Resume

Volledige samenvatting 'Penologie': Slides + Notities + Reader (Geslaagd in eerste zit met 18/20)

0 fois vendu

Cours
Penologie

Établissement
Universiteit Gent (UGent)

Vak: Selected issues: Penologie Academiejaar: Professor: Favril + Colman Inhoud: Slides + Eigen notities + Reader (alle info in de reader staat in de samenvatting, of als extra info bij de gezien leerstof in de les, of in een apart kader in de samenvatting) Aantal pagina’s: 65 Opmerkingen: ...

[Montrer plus]

Aperçu 4 sur 65 pages

Voir l'exemple

Publié le 30 janvier 2025
Nombre de pages 65
Écrit en 2024/2025
Type Resume

straffen
straftheorieën
legitimiteit
effectiviteit
instrumenteel
intrinsiek
organisatorisch
retributivisme
utilitarisme
abolitionisme
herstelrecht
hybride theorieën
relatieve zwaarte
subjectieve zwaar

jokeversteen Membre depuis 2 année 93 documents vendus

€13,66

Ajouter au panier

Enregistrer

Garantie de satisfaction à 100%
Disponible immédiatement après paiement
En ligne et en PDF
Tu n'es attaché à rien

HOOFDSTUK 0: Inleiding

1. Straffen in het algemeen
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Voorwaarden ● Evenredig: Straf moet proportioneel zijn met de daad
Volgens de Gids van ● Onmiddellijk
Kind en Gezin ● Consequent: Op eenzelfde gedrag volgt altijd eenzelfde reactie
● Aangepast

Definities Hof van Cassatie (1924): “…een leed door de wet bepaald en door de rechterlijke macht opgelegd als een sanctie wegens een
gepleegd misdrijf”
Garland (1990): “punishment is ... the legal process whereby violators of the criminal law are condemned and sanctioned in
accordance with specified legal categories and procedures”
Hudson (2002): “punishment ... is punishment for crime, imposed by the judiciary in accordance with penal law, and administered by
penal institutions such as prisons and the probation service”

Kenmerken 1. Er wordt ‘iets’ toegebracht aan een ander persoon, waarvan verondersteld wordt dat het onaangenaam is
Volgens Walker (1991) ● Onaangenaam: discussiepunt
○ vb. Iemand die agressiebegeleiding dient te volgen, vindt dit leerrijk en steekt hier iets van op.
2. Het toebrengen van de straf is intentioneel en gebeurt om een bepaalde reden
3. Degenen die de straf opleggen, hebben daartoe het recht
4. De straf w opgelegd ter gelegenheid ve daad of een omissie, die een overtreding van een wet, een regel of een gewoonte inhoudt
5. Degene die gestraft wordt heeft de inbreuk vrijwillig gepleegd
6. De redenen om te straffen moeten te rechtvaardigen zijn
7. Of de bestraffing werkelijk als straf wordt beschouwd, is afhankelijk van wat de bestraffer verstaat onder bestraffing en niet van de
opvatting van de gestrafte

