Resume
Samenvatting boek Ethiek in sociaal werk
- Cours
- Établissement
- Book
Samenvatting van het boek Ethiek in sociaal werk van Jacqueline Rothfusz
[Montrer plus]
Livre connecté
Titre de l’ouvrage:
Auteur(s):
- Édition:
- ISBN:
- Édition:
Plus de résumés pour
-
Begrippen Ehtiek in sociaal work
-
Praktijkdossier voor de opleiding Pedagogiek, afgerond met een 8.7!
-
Samenvatting ethiek
Vendeur
S'abonner
mreniers1
Aperçu du contenu
Samenvatting Ethiek in sociaal werkDeel 1 | Inleiding Ethiek
Hoofdstuk 1 – Moraal en ethiek
Een sociaal werker moet goed nadenken over de waarden en normen die zijn professioneel handelen
beïnvloeden, want :
- Vaak komen mensen bij een sociaal werker als ze hun eigen problemen (denken) niet meer
op te kunnen lossen
- Veel cliënten van het sociaal werk komen uit de sociaal zwakkere milieus of hebben bepaalde
beperkingen
- Mensen geven vaak vertrouwelijke info aan sociaal werker
- Door zijn interventies kan de sociaal weker het leven van mensen ingrijpend beïnvloeden
- Door zijn deskundigheid en zijn positie heeft de sociaal werker macht
- De sociaal weker moet kunnen verantwoorden waarom hij in zijn werk bepaalde keuzes
maakt
- De sociaal werker bevindt zich vaak in spanningsveld tussen de belangen van cliënt, zijn
omgeving , de instelling waar hij werkt en instanties die zijn werk financieren
Sociaal werkers hebben ; technisch – instrumentele professionaliteit : beschikken over de juiste
kennis , kunde en professionele vaardigheden die effectief zijn in het bereiken van hun doelen
Normatieve professionaliteit = als je nadenkt over de waarden in je werk en als die waarden
de leidraad in je handelen vormen. Daarbij staat respect voor de ander centraal. In eerste
plaats gaat het erom dat je je bewust bent van de morele vragen die je in je werk tegenkomt.
Vervolgens is het een kwestie van hoe je met deze vragen omgaat en daarbij is kennis van de
eigen moraal, de moraal van anderen en van de ethiek noodzakelijk.
In sociaal werk spelen waarden en normen volgens Kunneman 2005, op 3 niveaus
1- Niveau van wetgeving en contractuele afspraken van organisaties om bepaalde doelen te
behalen
2- Deskundigheidsnormen ; sociaal werker moet beschikken over kennis, kunde en
vaardigheden
3- Waarden en normen die binnen de cultuur zijn verankerd, zoals belang van persoonlijke
ontwikkeling en integriteit. Specifieke waarden waarover een sociaal werker moet
beschikken zoals moed , eerlijkheid en medelijden.
1.1 Moraal |
-Morele vragen | gaan over goed en kwaad, over de manier waarop mensen zouden moeten leven.
-Morele opvattingen | zijn een antwoord op de vraag hoe men zich als mens goed en
verantwoordelijk kan gedragen
Moraal = afgeleid van latijnse woord ‘mos’ dat ‘zede of gewoonte’ betekent. Bij moraal gaat het over
normen en waarden. Dat zijn opvattingen over wat waardevol is in het leven.
- Waarden en normen zijn niet af te leiden uit de werkelijkheid – maar verboden aan een
levensvisie, idealen, over hoe het leven zou moeten zijn en wat mensen zouden moeten
doen.
Verplaetse : onderzoek naar de verschillende achtergronden van morele keuzes. Hij onderscheidt
vier intuïtieve moralen :
1- Hechtingsmoraal | regelt hoe we omgaan met de mensen met wie we verbonden zijn. Gaat
over hechting en empathie. Mensen kunnen zich inleven in mensen met wie ze een band
hebben en ze hebben veel voor hen over.
