Burn – out in de zorg – Peter Walleghem
De hemel valt op je hoofd
1 Wat verstaan we onder psychosociaal welzijn?
Psychosociale risico’s op het werk =
Professionele risico’s die de werknemers psychische en lichamelijke schade kunnen
berokken
Aan de basis van de psychosociale risico’s liggen:
• Arbeidsorganisa8e
• Arbeidsinhoud
• Arbeidsvoorwaarden
• Arbeidsomstandigheden
• Interpersoonlijke rela8es op het werk
Meest gekende ui8ngen van psychosociale risico’s:
• Stress
• Pesterijen
• Burn - out
• Suïcide
• Alcohol- en drugsmisbruik
Werkgever moet de nodige maatregelen treffen om:
• Psychosociale risico’s op het werk te voorkomen
• Schade ten gevolge van deze risico’s zien te voorkomen
• Deze schade beperken
2 Probleemdefiniëring
• Er zijn handen te kort in de zorg
• Via allerlei wegen worden nieuwe krachten naar een baan in een ziekenhuis, WZC of
andere zorginstelling geleid
• Werkdruk is zeer hoog en burn - out is veelvoorkomend
Kwaliteitsvolle zorg = kwaliteitsvol personeelsbeleid
Waken over welzijn op het werk à belangrijke opdracht voor:
• Werkgevers
• Zorgverleners die op werkvloer acNef zijn & druk dagelijks ervaren
Pagina 1 van 37
, 3 Kern van burn –-out
1) Emo8onele uitpuBng
2) Demo8va8e en cynisme
3) Gevoel van verminderde persoonlijke bekwaamheid (incompeten8e)
à Deze elementen verdwijnen niet met ‘voldoende’ rust
3.1 Nieuwe defini-e burn - out
1) UitpuBng (fysiek en psychologisch)
2) Cogni8ef controleverlies (geheugen- en concentraNeproblemen)
3) Emo8oneel controleverlies (heTige emoNonele reacNes)
4) Depressieve klachten (wellicht reden waarom burn - out en depressie vaak verward
wordt)
5) Mentale distan8e (mentaal afstand nemen van werk)
Burn - out is werk gerelateerd, maar hangt ook samen met persoonlijkheid
• Ja – knikkers
• PerfecNonisten
à Meer vatbaar voor BO
4 DifferenFaaldiagnose
Niet vanbuiten kennen, kunnen begrijpen
Mate van belemmering Aard Tijdelijk/ chronisch
Spanningsklachten Stressklachten verstoren dagelijks Allerlei Tijdelijk
funcNoneren niet in ernsNge mate
Niet systemaNsch
door het werk
Overspanning ErnsNge stressklachten verstoren Allerlei Tijdelijk
sociaal funcNoneren –
onhoudbare spanningsklachten Niet systemaNsch
door het werk
Chronische Algemene vermoeidheid, geen Allerlei Langdurig
vermoeidheid werkgerelateerd disfuncNoneren,
vooral lichamelijke symptomen Niet systemaNsch
door het werk
Depressie Verlies interesse en eetlust) Alle aspecten van Langdurig
disfuncNoneren – het leven
stemmingsstoornis
Burn – out Langdurige en werkgerelateerde Werk gerelateerd Langdurig
overspanning – disfuncNoneren –
vooral psychische symptomen –
energiestoornis
Pagina 2 van 37
,5 Ontstaansgeschiedenis van stress: een drietrapsraket
• Burn - out is geleidelijk proces
o Manifesteert niet van ene dag op andere, bouwt langzaam op en barst dan uit
als een vulkaan
o Daarom voor meeste mensen onverwacht en onbegrijpelijk
• Er zijn wel signalen die een burn - out aankondigen (bij vulkaan ook)
o Tijdig ingrijpen in mogelijk op voorwaarde dat men zich bewust is of wordt
van signalen
• Daarom kijken we na uitbarsNng in grote lijnen welke fases voorafgaan
Trap 1 Trap 2 Trap 3
OverbelasNng Overspanning Burn – out
Spanning sNjgt Rust is zoek Geen terugweg mogelijk
5.1 Overbelas-ng: spanning s-jgt
Overbelas8ng = ontkenningsfase
• Hier ga je nog harder je best doen om problemen voor jezelf en omgeving te
verdoezelen
• Druk, druk, druk en staat niet sNl vanwaar drukte komt
• Langzaam gaat je motor in het rood
5.2 Overspanning: rust is zoek
• OverbelasNng à overspanning = geen ontspanning meer
• Zogenaamde deugddoende vakanNe biedt geen oplossing meer
• Slaapproblemen à slaapstoornis
• 1ste tekenen van afgenomen denkvermogen + beperkte zelfredzaamheid
• Alsmaar harder te gaan werken want er is geen Njd om je te herpakken
• Overdrive waar je geen gas terug kan nemen
5.3 Burn - out: gen terugweg mogelijk
• Na periode van doorgaan, is er weerbots, dan breekpunt à uitbarsten = burn - out
• Black – out (licht gaat uit) à 8jdelijk in onmogelijkheid om te func8oneren à risico
op beroepsfout
Pagina 3 van 37
, 6 Alarmsignalen van een burn – out
6.1 Lichamelijke symptomen
Aanhoudende moeheid, slapeloosheid, spierpijn, hoofdpijn, rugpijn, maagpijn,
darmstoornissen, slechte eetlust, verminderde weerstand tegen infecNes, hartkloppingen,
verhoogde bloeddruk, verhoogde cholesterolwaarden, niet meer recupuren, …
6.2 Psychische symptomen
Niet meer tot rust komen, gejaagdheid, prikkelbaar, geïrriteerd zijn, sombere buien,
huilbuien, piekeren, angst, niet meer kunnen genieten, lusteloos zijn, futloos zijn,
besluiteloosheid, concentraNeverlies, vergeetachNgheid, onzekerheid, minder
zelfvertrouwen
6.3 Gedragsveranderingen
• Minder presteren en fouten maken
• Steeds meer roken, drugs of alcohol gebruiken
• Steeds meer slaap- en kalmeermiddelen gebruiken (benzo’s)
• Sociale contacten steeds meer uit de weg gaan
7 Impactvolle gebeurtenis
Bij velen is bij burn – out à fysieke en psychische uitpuBng à beroepsac8viteit slechter
presteren
Burn – out in zorg à anderen ondervinden er nadelen van
• Sommige burn - out paNënten krijgen black out à dagelijkse handelingen worden
onoverkomelijke hindernissen
• Beroepsfouten zijn zeer reëel
Pagina 4 van 37