Hoe bestraffing ⇒ De Penologie
bestuderen? ● Neutrale definitie (Snacken & Beyens, 2017): De wetenschappelijke studie van de bestraffing van normovertredend
gedrag
● Citaat van Lewis (1953)
○ Wie heeft recht van spreken?
○ Wie bepaalt wat een ‘goede’ straf is?
“Hij heeft geen recht op een mening, zelfs niet als hij naast een man toevallig ook een jurist, een christen en een moraaltheoloog is. Want het
gaat niet om principiële vragen maar om feitelijke vragen; en voor zulke cuiquam in sua arte credendum. Alleen de deskundige 'penoloog'
(laat barbaarse dingen barbaarse namen hebben) kan ons, in het licht van eerdere experimenten, vertellen wat waarschijnlijk zal afschrikken:
alleen de psychotherapeut kan ons vertellen wat waarschijnlijk zal genezen. (...) De humanitaire theorie onttrekt dus straffen uit de handen
van juristen die het recht hebben om bekritiseerd te worden door het publieke geweten en plaatst ze in de handen van technische experts
wier speciale wetenschappen niet eens gebruik maken van categorieën als rechten of rechtvaardigheid.”
● 2 Stromingen (‘oogpunten’)
○ Straf-technische benadering, discours:
■ Aanhanger: Moerings (2003)
■ Kenmerken: Empirisch en beschrijvend
■ = Penologie is de sociaal-wetenschappelijke bestudering van de oplegging en tenuitvoerlegging van
strafrechtelijke sancties.
● In de penologie komen vragen aan de orde als:
○ Wat houden de diverse sancties in
○ Welke rechtstheoretische en filosofische ideeën liggen er aan ten grondslag
○ Welke doelen wil men ermee bereiken en lukt het om die doelen te realiseren: zijn ze
effectief?”
○ Sociologische benadering, discours:
■ Aanhanger: Garland (1990)
■ = “… that body of thought which explores the relations between punishment and society, its purpose being to
understand punishment as a social phenomenon (sociaal construct) and thus trace its role in social life”
● Belangrijk onderscheid (Toharia, 2003):

Legitimiteit Effectiviteit

= Rechtvaardiging van de straf = ‘Werkt’ de straf?

● Waarom mag de overheid / samenleving ● Penologisch empirisch onderzoek
straffen? ● Toepassing en werking straf
● Gegrond in morele beslissingen - normatief kader ● Wat is het gestelde (straf)doel?
● Belangrijk: Effectiviteit kan je niet loszien van doelstelling
○ Resocialisering → Gevangenisstraf niet effectief
○ Recidive voorkomen → Gevangenisstraf niet effectief
○ Vergelding → Gevangenisstraf is wel effectief
○ Normering → Gevangenisstraf is wel effectief

1

, 2. Straftheorieën
—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Types doelstellingen straffen

⇒ Denkers (1976) onderscheid 3 types doelstelllingen:

Instrumenteel Intrinsiek Organisatorisch

Heeft betrekking op de effecten die men met de Heeft betrekking op rechtvaardigheid van de straf zelf Heeft betrekking op de praktische uitvoering van de straf binnen het
straf wilt bereiken strafrechtelijk systeem

Doel van de straf: Realiseren van nonconform Doel van het SR: Rechtsbescherming (‘due process’) - Bestraffing vindt plaats binnen het strafrechtelijk apparaat (context)
gedrag bij de burger ● = Burgers beschermen tegen - Organisatorische, institutionele context bepaalt wat mogelijk is
● Bestraffing is een instrument macht(smisbruik) van de overheid ● Mensen:
● Policing society ● Policing the police ○ Goal displacement: verwijst naar een situatie
● Hoe instrumentele doelstellingen waarin de werkelijke doelen (‘real goals’) van een
realiseren? organisatie of beleid afwijken van de officieel
● Hoe omgaan met mensen in het verklaarde doelen (‘stated goals’)
strafrecht? ■ vb. voorlopige hechtenis
● Real goal: Straf
● Stated goal:
Bewarende maatregel
● Materiële middelen:
○ = Financiële middelen, personeel, gebouwen
○ vb. overbevolking ondermijnt oorspronkelijke
doelstellingen (vb. re-integratie)
● Regels en voorschriften:
○ Standaardisering: uniformering
○ Verstarring: Regels w zo rigide toegepast dat er
geen ruimte meer is voor flexibiliteit
● Buitenwacht: Organisaties z altijd gedeeltelijk afh. vd
buitenwereld
○ Politiek (begroting)
○ Publieke opinie
- Bepaald hoe instrumentele en intrinsieke doelstellingen w nagestreefd

● Twee dominante, klassieke groepen: Retributivisme – Utilitarisme

Retributivisme / Absolute theorieën / Vergeldingstheoriën Utilitarisme / Relatieve theorieën / Reductivisme / Consequentialisme

