Samenvatting Gebarentaalwetenschap - een inleiding (v0lledig)
156 vues 8 achats
Cours
GNGT
Établissement
Hogeschool Utrecht (HU)
Book
Gebarentaalwetenschap
Samenvatting van het gehele (!) boek 'Gebarentaalwetenschap een inleiding' van Anne Baker, Beppie van den Bogaerde, Roland Pfau en Trude Schermer
Geschikt voor vakken zoals taalkunde of (G)NGT.
Gebarentaalwetenschap - een inleiding (hoofdstuk 10 t/m 14)
Gebarentaalwetenschap - een inleiding (hoofdstuk 6 t/m 9)
Tout pour ce livre (30)
École, étude et sujet
Hogeschool Utrecht (HU)
Leraar Nederlandse Gebarentaal
GNGT
Tous les documents sur ce sujet (5)
Vendeur
S'abonner
CorineM
Avis reçus
Aperçu du contenu
Inhoud
1. Gebarentalen als natuurlijke talen ...................................................................................................... 6
1.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 6
1.2 Taal wordt in de ruimte gezien...................................................................................................... 6
1.3 Dovengemeenschap ...................................................................................................................... 6
1.4 De relatie tussen de gebarentaal en de gesproken taal ................................................................ 6
1.5 Gebarentalen en universalia ......................................................................................................... 7
1.6 Verschillen tussen gebarentalen ................................................................................................... 7
1.7 Het transcriberen van gebarentalen ............................................................................................. 7
1.8 De taalkunde van gebarentalen .................................................................................................... 7
2. Psycholinguïstiek ................................................................................................................................. 8
2.1 Inleiding ......................................................................................................................................... 8
2.2 Taal en hersenen ........................................................................................................................... 8
2.2.1 Het effect van modaliteit op de hersenen ............................................................................. 8
2.2.2 Afasie bij dove gebarentaalgebruikers ................................................................................... 8
2.3 Taalbegrip ...................................................................................................................................... 8
2.3.1 Opslag en verwerking van gebaren ........................................................................................ 8
2.3.2 De rol van iconiciteit bij het onthouden van gebaren ............................................................ 8
2.3.3 Ruimtelijke versus linguïstische informatie............................................................................ 9
2.4 Taalproductie en slips of the hand ................................................................................................ 9
2.4.1 Grammaticale codering: slips of woordniveau....................................................................... 9
2.4.2 Fonologische codering ............................................................................................................ 9
2.4.3 Articulatie ............................................................................................................................... 9
3. Gebarentaalverwerving ..................................................................................................................... 10
3.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 10
3.2 Hoe leren kinderen een gebarentaal? ......................................................................................... 10
3.3 In welke volgorde verloopt de gebarentaalverwerving? ............................................................ 10
3.3.1 De voortalige periode ........................................................................................................... 10
3.3.2 De vroegtalige periode ......................................................................................................... 10
3.3.3 De differentiatiefase............................................................................................................. 10
3.3.4 De voltooiingfase .................................................................................................................. 10
3.4 Tweedetaalverwerving ................................................................................................................ 11
3.5 Tweetalige ontwikkeling .............................................................................................................. 11
3.5.1 Dove kinderen van dove ouders........................................................................................... 11
, 3.5.2 Horende kinderen van dove ouders ..................................................................................... 11
3.5.3 Dove kinderen van horende ouders ..................................................................................... 11
3.5.4 Kinderen met een Cochleair Implantaat (CI) ........................................................................ 11
4. Interactie en discourse ...................................................................................................................... 12
4.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 12
4.2 Samenwerking in gesprekken...................................................................................................... 12
4.3 Beurtwisseling ............................................................................................................................. 12
4.4 Samenhang .................................................................................................................................. 12
4.5 Taalhandelingen .......................................................................................................................... 12
4.6 Informatiestructuur ..................................................................................................................... 13