Eerste jaren van mensen zijn belangrijk voor de hechting ; als baby zijnde afhankelijk van de zorg van
anderen. Oxytocine = knuffelhormoon, wordt tijdens en na zwangerschap aangemaakt ; belangrijke
rol in hechting tussen moeder en kind
, 2- Geweldmoraal | een moreel systeem dat regelt hoe we met bedreigende situaties omgaan.
Als mensen het gevoel hebben dat hun eigen groep bedreigd wordt , kan dit ertoe leiden dat
ze het gerechtvaardigd vinden om zich, soms met geweld, te verdedigen.
Speelt een grote rol in oorlogsituaties
3- Reinigingsmoraal | regelt dat mensen reinheid koppelen aan het goede en besmetting aan
het kwaad. Mensen verweren zich tegen vreemde stoffen. Als ze in aanmerking komen met
letterlijke of symbolische ‘vreemde smetten’ roept dat instinctief walging op.
4- Samenwerkingsmoraal | speelt in rol in de manier waarop mensen met elkaar; samenwerken
en omgaan met mensen die de samenwerking bedreigen. Mensen werken met elkaar samen
om daar beter van te worden. Daarbij is het belangrijk dat ze op elkaar kunnen vertrouwen
Bovenstaande moralen zijn instinctief = ze bepalen ons gedrag en onze opvattingen over goed en
kwaad, maar geven GEEN argumenten. Ethiek doet dat wel = spreken van ethiek als mensen op een
systematische manier naar redelijke argumenten zoeken om te onderbouwen waarom een handeling
goed of fout is.
Morele kwesties op verschillende niveaus :
- Microniveau | gaan morele vragen over de manier waarop je van mens tot mens met elkaar
zou moeten omgaan ; morele vragen spelen een rol in alle menselijke relaties
- Mesoniveau | organisaties maken op dit niveau morele keuzes die onder meer hun neerslag
vinden in de visie van de instelling ; hierbij gaat het om opvattingen over de missie van een
instelling en de manier waarop ze daaraan wil werken
- Macroniveau | over de manier waarop de samenleving moet worden ingericht ; politieke
keuzes.
De universele verklaring van de Rechten van de Mens | ‘’Een ieder heeft recht op vrijheid van mening
en meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid om zonder inmenging een mening te koesteren en om
door alle middelen en ongeacht grenzen inlichtingen en denkbeelden op te sporen, te ontvangen en
door te geven. Omdat de vrijheid van meningsuiting een recht is , is het niet alleen maar iets
nastrevenswaardig. Mensen kunnen zich een beroep doen op dit recht.
1.1.1. Waarden en normen
Waarden | (abstracte) begrippen die omschrijven wat mensen waardevol vinden en waarnaar zij
streven. Het zijn idealen die wezenlijk zijn voor de kwaliteit van het leven. Ze geven aan hoe mensen
willen werken, bijv. als sociaal werker, en wat zij verstaan onder een goed leven. Voorbeelden van
waarden zijn, in één woord : verantwoordelijkheid – integriteit – respect- deskundigheid –
participatie- vrijheid – autonomie
Normen | zijn handelingsvoorschriften , die laten zien hoe je moet handelen. Norm = afgeleid van
woord ‘norma’ = winkelhaak, een stuk gereedschap waarmee een timmerman rechte hoeken uitzet
of controleert of een hoek echt haaks is. Morele norm = een richtlijn die aangeeft hoe iemand zou
moeten handelen, of die gebruik kan worden als maatstaf om gedrag te beoordelen.
Een waarde kan op verschillende manieren worden vertaald in een norm : ‘ naastenliefde’
voor de een door zijn dagelijks zieke vader te bezoeken , voor de ander zorg draagt voor
deskundige hulp
-Niet alle normen zijn morele normen > Fatsoensnormen = luisteren wanneer de leerkracht praat
etc.
