MEDIAGESCHIEDENIS 2020
INHOUDSOPGAVE
H1: MEDIAGESCHIEDENIS, GESCHIEDENIS EN MEDIA, MEDIAHISTORIOGRAFIE...............................................4
LEESTEKST BENADERINGEN (CURRAN).........................................................................................................................4
RICHTVRAGEN...........................................................................................................................................................5
CONCEPTEN..............................................................................................................................................................6
INLEIDING MEDIAGESCHIEDENIS....................................................................................................................................7
1/ INLEIDING............................................................................................................................................................7
2/ DOEL...................................................................................................................................................................7
3/ GESCHIEDENIS, MEDIA, MEDIAGESCHIEDENIS..............................................................................................................8
4/ GESCHIEDENIS VAN MEDIAHISTORIOGRAFIE..............................................................................................................10
5/ PERSPECTIEVEN IN MEDIAGESCHIEDENIS..................................................................................................................13
6/ SLOT (ZIE HANDBOEK)..........................................................................................................................................14
H2: TECHNOLOGIE, MAATSCHAPPIJ, KENNIS EN MACHT...............................................................................15
1/ INLEIDING: SPANNINGSVELD TUSSEN TECHNOLOGIE EN SAMENLEVING..........................................................................15
2/ TECHNOLOGISCHE REVOLUTIE, LINEARITEIT EN MEDIAGESCHIEDENIS.............................................................................16
3/ KRITIEK OP TECHNOLOGISCH DETERMINISME............................................................................................................24
4/ CASE BOEK.........................................................................................................................................................28
H3: POLITIEKE IDEOLOGIE EN PROPAGANDA................................................................................................ 31
1/ INLEIDING: OVER POLITIEK MEDIA EN SAMENLEVING..................................................................................................31
2/ MEDIATHEORIEËN, GESCHIEDENIS EN POLITIEK (AANVULLEN MET NOTITIES)...................................................................31
3/ PROPAGANDA.....................................................................................................................................................37
H4: POLITIEKE ECONOMIE EN KRANTEN....................................................................................................... 41
1/ INLEIDING..........................................................................................................................................................41
2/ PERSREGIMES VOOR DE BELGISCHE ONAFHANKELIJKHEID............................................................................................44
= LEESTEKST 4.1.....................................................................................................................................................44
3/ 19E EEUWSE PERS IN ONAFHANKELIJK BELGIË...........................................................................................................45
= LEESTEKST 4.1.....................................................................................................................................................45
4/ KRANTENSECTOR TUSSEN DE TWEE WERELDOORLOGEN (1914-1944/45)....................................................................45
= LEESTEKST 4.1.....................................................................................................................................................45
5/ NAOORLOGSE PERIODE TOT DE OLIECRISIS (1944/45-1973).....................................................................................45
= LEESTEKST 4.2.....................................................................................................................................................45
6/ ONTZUILDE, HOOGST GECONCENTREERDE, MULTIMEDIALE OLIGOPOLIE (1974-1990S) = LEESTEKST 4.2...........................46
7/ SLOT.................................................................................................................................................................47
= LEESTEKST 4.2 (PG. 293-298)...............................................................................................................................47
H5: KRANTEN IN BEDRIJFSECONOMISCH PERSPECTIEF (SLIDES!!!).................................................................48
1/ INLEIDING..........................................................................................................................................................48
2/ HOOFDLIJNEN VAN DE ONTWIKKELING.....................................................................................................................48
3/ VERKLARENDE FACTOREN......................................................................................................................................50
4/ ENKELE BIJKOMENDE BESCHOUWINGEN...................................................................................................................51
1
,H6: INTERNATIONALE POLITIEK, NIEUWS, MACHT........................................................................................53
1/ INLEIDING..........................................................................................................................................................53
2/ CONCEPTEN EN DIMENSIES VAN INTERNATIONALE COMMUNICATIE...............................................................................55
3/ COMMUNICATIEREVOLUTIES, MACHTSPOLITIEK EN INTERNATIONALE CONVENTIES (1830-1914)......................................57
4/ POLITIEK EXTEMISME, MASSACOMMUNICATIE EN CONFLICT (1914-1945)....................................................................62
5/ KOUDE OORLOG, DRIE WERELDEN EN POGINGEN TOT WERELDWIJDE REGULERING (1945-89).........................................63
6/ INTERMEZZO: SYMBOLISCHE HEGEMONIE, BUITENLAND- EN INTERNATIONAAL NIEUWS....................................................66
7/ NAAR EEN MULRIPOLAIRE WERELD (1989-).............................................................................................................68
8/ SLOT.................................................................................................................................................................70
H7: DE DOMINANTIE VAN DE AMERIKAANSE ‘FILMED ENTERTAINMENT INDUSTRY’.....................................72
cases film, tv; Hollywood...............................................................................................................................72
1/ INLEIDING: CONCEPTEN EN FACTOREN.....................................................................................................................72
2/ VOORLOPERS EN START (-1895)............................................................................................................................72
3/ GROEI VAN EEN INDUSTRIE (1895-1914/8)...........................................................................................................73
4/ HEGEMONIE, CONCENTRATIE EN CONTROLE (1918-1945).........................................................................................74
5/ AANPASSINGEN VAN HET STUDIOSYSTEEM (1945-1968)...........................................................................................75
6/ NEW HOLLYWOOD EN NIEUWE UITDAGINGEN (1968-1990)......................................................................................78