4.7 Pragmatische gepastheid ............................................................................................................ 13
5. Constituenten en woordsoorten ....................................................................................................... 14
5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 14
5.2 Constituent .................................................................................................................................. 14
5.3 De structuur van constituenten .................................................................................................. 14
5.4 Lexicale gebaren .......................................................................................................................... 14
5.4.1 Naamwoorden en werkwoorden ......................................................................................... 14
5.4.2 Adjectieven en adverbia ....................................................................................................... 14
5.5 Functiegebaren............................................................................................................................ 14
5.5.1 Het wijsgebaar index ............................................................................................................ 15
5.5.2 Adposities ............................................................................................................................. 15
5.5.3 Conjuncties ........................................................................................................................... 15
5.5.4 Partikels ................................................................................................................................ 15
5.5.5 Hulpwerkwoorden ................................................................................................................ 15
6. Enkelvoudige zinnen .......................................................................................................................... 16
6.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 16
6.2 Functie van constituenten in de zin ............................................................................................ 16
6.3 Valentie........................................................................................................................................ 16
6.4 Semantische en grammaticale rollen .......................................................................................... 17
6.5 Gebarenvolgorde ......................................................................................................................... 17
6.5.1 Basisgebarenvolgorde op zinsniveau ................................................................................... 17
6.5.2 Gebarenvolgorde op constituentniveau .............................................................................. 17
6.6 Topicalisatie ................................................................................................................................. 17
6.7 Zinstypen ..................................................................................................................................... 18
6.7.1 Vraagzinnen .......................................................................................................................... 18
, 6.7.2 Imperatieve zinnen ............................................................................................................... 18
6.8 Ontkennende en bevestigende zinnen ....................................................................................... 18
6.9 Pronominalisatie.......................................................................................................................... 18
7. Complexe zinnen ............................................................................................................................... 20
7.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 20
7.2 Complementzinnen en directe rede............................................................................................ 20
7.2.1 Complementzinnen .............................................................................................................. 20
7.2.2 Rolnemen en directe rede .................................................................................................... 20
7.3 Adverbiale bijzinnen .................................................................................................................... 20
7.3.1 Bijzinnen die de tijd specificeren.......................................................................................... 20
7.3.2 Bijzinnen die reden of doel specificeren .............................................................................. 20
7.3.3 Voorwaardelijke bijzinnen .................................................................................................... 20
7.4 Betrekkelijke bijzinnen ................................................................................................................ 21
7.5 Gecoördineerde zinnen ............................................................................................................... 21
7.5.1 Typen van coördinatie .......................................................................................................... 21
7.5.2 Equi-deletie .......................................................................................................................... 21
7.5.3 Verschillen tussen coördinatie en subordinatie ................................................................... 21
8. Lexicon ............................................................................................................................................... 22
8.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 22
8.2 Wat kan een gebaar zijn? ............................................................................................................ 22
8.3 Vorm en betekenis: iconiciteit..................................................................................................... 22
8.4 Het frozen en productive lexicon ................................................................................................ 22
8.5 Gebarenwoordenboeken ............................................................................................................ 23
