Les 1: Introductie - Boek Global Politics Chapter 1: Introducing
Global Politics
Staat: Een staat is een hiërarchische politieke organisatie die gezag uitoefent over een bevolking,
gelegitimeerd door een vorm van recht, waarvan de naleving wordt afgedwongen met een monopolie
op het gebruik van geweld.
Soevereiniteit: is het recht van een bestuursorgaan om het hoogste gezag uit te oefenen zonder dat
verantwoording is verschuldigd aan een ander orgaan. Interne constituerende soevereiniteit is
volkssoevereiniteit. Democratie is gebaseerd op het concept van de volkssoevereiniteit. In een directe
democratie speelt het publiek een actieve rol in het vormgeven en bepalen het beleid. Externe
constituerende soevereiniteit is de erkenning van internationaal recht door de staten. Externe
geconstitueerde soevereiniteit is dan ook de bundel van rechten, plichten, bevoegdheden en
immuniteiten die elke staat heeft.
4 vereiste om een staat te zijn
Een afgebakend territorium (grenzen)
o Grenzen kunnen gewijzigd worden (expanderen door annexatie of kolonisatie)
o Ze kunnen arbitrair worden getrokken (Afrika) of kunnen worden gedesintegreerd
(uiteenvallen) - met het gevolg dat een land helemaal kan afvallen. Bv Joegoslavië is
het Slovenië… Macedonië en Tsjecho-Slowakije zonder bloed vergiet.
Permanente bevolking
Een effectieve regering
De capaciteit om relaties te ontwikkelen met andere staten
State-Centrism: Een politieke analyse die vindt dat de staat (of een land) een sleutelrol speelt in het
binnenlands rijk en op globaal niveau. Het is juist omdat moderne staten een “staat status”
beschikken dat ze op wereldschaal op een effectieve wijze kunnen handelen.
State-system: wil zeggen dat de staat, als systeem, werkt binnen een statensysteem. De staat heeft
een patroon van relaties met andere staten die voor een zekere orde en voorspelbaarheid zorgt.
Statensysteem begon tegen het einde van 30 jarige oorlog: Vrede van Westfalen (1648) = serie van
vredesverdragen die de Dertigjarige Oorlog in het Heilige Roomse Rijk en de tachtigjarige Oorlog
tussen Spanje en de republiek der zeven verenigde Nederlanden (waarmee Spanje formeel de
onafhankelijkheid van de Nederlandse Republiek bevestigde) beëindigde. De verdragen worden
gezien als de eerste moderne diplomatieke onderhandelingen, waarbij het begrip soevereine staat in
Europa opnieuw gedefinieerd werd. De macht van de keizer werd sterk beknot en de soevereiniteit
van de constituerende delen van het Rijk werd uitdrukkelijk erkend. Het principe van niet-inmenging
van buitenlanders in interne zaken van staten deed zijn intrede in de Europese politiek.
Er zijn twee theorieën die verklaren hoe het komt dat het statensysteem het heeft gehaald.
1. Kapitalisme en staatsvorming gingen hand in hand. Om de handel te bescherming waren
banken nodig; politie, leger via belastingen, centralisatie, bureaucratie (Immanuel Wallerstein;
Hendrik Spruyt)
2. Idem + nieuwe technologie voor oorlogvoering en territoriale uitbreiding, zowel tegen lagere
politieke niveaus als tegen buitenland (Charles Tilly; Martin Von Creveld)
Belangrijke ontwikkelingen zijn democratisering & rechtsstaat.
Een rechtsstaat is een staat waarin de grondslag van statelijk gezag in het recht wordt gelegd en
waarin de uitoefening van dit gezag in al zijn verschijningsvormen onder de heerschappij van het
recht wordt geplaatst. De rechtsstaatgedachte is ontwikkeld tegen de praktijk van absolute
,vorsten (zoals Lodewijk XIV). Vanuit de rechtsstaatgedachte is willekeur te voorkomen en zijn
rechtszekerheid en rechtsgelijkheid te bevorderen. In een rechtsstaat worden burgers tegen de macht
van de staat beschermd door wetten.