Context: 18e eeuw Context: 18e - 19e eeuw
● Reactie tegen rechtsonzekerheid Ancien Régime ● Mensbeeld: “Hedonistisch mensbeeld:
● Stroming: Klassieke leer ○ Menselijke natuur gericht op nastreven plezier en
● Mensbeeld: “Rationele mens” vermijden leed
○ = Elk mens is vrij en kan een rationele keuze maken en is ○ Leed moet groter zijn dan voordeel
hiervoor verantwoordelijk ○ Mens zal daarom straf vermijden

Aanhanger / Pionier: Immanuel Kant Aanhanger / Pionier: Jeremy Bentham

Strafrecht: Strafrecht:
● Focus: Daad (misdrijf) ● Focus: Dader
○ Uitgangspunt: Absolute plicht om de (morele) wet te ○ Toekomstig crimineel gedrag
gehoorzamen ○ Gevaarlijkheid van de dader
○ Misdrijf = Schending van universele morele principes ● Straf:
○ Morele balans verstoord door het misdrijf → een straf kan ○ Wordt bepaald door: Preventieve overwegingen
deze balans opnieuw herstellen ○ Gericht op de toekomst → Prospectief,
● Straf: Consequentialistisch
○ Wordt bepaald door: Ernst vh misdrijf ■ Het leed (de straf) w gerechtvaardigd door
○ Gericht op het verleden → Retrospectief, het nut (utiliteit) voor de toekomst
non-consequentialistisch ○ Waarom straffen:
■ Geen enkel nu naar de toekomst toe ■ In functie van betere samenleving en
■ Effectiviteit / gevolgen van straf onbelangrijk algemeen belang
○ Waarom straffen: ■ Niet iets abstract metafysisch
■ Straffen is een morele plicht ○ Doel: Preventie van criminaliteit
■ Herstellen van de verstoorde balans,
rechtsorde Algemene (generale) Individuele (speciale)
○ Doel: Betalen schuld (boeten) preventie (afschrikking) preventie (afschrikking)
■ Abstract, metafysische vergelding (retributie)
■ Leeg toebrengen - Gericht op: (algemene) Bevolking - Gericht op: Dader zelf
● Strafuitvoering: - Doel: ‘Potentiële criminelen’ - Doel: Recidive’ voorkomen
voorkomen - Hoe aan preventie doen:
○ Altijd straffen, ongeacht de consequenties (~ morele plicht) - Hoe aan preventie doen: ● Afschrikking
○ Geen individualisering: Gelijke straffen voor gelijke ● Te herinneren aan ● Incapacitatie (=
norm (normering) fysieke
misdrijven ● Afschrikking (via neutralisering zoals
○ Wel proportionaliteit: Zwaarte straf ~ ernst misdrijf strafbaarstelling) gevangenschap)
● Resocialisatie

● Strafuitvoering:
○ Niet straffen indien:
■ Ongegrond (geen onheil)
■ Niet effectief (geen preventieve werking)
■ Grotere nadelen (te duur)
■ Nodeloos (andere middelen voorhanden)
■ …
○ Wel individualisering: Gelijke straffen vr gelijke misdrijven
○ Wel proportionaliteit: Zwaarte straf ~ mate van onheil
(dader)

2

,Voorbeeld: Voorbeeld:

