SPECIFIEKE DOELGROEPEN
Personen met een ontwikkelingsstoornis/verstandelijke beperking
Wanneer er sprake is van een mentaal of fysisch, zintuiglijk disfunctioneren (of een
combinatie).
Wanneer het probleem gestart is in de ontwikkelingsleeftijd.
Wanneer het probleem zich voor onbepaalde tijd voordoet.
Er zijn vier bepalende parameters in verband met het begrip ‘verstandelijke beperking’.
1. Verstandelijke beperking/deficiënties in de intellectuele functies of significant
beneden het gemiddelde functioneren.
a. 2 of meer beneden het gemiddelde functioneren op intelligentietests (iets dat
de intelligentie meet).
b. Intellectueel functioneren verwijst naar de denkprocessen (informatie
opdoen, betekenisvol verwerken, bewaren & reproduceren).
c. Intelligentie= De verhouding van verstandelijke/mentale leeftijd t.o.v. de
chronologische leeftijd: ML/CL x 100 = intelligentiequotiënt.
2. Een tragere ontwikkeling of stagnatie op lager niveau.
3. Een tekort aan adaptief gedrag.
a. = Mate waarin iemand erin slaagt te beantwoorden aan de maatstaven van
persoonlijke onafhankelijkheid en sociale verantwoordelijkheid zoals die door
de omgeving worden gesteld en gerelateerd zijn aan chronologische leeftijd
en cultuur.
i. Conceptueel adaptief gedrag (taal, lezen en schrijven, zelfbepaling)
ii. Sociaal adaptief gedrag (het volgen van regels, naïef gedrag,
manipuleerbaarheid, verantwoordelijkheidsgevoel)
iii. Praktisch adaptief gedrag (het dagelijkse leven, veiligheid,
tewerkstelling)
4. Vóór de leeftijd van 18 jaar en blijvend.
1
,Oorzaken:
Samenspel van milieu en biologische factoren.
Soms blijft de oorzaak onzeker of ongekend.
Vaak zijn oorzaken complex, multifactorieel en intergenerationeel.
Prenataal Perinataal Postnataal
Biomedisch Afwijking genetisch Prematuriteit, Hersentrauma,
materiaal, leeftijd geboortetrauma, ondervoeding,
moeder, stoornis in infecties wiegendood,
aanleg, vorm van de intoxicatie
hersenen
Sociaal Armoede, Geen toegang tot zorg Verzorgende persoon
ondervoeding moeder, bij de geboorte heeft een beperking,
huiselijk geweld armoede
Gedrag Drug- of Ouders verlaten het Kindermisbruik,
medicatiegebruik, kind of willen de zorg huiselijk geweld,
roken, alcoholgebruik niet op zich nemen moeilijk gedrag bij het
kind
Opvoeding Tekort aan Geen ondersteuning Ouders met beperking,
voorbereiding na de geboorte uitgestelde diagnose,
ouderschap, ouders slechte ondersteuning
met verstandelijke voor de ouders/familie
beperking
Prevalentie = Het aantal personen met een verstandelijke beperking op een bepaald
moment.
Incidentie = Het aantal nieuw geboren personen met een verstandelijke beperking.
Personen met een licht verstandelijke beperking
Uiterlijk is meestal niets waar te nemen.
Statistisch ontdekte men kleine verschillen (gezichtsvermogen, gehoorvermogen,
epilepsie, kleurenblindheid, articulatie, lengte- en groeicurve).
Grote groep komt uit risico-gezinnen of multi-probleemgezinnen (= Een van minimaal
één ouder en één kind gezin dat langdurig kampt met een combinatie van sociaal-
economische en psychosociale problemen waarvan de betrokken hulpverleners
vinden dat het weerbarstig is voor hulp.)
IQ 50-55 tot 70
Verstandelijke leeftijd van 7-12 jaar
2
, Conceptueel domein Lezen, schrijven, rekenen, klokkijken, abstract denken,
kortetermijngeheugen
Sociaal domein Onvolwassen in communicatie, moeilijk reguleren van emoties en
gedrag, lichtgelovigheid
Praktisch domein Zelfzorg en ondersteuning nodig bij complexe taken
(boodschappen, vervoer, bank- en geldzaken)
Personen met een matige verstandelijke beperking
IQ 35-40 tot 50-55
Verstandelijke leeftijd van 4 – 6/7 jaar
Afwijkend uiterlijk
Conceptueel domein Al snel merkbaar, langzame ontwikkeling van de schoolse
vaardigheden, de school aanpassen aan het kind
Sociaal domein Niet over emoties praten, romantische relaties op kinderniveau,
zwart-wit kiezen, lichtgelovig
Praktisch domein Aanleren persoonlijke behoeften duurt lang, aanleren
huishoudelijke taken duurt nog langer, het digitale is niet hun ding
Afstemmen van de communicatie, concreet zijn, vereenvoudigen, laten leren aan de hand
van ervaring
Personen met een ernstige verstandelijke beperking
IQ 20/25 – 35/40
Verstandelijke leeftijd van 2- 4 j
Conceptueel domein Begrijpt weinig van taal of concepten met getallen, hoeveelheden,
tijd…, wel situationeel begrijpen
Sociaal domein Hier en nu, zinnen van één woord, neuriën, relaties met gezinsleden
en bekenden zijn een bron van plezier, niet weten van onbekenden
Personen met een zeer ernstige verstandelijke beperking
3