7/ NIEUW GOUDEN TIJDPERK? (1990-)......................................................................................................................79
8/ SLOT.................................................................................................................................................................81
H8: CENSUUR............................................................................................................................................... 82
1/ INLEIDING..........................................................................................................................................................82
2/ THEORIEËN, CONCEPTEN, DIMENSIES......................................................................................................................83
3/ CENSUUR EN DISCIPLINERING VAN FILM EN CINEMA IN BELGIË....................................................................................89
4/ SLOT.................................................................................................................................................................95
H9: PUBLIEKE OMROEP................................................................................................................................ 97
cases Vlaamse publieke omroep, radio en televisie......................................................................................97
1/ INLEIDING..........................................................................................................................................................97
2/ RADIO-OMROEP (1914-1945)...........................................................................................................................101
3/ START EN HOOGDAGEN VAN DE PUBLIEKE TELEVISIE (1945-73)................................................................................102
4/ DE JAREN VAN VERSTARRING, BUREAUCRATIE EN CULTURELE BEHOUDSGEZINDHEID (1974-89)......................................103
5/ CONCURRENTIE EN NAAR EEN POSTMODERN STERK MERK (1989-)............................................................................105
6/ SLOT (ZIE SYLLABUS PG 29-31)...........................................................................................................................106
H11: HISTORISCHE FICTIE, OF GESCHIEDENIS VIA/IN AV MEDIA..................................................................108
1/ INLEIDING: GESCHIEDENIS VIA/IN MEDIA................................................................................................................108
2/ FOTOGRAFIE, CANONISERING EN GEMEDIATISEERD COLLECTIEF GEHEUGEN..................................................................109
3/ HISTORISERENDE MACHINES, WAARHEIDSCLAIMS EN HISTORISCHE FICTIE.....................................................................112
4/ SLOT...............................................................................................................................................................113
H12: MEDIA EN CONFLICT, OORLOG VASTLEGGEN EN HERINNEREN............................................................114
1/ INLEIDING: WAR WHAT IS IT GOOD FOR?...............................................................................................................114
2/ MEDIA, CONFLICT EN IDEOLOGISCHE STRIJD............................................................................................................114
3/ GEMEDIATISEERD CONFLICT, BEKEKEN DOOR 3 PARADIGMA’S...................................................................................114
4/ ONDERZOEK NAAR MEDIA EN CONFLICT.................................................................................................................114
5/ HISTORISCHE ONTWIKKELING VAN DE MEDIA-OORLOGSDYNAMIEK..............................................................................114
6/ RECENTE ONTWIKKELINGEN.................................................................................................................................114
7/ HERINNERING EN GEHEUGEN...............................................................................................................................114
2
, 8/ COLLECTIEF TRAUMA, HERINNERD EN VERBEELD......................................................................................................114
9/ SLOT: MEMORY WORK.......................................................................................................................................114
VIDEO GASTLES.....................................................................................................................................................115
1/ inleiding...................................................................................................................................................115
2/ conflict, media en ideologie....................................................................................................................119
3/ historisch overzicht van de media-oorlogsdynamiek..............................................................................122
4/ media en memory...................................................................................................................................126
5/ historisch trauma....................................................................................................................................129
6/ conclusie..................................................................................................................................................131
PROEFEXAMEN:......................................................................................................................................... 131
TECHNIEKEN OORLOGSPROPAGANDA OORLOGSAANKONDIGING BUSH:............................................................................131
GEEF 3 TENDENSEN MBT DE EVOLUTIE VD VLAAMSE KRANTENMARKT DIE JE UIT DEZE GRAFIEK KAN AFLEIDEN:......................132
BEGRIPPEN:..........................................................................................................................................................132
3
, MEDIAGESCHIEDENIS 2020
H1: MEDIAGESCHIEDENIS, GESCHIEDENIS EN MEDIA, MEDIAHISTORIOGRAFIE
LEESTEKST BENADERINGEN (CURRAN)
Context tekst: inleidend hoofdstuk bij een reader, reflecties n.a.v. vroegere, invloedrijke
tekst Narratives of media history, ruimte = VK, tijd = eerste persmedia in 17e eeuw – heden,
media = diverse massamedia, met veel aandacht voor de pers, doel = in kaart brengen
belangrijkste benaderingen / narratieven / interpretatieve tradities in mediahistoriografie
Benadering Belangrijke ideeën
Liberale -Constitutionele rol media: media = vierde macht => andere 3
benadering controleren, stem volk
-Vrije toegang tot media en onafhankelijkheid media: minder
overheidscontrole
-Emancipatorische kracht van onafhankelijke media: politiek debat in
pers, pers draagt bij tot publieke ruimte, waarin diverse publieke
vertegenwoordigd zijn
-Educatieve missie pers overgenomen door publieke omroep => publieke
debat in democratie, kleinere kenniskloof elite en algemeen publiek,
meer communicatie tussen sociale groepen, democratisch debat in
algemeen belang
Feministische -Kritiek op liberale visie: vanuit feministisch gender-perspectief, media
benadering niet volledig ‘onafhankelijk’ naarmate minder overheidscontrole
(mannelijke controle)
mannelijke controle productie/distributie/vorm/inhoud media en
communicatie
niet emancipatorisch, maar onderdrukkend voor vrouwen: populaire
media indoctrineren vrouwen om een ondergeschikte positie in de
samenleving te aanvaarden
-Traditionele benadering: populaire media = vrouwen indoctrineren,
ondergeschikte positie (in representatie en participatie) aanvaarden
-Revisionistische benadering: weerstand mogelijk tgo. patriarchale
dominantie; veranderingen vanaf jaren 1980 ovv representatie sterke,
onafhankelijke vrouwen
eigen media waarin vrouwenbelangen behartigd worden, ambiguïteit
en tekstuele spanningen in sommige representaties
evoluties mainstream media: bv. in interbelleum steun voor grotere
sociale vrijheidsrechten, aandacht voor succesvolle vrouwen in publieke/
professionele leven, MAAR blijvende patriarchale dominantie
4