Francis Fukuyama = Schreef The End of History and the Last Man. Hij zegt dat de combinatie
tussen kapitalisme en democratie het laatste en beste uitvinding van de mens is. Omdat een liberale
democratie ervoor zorgt dat alle leden van een samenleving het vooruitzicht van sociale mobiliteit en
materiële veiligheid hebben en het geeft de burgers de kans om zichzelf te ontwikkelen zonder
tussenkomst van de staat. “We’ve reached the end of history!”
Samuel P. Huntington = Schreef The Clash of Civilizations and the Making of World Order. Het boek
spreekt, “voorspelt” dat in de 21e eeuw conflicten tussen de werelds grootste samenlevingen zou
leiden tot oorlog en internationale wanorde + Schreef over latino in Amerika.
Er hebben zich verschillende ontwikkelingen voorgedaan de laatste 200 jaar die de staten systeem
heeft uitgedaagd.
1. Post Napoleon
a. Napoleon, die het hele machtssysteem overhoop gooide was verslagen. Het Concert
Européen werd opgericht om de balans van machten in Europa te regelen om te
voorkomen dat Frankrijk (of een ander Europees land) de kans zou krijgen om het
hele continent te veroveren. Het Concert bestond uit de Heilige Alliantie (Rusland,
Pruisen en Oostenrijk) en de Quadruple Alliantie (1814) (Groot-Brittannië,
Oostenrijk, Pruisen en Rusland). De Heilige Alliantie had twee doelen: het
garanderen van de 19e-eeuwse interstatelijke stabiliteit en het bestrijden van
revoltes. De Quadruple Alliantie had als doel: het behoud van de vrede in Europa. In
1818 sloot Frankrijk zich aan bij de Quadruple Alliantie, die vanaf dan de Pentarchie
werd genoemd. Haar toelating was één van de maatregelen die de Alliantie
ondernam om Franse wraak voor het verlies van de Napoleontische oorlogen te
voorkomen.
2. (Post) Wereld Oorlog I
a. De rechtstreekse aanleiding WO I was de dood van Frans Ferdinand en zijn vrouw.
De werkelijke oorzaak varieert van historicus tot historicus. Het ene zegt dat het door
de toenemende populariteit van het militarisme en het radicaal-nationalisme in
Europa was. Andere leggen de oorzaak bij het imperialisme, de economische
problemen en de rusteloze territoriale uitbreiding van de grootmachten. Er was
alleszins een zekere spanning al van voor de start van WOI. Na de dood van Franz
Ferdinand escaleerde alles heel vlug, wat eigenlijk niet de bedoeling was. Realisten
tijdperk met veel gevechten en massale doden.
b. De Amerikaanse president Woodrow Wilson gaf aan het eind van WOI de aanzet tot
de vorming van de Volkenbond en kwam met het 14 punten programma in de vrede
van Versailles. 14 punten programma is de naam van een aantal voorstellen van de
president zoals verbod op geheime diplomatie, vrijheid van scheepvaart op zee,
zoveel mogelijk economische barrières afschaffen, heropbouw België zonder poging
om soevereiniteit te beperken… De vrede van Versailles was de formele beëindiging
van WO I en gebeurde in Genève. Het grote doel van Volkenbond (als supranationale
organisatie) een einde te maken aan alle oorlogen. Was gefaald omdat het inefficiënt
was. Veel landen die lid waren verdwenen. Zelfs de permanente raadsleden zoals
Japan, dat werd veroordeeld wegens het binnenvallen Mantsjoerije; Rusland, naar
aanleiding van zijn aanval op Finland etc. Vier van de 6 permanente Raadsleden
waren vertrokken en werd het Volkenbond niet serieus genomen. Ze bleken te zwak
om de vrede te bewaren. Alsook, Duitsland werd gestraft en moest herstel betalen
wat heeft geleid tot Hitler.
