Neuropedagogiek
Studiemateriaal: slides + lesopnames + voorbeeldmateriaal (hersengebieden kunnen lokaliseren) +
reader (Acco)
Praktijk: dummy scanner (Toledo: inschrijving)
Examen: schriftelijk, gesloten boek : open + gesloten vragen (kennis & toepassing &stellingen)
- Geen voorkennis verwachten van leerkracht, begrijpbaar uitleggen
Waarom neuropedagogiek?
(1: fout, 2: ja, 3: nee, 4: jawel, 5: fout)
- Kennisexplosie obv cognitieve neurowetenschappen
- Doorbraak: niet-invasieve methoden (= we moeten niet wachten tot iemand dood is,
kunnen via MRI al de hersenen bestuderen)
o Magnetic Resonance Imaging
- Ontstaan nieuw wetenschapsdomein: educational neuroscience, mind brain education,
neuro-education
- Publieke + maatschappelijke interesse i/h brein
o ‘wat je echt kan doen om je hersenen gezond te houden’ ‘slechte hersenconnecties
oorzaak van dyslexie’
- Media: programma’s rond het brein
- Organisatie secundair onderwijs
o Om ten volle te kunnen inspelen op de kneedbaarheid v/h brein is de leeromgeving
cruciaal,…
o De zelflerende/zelfsturende leerling?
o Kinderen bepalen best zelf hoe, wanneer, wat en waar en met wie ze leren
o Keuze uitstellen of niet?
o Moet de school ’s ochtends later starten? (meer slaap + betere prestaties volgens
neurowetenschappelijk onderzoek in Amerika)
o Verschil in overtuiging tss leerkracht & clb → bij clb meer met problemen te maken
(NW kan hier op inspelen)
- Misbruik & over-interpretatie (myths and messages)
o Misconception/misreading of facts (vaak gebaseerd op iets dat wel klopt, maar
mis-geïnterpreteerd)
o ‘braintraining’ nintendo
,Belang opleiding & vorming
- Neuroscience: implicaties voor opvoeding en levenslang leren
- Belang neurowetenschappen in het leren rond dyslexie, dyscalculie & ADHD
Neurowetenschappen <-> pedagogiek
Optimisme
- Directe toepassing NW in ped praktijk
- Evidence based werken (evidentie geleverd door NW)
- Neuro = harde evidentie
- Wenselijk? Kunnen we kind onder scanner leggen en conclusie trekken?
- Opvoeding = juiste Biologische interventies (hersenstimulatie, juiste pil,…)
→goede inschatting rond kunnen maken
Scepticisme
- Directe toepassing NW resultaten niet mogelijk
- Houdt geen rekening met complexiteit v opvoeding & vorming
o Verschillende factoren hebben impact op rekenen, lezen,…
- NW= descriptieve wetenschap (Wat is) <-> Ped= normatief (wat moet zijn, wat is goed
onderwijs, wat is goede opvoeding?)
o Is de interventie wenselijk? Vb. Rilatine (pedagogie)
- Ecologische validiteit verzamelde gegevens
o Omstandigheden van onderzoek zijn helemaal anders dan in gezin/klas
o Vb. MRI-scanner
- Gevaar misvattingen (neuro-mythes)
o Er w ingespeeld op misvattingen, om interventies te promoten, terwijl argumenten
niet correct zijn
- Toepassing enkel via tussenstap (cognitieve) psychologie
o Mentale processen nodig om onderzoek te interpreteren
Gematigde positie (wij)
- Raakvlakken mogelijk, maar NW gaat pedagogiek niet overnemen
3niv: gelijkwaardig!!
- Omgeving speelt in op de 3 niveau’s (MBE: mind-brain-edu)
,Neuropedagogiek – mogelijkheden
- Invloed biologische factoren op leren
o (Niet enkel nature, niet enkel nurture: allebei)
o Er zijn verschillen, gelijkenissen tss mensen (meer gelijkenissen bij tweelingen)
o In sommige hersengebieden meer genetische bepaaldheid dan in andere gebieden
o Door NW zicht op
- Omgeving → hersenen
- Plasticiteit v/d hersenen
o Experience-dependent (neuro)plasticity
▪ Sommige ervaringen gelijk: ‘taal’ maar taal verschillen tss mensen
o Gevoelige periodes
▪ Plasticiteit niet altijd even sterk, gemakkelijk
▪ Kind van 5 nieuwe taal leren gaat gemakkelijker dan bij 80 jarige (niet
onmogelijk, maar meer moeite nodig)
o Levenslang
▪ Leren op latere leeftijd ook dingen bij
▪ Sommige gebieden ontwikkelen sneller
o Niet ongelimiteerd
▪ Plasticiteit is zeer groot, maar niet ongelimiteerd
▪ Sommige letsels in bepaalde gebieden niet geheel herstelbaar
▪ Kunnen niet van iedereen een ‘toplezer’ maken
- Belang opvoeding & hulpverlening!