Grens tussen fatsoensnormen en morele normen is niet scherp – in NL mensen begroetten, in Turkije
niet. 4 criteria omtrent fatsoensnormen en morele normen te onderscheiden
1- Ernst : morele normovertreding is ernstiger ( Jan steekt vinger in oog van Klaas als hij het
antwoord niet weet)
2- Straf : de straf voor een morele overtreding is zwaarder (zie bovenstaande)
3- Regelcontingentie : morele normen zijn niet/minder afhankelijk van ‘toevallige regels’. Stel
school laat toe dat Jan in oog Klaas steekt , dan blijft het volgens de kinderen toch een
onjuiste handeling
, 4- Autoriteit : morele normen zijn niet/minder afhankelijk van goedkeuring door een autoriteit.
Stel dat de juf het gedrag van Jan goedkeurt, dan blijven de kinderen van mening dat dat niet
mag.
Juridische normen | Juridische regels sluiten meestal aan op opvattingen over wat een goede
maatschappij is en op morele regels die veel mensen delen. Sociaal werker te maken met
juridische normen ; bijv. wettelijk vastgelegd dat cliënten hun dossier in mogen zien.
Deugd | een min of meer vaste, goed eigenschap van een persoon, die ertoe leidt dat hij
moreel juist handelt
Bijv. moed – zorgzaamheid –naastenliefde – hoop – respect – zuinigheid – integriteit
Veel deugden komen overeen met waarden of zijn aan waarden te koppelen. Verschil = dat
waarden abstracte cognitieve begrippen zijn, deugen zijn aan een specifiek persoon gekoppeld.
Waarde Ideaal dat wezenlijk is voor de Rechtvaardigheid
kwaliteit van leven
Norm Handelingsvoorschrift Geef mensen gelijke kansen
Deugd Goede eigenschap die de Integriteit
handelwijze van de mens
bepaalt
1.2 |Ethiek
Komt van het woord ‘ethos’ – betekent ‘zede’ of ‘ gewoonte’ > betekent ook wel ‘gemeenplaats’ –
een plaats waar gemeenschappelijke mores gelden en geleerd worden.
Oorspronkelijk betekent ethiek hetzelfde als moraal > tegenwoordig verstaand we onder ethiek ‘ een
systematische reflectie op morele vragen, op basis van rationele argumenten.’
Begrip Definitie Voorbeeld
Descriptieve ethiek Beschrijvende ethiek Beschrijving van de opvattingen
van sociaal werkers over het
beroepsgeheim
Prescriptieve of normatieve Voorschrijvende ethiek Beroepscode
ethiek Utilisme
Zorgethiek
Meta- ethiek Ethiek die fundamentele Zijn waarden universeel of
morele vraagstukken cultuur gebonden?
bestudeert
Descriptieve ethiek | beschrijft de moraal in een gemeenschap . Gaat over feiten ; hoe
mensen zich gedragen in morele kwesties en welke argumenten ze hierbij gebruiken.
Prescriptieve of normatieve ethiek | Normatieve = gaat er niet om hoe mensen zich feitelijk
gedragen of hoe ze feitelijk denken, maar om hoe mensen zich zouden moeten gedragen.
Prescriptieve ethiek = gaat niet om een beschrijving van feitelijk gedag maar om een
voorschrift. VB: de voorwaarde dat de sociaal werker zijn cliënten moet respecteren
Beroepsethiek | wanneer er voor bepaalde beroepsgroepen specifieke morele regels voorgeschreven
zijn. Als een onderzoeker beschrijft hoe een sociaal werker moet omgaan met beroepsgeheim , is dit
een voorbeeld van beschrijvende beroepsethiek. Als de beroepsethiek voorschrijft hoe een
beroepsgroep moreel verantwoord moet handelen, wordt dat prescriptieve beroepsethiek genoemd.