Opmerking: Onderscheid Positief retributivisme - negatief retributivisme Opmerking: Verschillende instrumenten om tot doel van utilitarisme te komen:
● Individuele (speciale) en algemene (generale) afschrikking
Positief retributivisme Negatief retributivisme ○ Zie voorheen
● Rehabilitatie en resocialisatie (speciale preventie)
Straffen moet Straffen mag ○ Het beïnvloeden van de persoonlijkheid of positie in de
samenleving van een pleger van een delict zodat deze zal
afzien van verder crimineel gedrag.
⇒ Straf: Verplicht en moreel ⇒ Straf: Toegestaan, maar niet ● Incapacitatie, onschadelijkmaking en beveiliging (speciale preventie)
noodzakelijk verplicht ○ De beperking of volledige beroving van de
● Beperkt tot wat bewegingsvrijheid van plegers van delicten om het hen
● Actieve verplichting tot
straffen rechtvaardigt is moeilijk of onmogelijk te maken om in herhaling te vallen.
● De klassieke formulering
hiervan is afkomstig v ⇒ Wie: Enkel een schuldig verklaard Opmerking: 2 belangrijke personen:
persoon mag gestraft worden ● Bentham – Utiliteitsprincipe
Kant: Hij stelde dat
● Het verbiedt het straffen ○ = Handelingen of beslissingen zijn juist als ze het meeste
straffen van plegers geluk of welzijn bevorderen voor het grootste aantal
‘categorisch imperatief’ is van onschuldigen om
mensen.
(een morele noodzaak) potentiële daders af te
○ Toegepast op straf:
schrikken ■ Straf is een kwaad dat alleen gerechtvaardigd
⇒ Wie: Gerechtigheid eist dat straf is als het een groter kwaad voorkomt.
uitgedeeld wordt aan de plegers van ⇒ Limiet: De straf mag niet ■ De straf moet zwaar genoeg zijn om de
criminaliteit. onevenredig zwaar zijn voordelen van een misdaad te compenseren.
⇒ Limiet: Straf mag niet boven ■ Het doel van straf was puur instrumenteel en
proportionaliteit uitgaan. gericht op het maximaliseren van het totale
geluk in de samenleving.
● Beccaria – Strafrecht gebaseerd op maatschappelijk contract
Moderne variant: ‘Just deserts’ ○ De samenleving = een resultaat van een contract tussen
● “Retributivisme 2.0.” individuen die hun vrijheid deels opgaven in ruil voor
● Context: Vanaf jaren 70 veiligheid
○ Als reactie tegen excessen 'behandelingpsychologie' ○ Toegepast op straf:
○ = Optimistisch geloof in behandelbaarheid van de mens ■ Evenredigheid tussen straf en delict
● Aanhanger: Von Hirsch ■ Straffen mogen nooit zwaarder zijn dan
● Uitgangspunten:
noodzakelijk is om preventie als doel te
○ De ‘verdiende straf’
bereiken.
○ Proportionaliteit staat centraal
■ Het straffen van onschuldigen ter bevordering
■ = Straf/leed in verhouding met:
van het algemeen welzijn w uitgesloten,
● Ernst van misdrijf
● Reden: Dit contract moest
● Mate van verwijtbaarheid
welzijn v elk individu
(schuld)
waarborgen.
■ Kwam weinig aanbod in klassiek
retributivisme
○ Afkeuring uitdrukken: Moderne variant: /
■ Communicatief element: afkeuring moet w
gecommuniceerd

○ Afschrikking (~ afkeurende functie) in tweede orde
○ Doel: herstel sociaal evenwicht

3

, ● Andere groepen (als reactie op klassieke groepen): Abolitionisme – Herstel – Hybride theorieën

Abolitionisme Herstel(recht) / Restorative justice Hybride theorieën / Verenigings- Gemengde theorieën

Context: Jaren 70 Context: Jaren 80 - 90 Context:
● Vooral in academische discours (niet courant in penale praktijk) ● Probleem: Bestraffingssysteem op één doelstelling = onhoudbaar en
onbevredigend bij individuele bestraffingspraktijk
● Oplossing: verenigingstheorieën
○ = Elementen uit het retributivisme en utilitarisme
combineren