8.6 Betekenis en betekenisrelaties ................................................................................................... 23
8.7 Metaforen en idioom .................................................................................................................. 23
9. Woordvorming .................................................................................................................................. 24
9.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 24
9.2 Geleedheid: sequentialiteit versus simultaneïteit ...................................................................... 24
9.3 Samenstelling .............................................................................................................................. 24
9.4 Derivatie ...................................................................................................................................... 24
9.5 Flexie............................................................................................................................................ 24
9.5.1 Tijd en aspect........................................................................................................................ 25
9.5.2 Congruentie .......................................................................................................................... 25
9.5.3 Meervoud ............................................................................................................................. 25
9.6 Incorporatie en classificatie......................................................................................................... 26
, 9.6.1 Incorporatie .......................................................................................................................... 26
9.6.2 Classificatie ........................................................................................................................... 26
10. Fonetiek ........................................................................................................................................... 27
10.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 27
10.2 Productie ................................................................................................................................... 27
10.3 Perceptie ................................................................................................................................... 28
10.4 Fonetische variatie .................................................................................................................... 28
10.5 Notatiesystemen voor gebarentalen ........................................................................................ 28
10.6 Taaltechnologie ......................................................................................................................... 28
11. Fonologie ......................................................................................................................................... 29
11.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 29
11.2 Handvorm .................................................................................................................................. 29
11.3 Oriëntatie .................................................................................................................................. 29
11.4 Locatie ....................................................................................................................................... 29
11.5 Beweging ................................................................................................................................... 29
11.6 Niet-manuele aspecten in het lexicon....................................................................................... 30
11.7 Tweehandige gebaren ............................................................................................................... 30
11.8 Fonologische processen ............................................................................................................ 30
11.9 Iconiciteit en fonologie .............................................................................................................. 30
12. Taalvariatie en –standaardisatie ..................................................................................................... 31
12.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 31
12.2 Wat is een standaardtaal? ......................................................................................................... 31
12.3 Wat geldt als een dialect in gebarentalen? ............................................................................... 31
12.4 Variatie in gebarentalen ............................................................................................................ 31
12.5 Status en erkenning van gebarentalen...................................................................................... 31
12.6 Taalpolitiek en taalbeleid .......................................................................................................... 31
12.7 Standaardisatie .......................................................................................................................... 31
12.7.1 Standaardisatie van de Nederlandse Gebarentaal: het STABOL-project ........................... 32
12.7.2 Het ontwikkelen van nieuwe gebaren................................................................................ 32
12.7.3 De rol van gebarenwoordenboeken en media................................................................... 32
13. Taalverandering en taalcontact....................................................................................................... 33
13.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 33
13.2 Historie van gebarentalen ......................................................................................................... 33
13.3 Families van gebarentalen......................................................................................................... 33
13.4 Gebarentalen veranderen in de loop van de tijd ...................................................................... 33
, 13.4.1 Veranderingen op verschillende linguïstische niveaus ...................................................... 33