Meta –ethiek | ‘meta’ = Grieks en betekent boven. Gaat over morele vraagstukken van hoger
abstracter niveau. Meta- ethiek reflecteert op betekenis, herkomst en geldigheid van visies
op goed en kwaad. Bijv. de vraag of een universele ethiek voor iedereen mogelijk is, of dat
moraal cultuur altijd cultuur gebonden is en zich aanpast aan de culturele omstandigheden.
Fundamentele meta- ethische vragen :
, A- Zijn waarden universeel of cultuur gebonden?
B- Zijn mensen vrij en dus verantwoordelijk voor hun daden? Hoe vrij moete een staat zijn
burgers laten?
C- Zijn mensen gelijk?
D- Hoe ziet een rechtvaardige samenleving eruit?
A| Cultureel relativisme of universele waarden : gelden voor iedereen dezelfde waarden of staan
waarden altijd in een culturele context en moeten ze vanuit die context beoordeeld worden?
1948 : Universele verklaring van de Rechten v/d Mens opgesteld en ondertekend , door alle leden
van de Verenigde Naties. Mensen rechten vormen , naast sociale rechtvaardigheid , collectieve
verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit, de basis van sociaal werk.
Verklaring is opgesteld met de gedachte dat bepaalde rechten voor alle wereldburgers gelden.
Betekent niet dat alle mensen krijgen waar ze recht op hebben.
- Universele waarden : waarden die voor iedereen gelden
Cultureel relativisme : wat moreel juist of onjuist is, volledig bepaald door de culturele context.
-Ontstaan binnen de culturele antropologie als kritiek op het evolutionisme. Evolutionisme = gaan er
vanuit dat een ontwikkeling te zien is in culturen en dat niet-westerse culturen niet alleen anders,
maar ook inferieur zijn.
-Gaat ervanuit dat waarden en normen van de ene cultuur niet beter zijn dan die van een andere
Kritiek op cultureel relativisme
- Leidt tot morele verlamming of apathie ; omdat het geen basis heeft van waaruit morele
praktijken bekritiseerd kunnen worden.
- Het maakt hervorming in principe verwerpelijk, omdat die ingaat tegen de culturele
opvattingen die op dat moment heersen
- Relativisten roemen vaak hun eigen tolerantie voor andere culturele gebruiken. Tolerantie
staat bij hen dus hoog aangeschreven. Daarmee wordt het een universele waarde, dat is een
inconsistentie omdat relativisten juist zeggen dat ze geen universele waarden willen
Universele waarden : Universalisme = Deze benadering gaat ervanuit dat fundamentele morele
principes universeel geldig zijn en toepasbaar op vergelijkbare mensen in vergelijkbare situaties ,
ongeacht de plaats en de tijd waar zij leven.
Verschil tussen ; beschrijvend universalisme = dat stelt dat het een feit is dat overal dezelfde
waarden gelden, en normatief universalisme = streeft ernaar dat bepaalde centrale waarden, zoals
die in de Universele Verklaring v/d Rechten van de Mens , mondiaal worden aanvaard gaat om
een ideaal.
Begrip Aspecten Uitgangspunt
Cultureel relativisme Beschrijvend In elke cultuur gelden anderen waarden en
normen (feit)
Normatief Morele kwesties behoren beoordeeld te
worden op basis van die waarden die in die
cultuur gelden (norm)
Universalisme Beschrijvend Overal gelden dezelfde waarden (feit)
Normatief Bepaalde centrale waarden moeten overal
worden aanvaart (norm)
B | Vrijheid en verantwoordelijkheid
In hoeverre zijn mensen vrij? Alleen als mensen vrij zijn kunnen ze ook verantwoordelijk worden
gehouden voor hun daden. Je bent alleen moreel verantwoordelijk voor je daden als je ook ander
had kunnen handelen en niet door externe of interne krachten werd gedwongen.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur mreniers1. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
56326 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans