogeriatrie
Waar gaat psychopathologie over?
• Leer over geesteszieken (=psychiatrische ziekteleer), (=nosologie)
• DefiniFe
o Studie of leer van de psychische geestesziekten
o Studie van de behandeling van de geestesziekten
• We spreken over mensen
• Psychopathologie gaat niet over anderen, maar over ons
• Psychische problemaFek
Psychopathologie is een sociaal construct à evolueert met de maatschappij
1 Introduc*e
1.1 Psychiatrie en maatschappij
• Sterk 'jd en cultuur gebonden
1.1.1 3 voorwaarden
Om te spreken van psychiatrische stoornis zijn er 3 voorwaarden:
1) Abnormaal verschijnsel of gedrag dat afwijkt van de sociale norm of van wat in de
betreffende cultuur geldt als normaal
a. Schizofrenie heeP een ander statuut in West-Vlaanderen dan in Afrika
2) Als het abnormale verschijnsel wordt gezien als ongemak of lijden voor de
betrokkene en/ of omgeving
a. Er is sprake van lijden
b. Mensen zien af, hebben ongemak
i. Sociale fobie is lasFg om op reis te gaan à vliegtuig, bus, boot, …
ii. Voor omgeving
- Kind fietst met driewieler in zetel à kind vindt dit leuk, mama
niet …
- Drankprobleem: persoon heeP hier geen last van, gezin lijdt
eronder
3) Abnormaal verschijnsel moet ook bij andere personen vastgesteld zijn & binnen het
gangbare begrippenkader van de psychiatrie passen
Pagina 1 van 107
,Psychiatrie is een tak van de geneeskunde
• Psychiater is geneesheer
• Wordt gestructureerd binnen medisch model
o Lichamelijke oorzaak (bacterie, virus, …) à in psychiatrie is dit niet zo
• Ondanks feit van alle campagnes à nog steeds giganFsch sFgma op iemand met
psychische kwetsbaarheid
• Moeilijker objecFef en wetenschappelijk te benaderen
o Persoonlijke en onvermijdelijke objecFeve aanvoelen van hulpverlener speelt
grote rol
o Deskundig onderzoek en behandelen van psychiatrische paFënten vereisen
ook wetenschappelijke en onderbouwde kennis van psychiatrische
stoornissen
1.1.2 Medisch model
Medisch model komt terug in elke pathologie
1) Diagnose (kenmerken/ symptomen)
2) E'ologie (oorzaken)
a. Wat veroorzaakt deze symptomen
3) Therapie (behandeling/ therapie)
a. 2 vormen van therapie
i. Psychotherapie
En/ of
ii. Farmacotherapie
4) Prognose (verloop)
5) Preven'e (voorkomen)
Na een beschrijving en ordening van de kenmerken of symptomen van de stoornis
(diagnose) zoekt men naar de mogelijke verklaringen (eFologie). Op grond
hiervan tracht men een geschikte behandeling of therapie toe te passen. Daarbij
veronderstelt men dat het verdere verloop van de stoornis gunsFg wordt beïnvloed
(prognose). In het beste geval kan men maatregelen treffen om de stoornis te
voorkomen (prevenFe)
Pagina 2 van 107
,1.1.3 Netwerk aan voorzieningen
Om alles zo prakFsch mogelijk te maken à uitgebreid netwerk aan voorzieningen in GGZ
1) Klein deeltje van paFënten moet worden opgenomen in psychiatrische instelling
a. Klinische of intramurale zorg
b. PC (psychiatrisch centrum), PZ (psychiatrisch ziekenhuis), PAAZ (psychiatrische
afdeling algemeen ziekenhuis)
c. Sommige komen nergens terecht
2) Meerderheid kan terecht bij ambulante/ extramurale zorg
a. CGGZ (centrum geestelijke gezondheidszorg), CAW (centrum algemeen
welzijn), JAC (jongeren advies centrum), Tejo (therapeuten voor jongeren)
Outreaching: vroeger paFënten naar psychiatrie, nu psychiatrie naar paFënten
• Sociale professionals buiten muren van hun organisaFe gaan werken, in
leefwereld van mensen
• ArFkel 107 ‘zorgcircuits en zorgnetwerken’
5 kernfunc'es van zorgcircuits en zorgnetwerken
1) Ac'viteiten inzake preven'e en promo'e van GGZ
a. VroegdetecFe, screening, diagnosestelling
2) Ambulante intensieve behandelteams
a. Zowel acute als chronische problemen inzake geestelijke gezondheid
3) Rehabilita'eteams
a. Voor herstel en sociale inclusie
4) Intensieve residen'ële behandelunits
a. Zowel acute als chronische problemen inzake geestelijke gezondheid
en indien een opname noodzakelijk is
5) Specifieke woonvormen
a. Waar zorg kan aangeboden worden als thuismilieu of thuisvervangend
milieu nodige zorg niet kan geven
3) Tussenvoorzieningen (semimurale zorg)
a. Tussen klinische en ambulante hulpverlening
Pagina 3 van 107
, 1.1.4 Specialisa=es
1.1.4.1 Doelgroep
• Infantpsychiatrie: diagnosFek, behandeling en prevenFe van psychopathologie bij
jonge kinderen tot en met 3 jaar
• Kinder – jeugdpsychiatrie
• Psychogeriatrie: richt zich op demenFe en andere neurocogniFeve stoornissen
• Gerontpsychologie: ouderen (60+) met acute psychiatrische problemen
1.1.4.2 Problema1ek
• Verslaafdenzorg
• Psychosenzorg
• Dubbeldiagnose (psychose en toxicomanie)
• Depressie en angststoornissen
• Persoonlijkheidsstoornissen
• SOLK
o Grootste problemaFek in GGZ
o SomaFsche onvoldoende verklaarde lichamelijke contacten
1.1.4.3 Beroepsgroepen
Psychiater, psycholoog, (ortho)pedagoog, maatschappelijk assistent, ergotherapeut,
arbeidstherapeut, creaFef therapeut, bewegings- of psychomotorisch therapeut,
psychiatrisch verpleegkundige, sociaal verpleegkundige, sociaal verpleegkundige, sociaal -
pedagogisch hulpverlener, …
• Psychiatrisch verpleegkundige doen de boel draaien
Pagina 4 van 107