Edward Hallet Carr (Realist) (1892-1982 – 19 e tot 20e eeuw): Historicus gekend om kritiek te
hebben ten opzichte van het gehele vredesakkoord van 1919 en vooral op het vertrouwen op
internationale instanties zoals de League of Nations. Maakt onderscheid tussen de 'have' (winnaars
WOI) en have-not (verliezers WOI)'. De Twenty Years 'Crisis verwijst naar de mening van Carr over
de toepassing van moraliteit dat het de resultaat is van een vrijwillige verplichting van de minderheid
zich te onderwerpen aan de regels die door de sterkere meerderheid worden opgelegd. Er is geen
universele moraliteit in de internationale sfeer
,De Have machten zijn in de positie om de mate van de vermenging tussen utopie en realiteit te
bepalen en in de praktijk te brengen. Denk maar aan de Volkenbond, die de have-nots beveelt het als
een normatieve standaard te beschouwen.
c. Post Wereld Oorlog II De Verenigde Naties was opgericht & de NAVO (Noord
Atlantische verdragsorganisatie). De NAVO vormt een systeem van collectieve
verdediging waarbij haar onafhankelijke lidstaten instemmen met wederzijdse
verdediging in reactie op een aanval door een externe partij.
d. Koude oorlog + nucleaire revolutie
i. “Zonder bloed” dus opschuiving bij Liberalisten
ii. Proxy war (Vietnam, Korea, Nicaragua, Salvador)
Security: Veiligheid en/of maatregelen die worden genomen om veilig te zijn (en te blijven).
Het Biljard Ball Model zegt dat staten op zichzelf staande eenheden zijn (de biljartballen dus). Ze
beïnvloeden elkaar door externe druk. De contouren van de tafel waar biljart wordt gespeeld
vertegenwoordigd de parameters van systeem. Exogene krachten (krachten of schokken die van
buiten het systeem komt die de nationale belangen voorstellen en dus de ballen overal kan duwen)
zullen ervoor zorgen dat de Soevereine staten tot interactie zullen komen, eenmaal ze botsen. De
biljartballen zijn niet allemaal even groot. Sommige zijn groter (en hebben dus meer kracht) dan de
kleinere biljartballen.
Interacties tussen staten, of 'botsingen' (collisions), zijn in de meeste gevallen gekoppeld aan militaire
en veiligheidsaangelegenheden, wat de veronderstelling weergeeft dat macht en overleving de
primaire zorgen van de staat zijn. Interactie neemt alleen de vorm aan van militaire acties of
diplomatie. Daarom is het biljartbal model eerder een model van realisten.
Preventieve aanval: als je ziet dat een land maanden of jaren bezig is met
massavernietiging wapens en je valt hun aan om te voorkomen dat ze je aanvallen is een
preventieve aanval. Let op is niet toegelaten -> juristen zijn het erover eens dat het niet mag.
Preëmtieve aanval: als je ziet dat een andere staat op het punt staat aan te vallen. Je valt
hun eerst aan om te voorkomen dat ze het eerst doen. Juristen kunnen lang debatteren over
legitimiteit.
Wat/welk niveau bepaalt het gedrag van een actor (bv staat) in internationale politiek?
Internationaal systeem
De mate van polariteit op internationaal niveau: Hoeveel machtige staten bestaan er?
Uni-polariteit - Bv het Britse die baas in de wereld was. Baas in India. Bipolariteit?
Rusland en Amerika? Multi-polariteit?
IAEA -> Internationaal Atoom Energie Agentschap gevestigd in Wenen
Geschiedenis Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA): is een autonome organisatie van
de Verenigde Naties. Het is een intergouvernementeel forum voor wetenschappelijke en technische
samenwerking op het gebied van nucleaire technologie en het vreedzaam gebruik daarvan. Het IAEA
is opgericht in 1957 op voorstel van de Amerikaanse president Dwight D. Eisenhower, na zijn Atomen
voor Vredetoespraak. Het bureau heeft het recht om inspecties te doen bij nucleaire installaties van
de lidstaten. Sommige landen, zoals Israël en Noord-Korea, verzetten zich daartegen.
