Inhoudsopgave
GOEDERENRECHT...........................................................................................
Leerstuk 1: Inleiding..................................................................................................................................................
Situering................................................................................................. 5
Begrip en situering v/h goederenrecht......................................................5
Indeling van de goederen.........................................................................7
Indeling van de goederen – belang van het onderscheid (roerend vs.
onroerend).............................................................................................. 8
Gemeenschappelijke principes en kenmerken van zakelijke rechten...........9
Leerstuk 2: EIGENDOMSRECHT...............................................................................................................................
Situering – rechtsbronnen.............................................................................
Definitie en kenmerken van het eigendomsrecht.....................................14
Beperkingen van het eigendomsrecht.....................................................15
Ontstaan (verkrijging) van eigendom......................................................18
Ontstaan van eigendom – algemeen........................................................18
(oorspronkelijke vs. afgeleide wijzen van eigendomsverkrijging).............18
Natrekking...................................................................................................
Kunstmatige onroerende natrekking.............................................................
Verkrijgende verjaring..................................................................................
Leerstuk 3: Koop......................................................................................................................................................
Definitie, kenmerken en essentiële bestanddelen van koop.....................24
Geldigheidsvereisten.............................................................................27
Vormvereisten.......................................................................................27
Verplichtingen van de partijen – verplichtingen van de verkoper..............28
Verplichtingen van de koper...................................................................33
Leerstuk 4: Mede - eigendomsrecht........................................................................................................................
,2
Definitie en afbakening van het recht van mede-eigendom......................35
Toevallige mede-eigendom.....................................................................36
Vrijwillige mede-eigendom.....................................................................38
Gedwongen mede-eigendom...................................................................38
Appartementsmede-eigendom................................................................39
Statuten................................................................................................ 39
Statuten: basisakte (art. 3.85, §1, tweede lid BW)...................................39
Statuten: reglement van mede-eigendom (art. 3.85, §1, vierde lid BW).....40
Statuten: reglement van interne orde (art. 3.85, §3 BW)..........................40
Organisatie appartementsmede-eigendom..............................................40
Gemene afsluiting..................................................................................42
Leerstuk 5: Vruchtgebruik.......................................................................................................................................
(Recht van) vruchtgebruik......................................................................44
Begrippen en belang van vruchtgebruik..................................................44
Kenmerken van vruchtgebruik................................................................45
Voorwerp en vestiging (ontstaan) van vruchtgebruik.............................................................................................
Voorwerp............................................................................................... 47
Vestiging (ontstaan)..............................................................................47
Rechten en plichten van de partijen.......................................................................................................................
Rechten en plichten van de blote eigenaar..............................................49
Controlerecht........................................................................................49
Einde van vruchtgebruik..........................................................................................................................................
Wijzen van beëindiging..........................................................................50
Gevolgen van beëindiging......................................................................51
Recht van bewoning................................................................................................................................................
,3
Leerstuk 6: Recht van opstal...................................................................................................................................
Situering en belang................................................................................53
Belang - toepassing (1) kortdurend (investerings)project........................53
Belang - toepassing (2) langdurend (investerings)project........................54
Belang................................................................................................... 54
Definitie................................................................................................ 54
Afwijking van het ‘recht van natrekking’.................................................55
Kenmerken............................................................................................ 55
Tijdelijk recht (vervolg)..........................................................................56
Rechten en plichten van partijen............................................................57
Einde – wijzen van beëindiging...............................................................58
Einde – gevolgen van beëindiging...........................................................59
Leerstuk 7: Recht van erfpacht...............................................................................................................................
Kenmerken............................................................................................ 60
Tijdelijk recht (vervolg)..........................................................................61
Rechten en plichten van partijen............................................................61
Einde – wijzen van beëindiging...............................................................63
Einde – gevolgen van beëindiging...........................................................63
Leerstuk 9 Zakelijke zekerheden.............................................................................................................................
Basisprincipes Belgisch vermogensrecht.................................................67
Rechtsbronnen......................................................................................69
Huidig recht: versnipperde wetgeving.....................................................69
Gemeenschappelijke kenmerken.............................................................70
De 4 Zakelijke Zekerheidsrechten...........................................................70
1. Voorrechten.......................................................................................70
2. Hypotheek(recht)...............................................................................71
3. Pand(recht)........................................................................................72
,4
4. Retentie(recht)..................................................................................72
Rangorde/rangregeling..........................................................................72
,5
GOEDERENRECHT
Leerstuk 1: Inleiding
Situering
Begrip en situering v/h goederenrecht
Goederenrecht = regels over de rechten die personen (‘rechtssubjecten’) kunnen hebben op
goederen (‘rechtsobjecten’), die vatbaar zijn voor toe-eigening.