Aanhanger / pionier: Louk Hulsman Aanhanger / pionier: / Aanhanger / pionier: /

Uitgangspunten: Uitgangspunten: Voorbeelden:
● Straf: ● 3 betrokken partijen: Dader - Slachtoffer - Samenleving ● Retributieve basis met utilitaristische aanpassingen
○ Radicaal: er is gn rechtvaardiging vr straf ○ Gaat in tegen eenzijdige dadergerichte ⇒ Vergelding als rechtvaardiging
○ In alle gevallen zijn straffen onnodig strafrechtelijke oriëntatie (slachtoffer speelt ○ Retributieve eisen (beginpunt) afgezwakt door
minimale rol) utilitaristische overwegingen
■ vgl. utilitarisme: niet straffen als
● Basis: Criminaliteit = Sociaal conflict tss de 3 partijen
straf niet gegrond, niet effectief, te ○ Uitdelen van straf tot de bovengrens niet langer een
○ NIET: ‘straffen’
duur, nodeloos is ○ WEL: ‘Interventies’ (morele) plicht
● Strafrecht: ● Doel: Pacificatie van SL dr verzoening partijen & herstel schade ○ Utilitaire overwegingen staan toe dat er minder
○ Conflict ‘teruggeven’ aan dader en slachtoffer gestraft wordt en zelfs dat er, wanneer opportuun,
○ Strafrecht als een ‘sociaal probleem’
○ Actieve participatie SO, dader en gemeenschap van straf afgezien mag worden
○ Het strafrecht ‘steelt’ het conflict van haar
in conflictoplossing stimuleren ● Utilitaristisch basis met retributivistische beperkingen
rechtmatige ‘eigenaars’
■ ↔ huidige penale systeem ⇒ Utiliteit (nut) als rechtvaardiging
■ Conflicten worden bij direct
○ Niet bestraffing of behandeling staat centraal wél ○ Proportionaliteit (negatief retributiv. principe) als rem
betrokkenen (slachtoffer, dader)
herstel van schade (zowel materieel en (beperking) op straffen
weggehaald conflict verandert en
immaterieel) → Interventie > Leedtoevoeging ● Concreet voorbeeld: Neo-rehabilitationisme
vervreemdt van de ervaring
● Pleiten voor: ○ Speciale preventie door behandeling
Een gekend voorbeeld: Reintegrative shaming ○ Binnen de grenzen van de strafmaat
○ Afschaffen:
● Auteur: John Braithwaite (1989) (proportionaliteit – bovengrens)
■ Begrippen misdaad en criminaliteit
● Centraal: Moraliseren → via beschamingsproces crimineel
■ Leedtoevoeging als graadmeter Probleem: Integratie van conflicterende principes → Interne conflicten tss
gedrag als fout benoemen
voor hiërarchie waarden binnen verschillende principes
○ Confrontatie van dader met slachtoffer leidt tot
samenleving ● vb. Gelijkheid en differentiatie
schaamte
■ ‘Projectie’ waarbij leed en schade ○ R: gelijkheid
○ Afkeur door samenleving gevolgd door proces
aan concrete mensen wordt ■ Als straf in wezen de vergelding van
van heropname in de samenleving
voorgesteld als leed en schade schuld is, dan dient deze
○ Versterkt sociale norm en gemeenschapsgevoel
aan ‘de samenleving’ proportioneel te zijn aan de ernst
○ Voorwaarde = onderlinge afhankelijkheid en
■ Tijdsdimensie straffen (dagen) van het feit en de schuld van de
solidariteit
○ Behouden: dader. Gelijkheid in straftoemeting is
■ Enkel werkzaam in ‘solidaire
■ Politie en rechterlijk apparaat, dan van belang.
samenleving’
maar met alternatieve invulling ○ U: Differentiatie
○ Optimistisch geloof in ‘good society’
● ←→ Disintegrative shaming: beschaming persoon stigmatiseren, ■ Vanuit preventief (utilitaristisch)
uitsluiten oogpunt echter kan proportionaliteit
en gelijkheid de effectiviteit v
straffen in de weg staan omdat deze
juist gebaat zou zijn bij
geïndividualiseerde en
gedifferentieerde straffen afh. vh.
verwachte nut

4

Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:

Qualité garantie par les avis des clients

Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.

L’achat facile et rapide

Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.

Focus sur l’essentiel

Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.

Foire aux questions

Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?

Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.

Garantie de remboursement : comment ça marche ?

Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.

Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?

Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur jokeversteen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.