Een duidelijke en volledige samenvatting van staatsrecht. In deze samenvatting worden de kenmerken van een staat, het parlement, de regering, de grondwet en de grondrechten besproken. De samenvatting is erg overzichtelijk en bevat alle relevante wetsartikelen. Doordat de samenvatting uitgebreid is,...
Kenmerken van een staat (het constitutionele recht)
● een territorium
● met daarop een gemeenschap mensen
● waarover gezag wordt uitgeoefend
● door een organisatie.
Een staat treedt op in het internationale verkeer; van belang in dat verband is de erkenning
door de internationale gemeenschap van staten. Staatsrecht is het recht dat ziet op inhoud
en functioneren van de staat; daarnaast bevat het regels over de bevoegdheden van
staatsorganen en -instellingen. Ook bevat het normen die de macht van de staat regelen en
aan banden leggen: denk daarbij aan grondrechten. Het staatsrecht beslaat de organisatie
en de werkwijze van zowel de centrale organen van de staat als de decentrale (provincies,
gemeenten) of andere subnationale entiteiten zoals deelstaten.
- In veel landen zijn de belangrijkste regels van het staatsrecht te vinden in de
Grondwet, in een heleboel andere nationale wetgeving en in verdragen.
Soevereiniteit
Van staten wordt in het algemeen gezegd dat zij soeverein zijn.
● Externe soevereiniteit: internationaal-rechtelijk. De staat is een zelfstandige entiteit
waarbij andere, derde staten, erkenning uitspreken en de staat aanspraak kan
maken op niet-inmenging in interne aangelegenheden en op bescherming tegen
agressie.
● Interne soevereiniteit: nationaal-rechtelijk. Aangegeven wordt dan waar de bron van
het overheidsgezag ligt, dan wel waar het hoogste gezag ligt.
Staatsvormen
Staten zijn er in verschillende vormen:
● De eenheidsstaat: al het gezag ligt bij één centrale autoriteit. Een voorbeeld van een
gecentraliseerde eenheidsstaat is Frankrijk, bijna alles komt uit Parijs. Een
gedecentraliseerde eenheidsstaat is Nederland.
● De federale staat: een structuur waarbij er sprake is van aparte deelstaten met eigen
grondwettelijk beschermde bevoegdheden, alsmede van een federale regering en
wetgever, die gelimiteerde bevoegdheden bezitten die prevaleren boven die van de
deelstaten. Voorbeeld: de Verenigde Staten.
● Verschil: een eenheidsstaat ontleent hun bestaan aan de staat, terwijl in een federale
staat de deelstaten eigen grondwettelijke bevoegdheden hebben.
● De confederatieve staat: een samenwerking tussen verschillende soevereine staten
op grond van een verdrag. Voorbeeld: Zwitserland.
, Rechtsstaat
De staat is gebonden aan het recht, de definities van rechtsstaat verschillen van land tot
land in hun precieze uitwerking en interpretatie. Een van de belangrijkste uitgangspunten is
dat de overheid zich aan de regels houdt. In het algemeen wordt in Nederland bij het begrip
rechtsstaat aan de volgende kenmerken gedacht:
● Het legaliteitsbeginsel: de overheid kan slechts optreden op de grondslag van -
democratisch tot stand gekomen - algemene regels. Burgers kiezen
volksvertegenwoordigers, en die stellen wetten op. Deze wetten gaan door de 1e en
2e kamer en daarna komt het in de wet.
● Er dient sprake te zijn van spreiding van overheidsmacht over verschillende
personen dan wel organen. Scheiding van machten: trias politica. Wetgevende
macht is het parlement. Uitvoerende macht is de regering. Rechtsprekende macht is
de rechterlijke macht.
● Er moet een onafhankelijke en onpartijdige rechter zijn die in staat is de burgers
bescherming te bieden tegen willekeurig en onrechtmatig overheidsoptreden.
● De fundamentele rechten moeten worden geëerbiedigd (mensenrechten).
● Soms: sociale dimensie. Dat wil zeggen dat de staat tevens beschermend dient op te
treden ten aanzien van kwetsbare groepen: de sociale rechtsstaat.
Democratie
Het uitgangspunt van democratie is dat het volk het uiteindelijke zeggenschap heeft, in ieder
geval via regelmatige en geheime verkiezingen.
➔ Directe democratie: de burgers kunnen rechtstreeks invloed uitoefenen op besluiten
van de staat. Bijvoorbeeld door:
● volksvergaderingen; of
● volksinitiatief; of
● In Nederland bestaat het burgerinitiatief die het mogelijk maakt om
initiatieven op de agenda van de Tweede Kamer te zetten; of
● Via een referendum waarbij de bevolking wordt geraadpleegd omtrent
een besluit. Daarbij kan men onderscheid maken tussen een decisief
een consultatief en een facultatief referendum:
○ Van een decisief referendum is sprake wanneer de uitkomst
bindend is.
○ Van een consultatief referendum is sprake wanneer van de
uitkomst kan worden afgeweken.
○ Van een facultatief referendum is sprake als het houden van
een referendum niet verplicht is voorgeschreven maar kan
worden gehouden op besluit van de regering, parlement of bij
voldoende handtekeningen.
➔ Indirecte democratie: een bevolking heeft via een onrechtstreekse wijze, via gekozen
vertegenwoordigers, deel aan de publieke besluitvorming.
➔ Formele democratie: de open democratische spelregels staan centraal: bijvoorbeeld
verkiezingen, vrije vorming van politieke partijen.
➔ Materiële democratie: een democratisch systeem moet zichzelf verdedigen tegen
ondemocratische groepen: bijvoorbeeld mogelijkheid van partijverbod.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur rechtenstudent_z. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