Het Non-proliferatieverdrag (NPV) (1968), officieel het Verdrag inzake de niet-verspreiding van
kernwapens werd getekend. Is een verdrag dat het bezit van kernwapens beperkt gebaseerd op drie
pijlers: non-proliferatie, ontwapening en het recht om kernenergie voor vreedzame toepassingen te
gebruiken (Voor enkele ondertekenaars van het verdrag is dat een heikel punt, omdat hiermee de
ontwikkeling van kernwapens slechts een kleine stap verwijderd is). Tijdens het opstellen van het
verdrag waren er vijf landen met beschikking over kernwapens: de Verenigde Staten, Sovjet-
Unie, Verenigd Koninkrijk, China en Frankrijk. In het verdrag is vastgelegd dat het bezit van
kernwapens tot deze vijf landen wordt beperkt en dat zij de technologie niet aan andere landen zullen
overdragen en ze mogen geen kernwapens inzetten zolang ze niet met kernwapens worden
, aangevallen. Het verdrag bepaalt ook dat de landen die over kernwapens beschikken hun voorraden
moeten reduceren.
Regionaal (internationaal) niveau
OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries die samen een kartel
vormen omdat het door het veranderen van het aanbod van olie de prijs kan sturen)
Europese unie, NAVO (Noord Atlantische Verdragsorganisatie)
Banken
Socialisten die voorstanders zijn voor de vervanging van f16 omdat het voor banen
zorgt
Staten-niveau
Grote (sterke) VS kleine (zwakke)
Status-quo (die grenzen niet echt afbakenen) VS expansionistische (Rusland)
Democratische versus autoritaire
Substatelijk niveau
Politieke partijen, Elites, Volkeren, talengemeenschappen, Religies
Administraties (Defensie & Federale overheidsdiensten)
Belangengroepen (National Rifle Association – lobbygroepen. Een Amerikaanse
belangenorganisatie die zich inzet voor het recht van burgers om vuurwapens te
mogen bezitten. Als gevolg van haar grote ledenaantal en sterke lobby is de NRA
een invloedrijke en machtige organisatie in de Verenigde Staten.)
Multinationals, Publieke opinie, NGO (WWF – World Wide Fund for Nature =
wereldwijd opererende organisatie voor bescherming van de natuur. De reuzenpanda
is het symbool van de organisatie. etc.)
Individueel niveau
Het maakt uit wie er aan de macht is in Amerika
Interactieniveau staten: Politiek/diplomatiek, Militair, Economisch, Cultureel, Sociaal, Psychologisch
Thomas Hobbes (Een realist) (1588-1679 – 16 e tot 17e eeuw): gelooft dat de staat essentieel is
voor orde en veiligheid. Zonder overheid zou er een strijd van allen tegen allen ontstaan. Hij schreef
het boek Leviathan. Een werk dat de structuur van de samenleving beschrijft en de legitimiteit voor
een absolute overheid.
‘Leviathan’ is gebaseerd op de aanname dat mensen 'macht na macht' zoeken. Het bood een
realistische rechtvaardiging voor de absolutistische regering als het enige alternatief voor de anarchie
van de 'staat van de natuur', waarin het leven 'eenzaam, arm, gemeen, brutaal en kort' zou zijn '.
Herleefde interesse in zijn ideeën sinds 9/11.
Leviathan - Een metafoor voor de staat, de Leviathan wordt beschreven als een kunstmatige persoon
wiens lichaam is samengesteld uit alle lichamen van zijn burgers. Het hoofd van de Leviathan is de
soeverein. De Leviathan wordt geconstrueerd door mensen in de natuurlijke staat om te ontsnappen
aan de gruwelen van deze natuurlijke toestand. De kracht van de Leviathan beschermt hen tegen
misbruiken van elkaar. Met andere woorden de staat is een goddelijk monster/noodzakelijk kwaad.
Power Politics: Het idee dat het eerste doel van de mens, het streven naar macht is. Dat betekent
dat oorlog of vormen van oorlog onvermijdelijk is. Die machtsverdelingen worden gezien als
fundamentele oorzaken zijn van oorlog en van systeemstabiliteit omdat mensen altijd zullen zoeken
naar een betere positie.
Diplomatie: Een proces van onderhandelingen en communicatie tussen staten om conflicten op te
lossen zonder oorlog te voeren.
Transnationalism: Politieke, sociale of economische vormen die over de nationale grenzen heen
verplaatsen. Vooral gekomen door globalisatie (de wereld is plots niet meer zo groot). Mensen
versturen goederen, informatie, ideeën heen en weer op aarde.