13.4.2. Grammaticalisatie ............................................................................................................. 33
13.4.3 Lexicalisatie ........................................................................................................................ 33
13.5 Taalcontact ................................................................................................................................ 33
13.5.1 Nederlands met Gebaren ................................................................................................... 34
13.5.2 Codewisseling en code-mixing ........................................................................................... 34
13.5.3 Gebarentalen in contact met andere gebarentalen........................................................... 34
13.5.4 Gebarentalen in contact met gesproken standaardtalen .................................................. 34
14. Tweetaligheid en educatie .............................................................................................................. 35
14.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 35
14.2 De tweetalige dovengemeenschap ........................................................................................... 35
14.3 Het dovenonderwijs .................................................................................................................. 35
14.3.1 Geschiedenis van het dovenonderwijs............................................................................... 35
14.3.2 Tweetalig onderwijs ........................................................................................................... 36
,1. Gebarentalen als natuurlijke talen
1.1 Inleiding
1.2 Taal wordt in de ruimte gezien
• Visueel ruimtelijke = men articuleert met de handen, het gezicht en andere lichaamsdelen en
al deze articulatoren zijn zichtbaar
• Gebarenruimte = ruimte waarin de gebaren worden gemaakt
• Gebaarders maken gebaren zelden buiten deze ruimte en dan alleen onder bijzondere
omstandigheden
• Citeervorm / basisvorm = vorm waarin gebaren worden geproduceerd zonder context
• Glos = betekenis van de gebaren, weergeven in kleine kapitalen om duidelijk aan te geven
dat het om een gebaar gaat
• Gebaren kunnen beschreven worden aan de hand van vier basiselementen / parameters:
handvorm, locatie, beweging en oriëntatie
• Niet-manuele componenten = mondbeweging, gezichtsuitdrukking of lichaamsbeweging
• Gesproken component = mondbeweging die op een woord uit een gesproken taal lijkt
• Orale component = mondbeweging die geen verband heeft met een woord
• In NGT zijn er beperkingen in de mogelijke volgordes van gebaren, zoals in de meeste
gebarentalen en gesproken talen
• Compositionaliteit = de basiselementen combineren om een gebaar te maken en gebaren
combineren om zinnen te maken
1.3 Dovengemeenschap
• Home signing = gebaren, ontstaan in individuele gezinnen, zelf bedacht
• Prelinguaal doof / vroegdoof = doof voordat gesproken taal was ontwikkeld was bij het kind
• Doof zijn betekent niet altijd dat iemand gebarentaal leert of deel uitmaakt van de
Dovengemeenschap. Dove mensen die wel een gebarentaal leren en gebruiken vormen de
Dovengemeenschap
1.4 De relatie tussen de gebarentaal en de gesproken taal
• Gebaarsysteem = gebruik van gebaren uit de gebarentaal, maar niet gebarentaal zelf, volgt
grammatica van gesproken taal
• Relexificatie = gebarenlexicon wordt in de grammatica van de gesproken taal geplaatst
• De meeste gebaarsystemen gebruiken gebaren uit de gebarentaal van het land, maar
sommige gebaarsystemen hebben ook door horenden bedachte gebaren
• Verschillen tussen gebarentalen en gebaarsysteem
o Gebarentalen:
▪ Natuurlijke talen
▪ Niet afgeleid van gesproken talen
▪ De eerste taal van prelinguale dove mensen
o Gebaarsystemen
▪ Niet natuurlijk
▪ Afgeleid van gesproken talen
▪ Ondersteunen visueel de gesproken taal
, • Handalfabet / vingerspelling = transliteratie van geschreven taal, geen zelfstandige taal,
wordt gebruikt voor woorden waar geen gebaar voor is
• Gesticulaties = gesproken taal met bijbehorende gebaren of gebarentaal met bijbehorende
gezichtsuitdrukkingen
• Wijsgebaar is een voorbeeld van gesticulatie die in alle gebarentalen opgenomen is. Vaak
wordt het als index aangeduid en heeft verschillende grammaticale functies.
• Een gebaarder localiseert vanuit zijn eigen perspectief, waar een omzetting van het mentale
beeld van de gesprekspartner betekent.
1.5 Gebarentalen en universalia
• Linguïstische universalia = gemeenschappelijke eigenschappen van talen
• De basiselementen van een gebaar (handvorm, oriëntatie, locatie en beweging) worden
geïntegreerd in een gebaar en het is niet mogelijk om één van de elementen weg te laten.
• Orale-aurale modaliteit = verschijningsvorm waarin gesproken talen gearticuleerd worden
• Visuele-ruimtelijke modaliteit = verschijningsvorm waarin gebarentalen gearticuleerd
worden
1.6 Verschillen tussen gebarentalen
• Iconische gebaren = verband tussen vorm en betekenis bij gebaren
• Iconische gebaren komen in veel gebarentalen voor, maar is niet een universeel gebaar
• Sommige arbitraire gebaren hebben een vergelijkbare vorm in gebarentalen
• Gebarentalen verschillen duidelijk in regels en vormen die ze gebruiken
• Sommige gebaren worden met twee handen gemaakt en sommige met één hand
• De syntaxis van gebarentalen verschilt ook
1.7 Het transcriberen van gebarentalen
• Er bestaat geen gestandaardiseerde manier om gebaren op te schrijven
• Schriftsysteem = opschrijven van gebaren aan hand van de vier parameters
• Notatiesysteem = alle informatie in symbolen opgeschreven
• Glossen = weergave van gebaren in Nederlandse woorden, gerelateerd aan de betekenis van
een gebaar
• Niet-manuele componenten = elementen die niet met de handen worden uitgedrukt
1.8 De taalkunde van gebarentalen
• Binnen taalwetenschap is geaccepteerd dat gebarentalen taalkundige onderzoeksobjecten
zijn
• Typologie = beschrijving van overeenkomsten en verschillen
• Descriptief = grammatica die regels van alle varianten van taal beschrijft en niet aangeeft of
iets slechter of beter is
• Prescriptief = grammatica die voorschrijft welke vormen goed of niet goed zijn
• Pedagogische grammatica = grammatica ten behoeve van het onderwijs, heeft geen
wetenschappelijke pretentie en is prescriptief
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur CorineM. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