o Zo goed mogelijk vormgeven om plasticiteit optimaal te benutten
Vb. London taxi driver: (kennen de kaart vanbuiten, weten de kortste weg, kunnen zich goed
oriënteren) → effect op structuur hersenen
- Volume v/d Hippocampus (belang geheugen, navigatie): rechtstreeks verband tss hoe lang ze
taxi-chauffeur zijn en volume hippocampus!
- Use it or lose it: capaciteit krimpt terug nr normale grootte na stop
- Individuele verschillen: niet bij elke chauffeur effect zo groot
→effect v leren is verschillend tss mensen
→ook op latere leeftijd omgeving + plasticiteit v belang
Neurale & mentale processen die een rol spelen i/h leren:
- Impulscontrole/zelfregulatie → executieve functies
- Vb. Marshmallow experiment
o Impulscontrole nog niet zo goed bij kleuters
- NW: neurale werking in kaart
o Prefrontale cortex: pas laat tot ontwikkeling
Leer- & ontwikkelingsproblemen: neuro developmental disorders (DSM)
→toevoeging neuro
- Causaal model: men denkt dat in neuro de oorzaak ligt, nog niet zeker
- Bewustmaking: mensen nemen sneller ‘neuro’ verklaring aan, nemen het serieuzer
- Neurale markers van problemen: ASS/… pas laat opgemerkt, via NW al vroeger risicofactoren
identificeren (belang preventief werken) ~ethische vragen? : grote impact op kind
Suggesties vr/h ontwikkelen v (pedagogische) interventies via NW
- Leer-en ontwikkelingsproblemen
, - Algemeen leervermogen – executieve functies
- Vertaalslag noodzakelijk: NW kunnen niet zeggen hoe een interventie eruit ziet! Hiervoor
ped/psy nodig
Biologische interventies:
- Cochleair implantaat
- Medicatie: ‘leerpillen’ ‘smart drugs’ (invloed op dopamine, rechtstreeks invloed op hersenen)
~ethische vragen: wat op lange termijn? Is dit eerlijk?
- Rechtstreeks Stimuleren v hersenactiviteit: tDCS: Transcranial Direct Current Stimulation
- Neurofeedback: BCI = Brain-Computer-Interface (mensen eigen hersenactiviteit laten sturen
om verandering in gedrag te krijgen) : via conditionering
- Effectiviteit steeds nagaan! Vaak een vraagteken, resultaten niet eenduidig!
Neuropedagogiek – uitdagingen
- Gevaar reductionisme
= door alles toe te wijzen aan hersenfuncties, gaan we kind herleiden tot zijn
hersenen/biologie (mens is veel meer dan dit!)
= complexiteit onderwijs/leren uit het oog verliezen
- Gevaar determinisme
= als het vastligt in de hersenen ‘kunnen we er niks aandoen’ ~plasticiteit hersenen, invloed
omgeving nodig
- Gevaar misbruik NW-kennis (neuromythes)
- Belang dialoog & gemeenschappelijke taal NW en psychologie/pedagogie (belang opleiding &
vorming aan beide kanten!)
Deel 1: cognitieve neurowetenschappen
Methoden v onderzoek i/d (cognitieve) neurowetenschappen
- Praktijk: dummy scanner
Relatie hersenen – gedrag (oorzaak zoeken)
- door iets te manipuleren
- hersenonderzoek = testen, cog testen, intelligentietesten,… (om iets in kaart te brengen)
filmpje: a brief history of neuroscience
Post-mortem onderzoek: waar zat het probleem?
- Patiënt TAN (Broca) : letsel na hersenbloeding, kon enkel nog woord ‘TAN’ uitbrengen
o Stukje frontale cortex beschadigd (gebied Broca): verantwoordelijk voor taal
- Phineas Gage: gezonde, vriendelijke man. Na explosie spoorstaaf door hoofd. Overleefde,
fysiek goed, maar gedrag en persoonlijkheid volledig veranderd. ‘a total jerk’
o Letsel in orbito-… cortex: gebieden belangrijk voor emo-sociale ontwikkeling
- Parkinson
o Letsel in middenhersenen (hersenstam) substantia nigra gaat afsterven →
problemen met motoriek