= ‘zakelijke rechten’
Onderdeel van het vermogensrecht = recht tot regeling van de patrimoniale rechten
- Patrimoniaal = in geld waardeerbaar
- 3 categorieën patrimoniale rechten
Vorderingsrechten
Intellectuele rechten
Zakelijke rechten
Vorderingsrechten (< verbintenissenrecht)
- Gaat over de verhouding (relatie) tussen rechtssubjecten
- Geven een rechtssubject een recht op een prestatie van een ander rechtssubject
- Prestatie = iets (niet) doen, iets geven, iets garanderen
Intellectuele rechten (< intellectueel eigendomsrecht)
- Geven een tijdelijk en exclusief exploitatierecht op een originele creatie van de menselijke
geest aan de auteur van die creatie
Zakelijke rechten (< goederenrecht)
- Gaat over de verhouding (relatie) tussen een rechtsSubject en een rechtsObject (‘goed’)
- Geven een rechtssubject een rechtstreekse zeggenschap (macht) over een goed OF de
geldwaarde van een goed
- Met variabele draagwijdte in functie van het soort van zakelijk recht
Voorbeeld onderscheid vorderingsrechten en zakelijke rechten: een huis
Zakelijk recht:
Een zakelijk recht is een recht dat rust op een goed (zoals een huis) en tegenover iedereen kan
worden gehandhaafd (absolute werking). Het recht is gekoppeld aan de zaak zelf, ongeacht wie de
eigenaar is.
Voorbeeld: Het eigendomsrecht op het huis. Als je eigenaar bent van een huis, kun je dat recht
tegenover iedereen inroepen: je mag het huis gebruiken, erover beschikken (verkopen, verhuren,
etc.), en anderen kunnen worden uitgesloten van gebruik.
,6
Voorbeeld: Een ander voorbeeld is een hypotheekrecht. Als een bank een hypotheekrecht heeft op
jouw huis, kan zij het huis executoriaal verkopen als jij niet aan je betalingsverplichtingen voldoet.
Vorderingsrecht:
Een vorderingsrecht is een relatief recht, gericht tegen een specifieke persoon of partij. Het ontstaat
vaak uit een overeenkomst en kan niet tegen iedereen worden ingeroepen.
Voorbeeld: Stel, je huurt het huis van iemand. Dan heb je een vorderingsrecht op de verhuurder: je
hebt recht op het gebruik van het huis zolang de huurovereenkomst loopt. Dit recht kun je alleen
tegenover de verhuurder inroepen, niet tegenover andere derden.
Ook een koopovereenkomst van het huis geeft een vorderingsrecht: je hebt als koper recht op
levering van het huis door de verkoper.
Belangrijk verschil:
Zakelijke rechten (zoals eigendom, hypotheek) werken tegenover iedereen (absolute
werking).
Vorderingsrechten (zoals huur, koop) gelden alleen tussen specifieke partijen (relatieve
werking).
Zakelijke rechten: soorten ( art. 3.3, tweede t.e.m. vierde lid BW)
Zakelijke hoofdrechten Zakelijke zekerheden
Betreffen het goed zelf Betreffen geldwaarde van het goed
- Verlenen aan de titularis een - Vormen een accessorium ( bijzaak) van
rechtstreekse zeggenschat over het een schuldvordering
goed zelf - Waarborgen deze schuldvordering en
- Met variabele draagwijdte in functie bieden voorrang op andere SEs in “
van de soort van zakelijk hoofdrecht samenloopsituaties”
- Doorbreken het beginsel van de
gelijkheid van de SEs
- Eigendomsrecht = meest volkomen - Voorrechten
zakelijke recht ( ruimste zeggenschat ) - Pand
art. 3.3, tweede lid BW) - Hypotheek
- Mede – eigendom = variant van - Retentierecht
eigendomsrecht met eigen kenmeren ( ( art.3.3, vierde lid BW )
art.3.3, tweede lid BW)
- Zakelijke gebruiksrechten = zakelijke
rechten met minder omvangrijke
zeggenschap ( vruchtgebruik,
opstalrecht, erfpacht,
erfdienstbaarheden) ( art. 3.3 derde lid
BW)
,7
Belang van het goederecht
Belangrijk voor de maatschappelijke welvaart
- Bepaalt omvang van het vermogen => belangrijk voor levenskwaliteit
- Bepaalt mate waarin krediet kan worden verkregen voor verdere investeringen => belangrijk
voor de economie
Cruciaal onderdeel goederenrecht: publiciteitssysteem (zie verder)
- Systeem waaruit snel en met zekerheid blijkt wie welke zakelijke rechten bezit op welke
goederen
- Nuttig in meerdere opzichten: voor medecontractanten, schuldeisers, investeerders,
overheid …
- In België: enkel een uitgewerkt publiciteitssysteem voor (rechten op) onroerende goederen
(art. 3.30-3.34 BW – ‘Regime van de onroerende publiciteit’)
Indeling van de goederen
Algemeen
Waarom indelen?
- Elke categorie van goederen heeft een eigen juridische statuut
Soorten indelingen
- Volgens de graad van toe-eigening: bv. goederen in vs. Buiten de handel ( art. 5.48 BW)
In de handel: kunnen het voorwerp zijn van private toe – eigenen zijn en verhandeling
tussen burgers
Buiten de handel: komen in feite wel in aanmerking voor private toe – eigening van
verhandeling, maar niet in rechten
- Volgens het gebruik: bv. verbruikbare vs. niet-verbruikbare goederen (art. 3.44, tweede lid
BW; zie later m.b.t. VG) Verbruikbare goederen zijn zaken die niet intact blijven nadat je
ze gebruikt.
, 8
- Volgens hun aard : lichamelijke vs. onlichamelijke voorwerpen (art. 3.40 BW), roerende vs.
onroerende goederen (art. 3.46-3.49 BW)
Onroerende goederen Roerende goederen
- Niet beweeglijk/verplaatsbaar, Art. 3.46 BW: “Alles wat niet onroerend is”
minstens niet bedoeld om te worden = restcategorie
verplaatst wegens nauwe band met een
fysiek onverplaatsbaar goed
- OG uit hun aard (art. 3.47, eerste lid - RG uit hun aard = fysiek verplaatsbare
BW) = grond goederen die niet onroerend zijn
- OG door incorporatie (art. 3.47, - RG door hun voorwerp (onlichamelijke
tweede lid BW) = bouwwerken en RG, d.w.z. rechten m.b.t. een RG)
beplantingen die in de grond - Vervroegd roerende goederen (art.
geïncorporeerd zijn 3.48, eerste lid BW)
+ inherente bestanddelen van geïncorporeerde = OG door incorporatie of bestemming,
bouwwerken en beplantingen (= bestanddelen waarvan partijen overeenkomen om
die fysiek nauw zijn verbonden het goed vervroegd als roerend te
met een geïncorporeerd goed, d.w.z. die niet beschouwen omdat het binnen een
kunnen worden verwijderd zonder schade aan redelijke termijn losgemaakt zal worden
te brengen of het nut van het geïncorporeerde
goed te verminderen (art. 3.8, §2 BW))
- OG door bestemming (art. 3.47, vierde
lid j° 3.9 BW) = bijzaken die functioneel
(bv. economisch of esthetisch) nauw
zijn verbonden met een OG
- OG door hun voorwerp (onlichamelijke
OG, d.w.z. rechten m.b.t. een OG) (art.
3.49 BW)
Indeling van de goederen – belang van het onderscheid (roerend vs. onroerend)
Niet zuiver theoretisch, maar groot praktisch belang in het goederenrecht
- Tegenwerpelijkheid eigendomsrecht (= mate waarin derden jouw eigendomsrecht moeten
respecteren): bezit (RG) vs. publiciteit (OG) (zie hierna)
- Eigendomsverkrijging door verjaring (zie Thema 2. Eigendom)
- Zakelijke zekerheden: hypotheek (OG) vs. pand (RG) (zie Thema 9. Zakelijke zekerheden)
- Verkoop OG (bv. huis): OG door incorporatie en bestemming zijn in de verkoop begrepen
(art. 3.8, §2, tweede lid en 3.9, laatste lid BW; art. 1615 oud BW)
- Hypotheek op een OG: treft ook de OG door incorporatie en bestemming (art. 45 Hyp.W.)
En andere rechtstakken
- Beslagprocedures (gerechtelijk privaatrecht – insolventierecht)
- Schenkingsrecht (verbintenissenrecht – familiaal vermogensrecht)