Leerpad A
Zelfstudiepakket
Inleidende basisbegrippen in de geestelijke gezondheidszorg
Pseudopsycho- Niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
pathologie waarheden worden gepresenteerd
Psychiatrie Medisch specialisme binnen de geneeskunde dat zich richt op diagnostiek en
behandelingen van stoornissen van psychische aard
Psychische Definiëring volgens de DSM-V:
stoornissen = Syndroom, gekenmerkt door klinisch significante symptomen
op gebied van
• Cognitieve,
• Affectieve en/of conatieve functies van persoon
Uiting van (vermoede) disfunctie in psychologische, biologische,
of ontwikkelingsprocessen ten grondslag aan psychische
functioneren; dat leidt tot:
• Klinisch significante lijdensdruk,
• En/of beperkingen in sociale, schoolse en/of beroepsmatige
functioneren
• En/of biologisch nadeel.
Exclusies:
• Reactie op veelvoorkomende stressor of verlies
• Sociaal deviant gedrag (politiek, religieus of seksueel bv)
en conflicten tussen individu en maatschappij
tenzij deviatie of conflict gevolg is van disfunctioneren
individu
Psychische Het geheel van ervaringen, emoties, gedachten of gedragspatronen die in een
kwetsbaarheid gegeven maatschappelijke context het persoonlijke en sociale functioneren en
het welbevinden van mensen beperken, hun zoektocht naar zingeving
bemoeilijken en hun gevoel van eigenwaarde aantasten
De persoon zelf en/of zijn omgeving lijden hieronder
Psychodiagnostiek Is een activiteit van de wetenschappelijke psychologie,
psychiatrie en orthopedagogiek en heeft vaak het doel om psychische
aandoeningen te ontdekken met oog op een adequate behandeling
Hoe :
- Door relevante psychische processen en patronene in kaart te
brengen in samenhang met het biologische en sociaal-culturele
context
- Van daaruit wordt een theorie met afleidbare hypotheses
geformuleerd
, 3 activiteiten staan centraal
- observeren,
- 2. onderzoek gesprekken voeren
- 3. psychologische tests gebruiken
Psychologie De psychologie is een wetenschap waarbij zowel het gedrag van mensen
wordt bestudeert, als de gevoelens en de gedachten die mensen hebben bij
het ervaren van hun gedrag en de omstandigheden waarin dat plaatsvindt
Psychopathologie Psychische pathologie of stoornis die ernstig lijden kan veroorzaken
Psychosomatisch Kenmerk van een lichamelijke aandoening waarbij psychische factoren een
causele of ondersteundende rol spelen
Psychotherapie Gestructureerde vorm van psychologische behandeling op basis van
psychologische modellen
Symptoom Een klacht of verschijnsel van een ziekte
Syndroom Clustering van symptomen
Herstel Definitie volgens Anthony
- Een diep persoonlijk en uniek proces van verandering in iemands
houding, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen.
- Het is een manier van leven van een meer bevredigend, hoopvol en
zinvol leven ondanks de beperkingen die de aandoening met zich
meebrengt.
- Herstellen heef betrekking op het ontgroeien van de catastrofale
gevolgen van een psychiatrische aandoening en het ontwikkelen van
een nieuwe betekenis en doel in iemands leven
Definitie volgens Kristiansen
- 6 belangrijke elementen spelen een rol bij herstel volgens deze theorie
o Personen met ernstige psychische problemen zijn zelf in staat
om hun levenstraject onder controle te houden. Elke persoon
doet dit op een voor hem/haar unieke manier.
o De integratie van personen met psychische problemen in de
samenleving. Enerzijds moeten deze personen de integratie
zelf nastreven en anderzijds moet de samenleving hier
mogelijkheden toe scheppen.
o Mensen met psychische problemen zijn veerkrachtig en zijn
op elk moment in staat de controle over hun eigen leven te
(her)winnen. Hier valt opnieuw sterk aan te sluiten bij het
empowermentconcept.
o Herstel is een levenslang en continu proces met ups en downs.
o Dit proces is voor ieder persoon uniek.
o De beperkingen zijn een dagdagelijkse realiteit voor de
betrokkene en maken inherent deel uit van het leven.
Personen met psychische problemen zijn
ervaringsdeskundigen, zijn experts van hun eigen leven, van
, hun eigen realiteit en zijn zelf in staat om aan te geven aan
welke ondersteuning zij behoefte hebben
Definitie volgens Droës & van Weeghel
- Een discontinu, individueel verschillend, persoonlijk en langdurig
proces.
Kenmerkende elementen van de 4 betekenissen
- Het discontinue karakter verwijst naar de perioden van geheel of
gedeeltelijk herstel en naar de perioden van terugval die elkaar
continu afwisselen.
- Het individuele van het herstelproces verwijst naar de individuele
verschillen van elk herstelproces.
- Het persoonlijke verwijst naar de houding, de waarden, de doelen,
de vaardigheden en de rollen van cliënten die doorheen het
proces veranderen
- het tijdrovende karakter van een herstelproces.
Classificatiesystemen
DSM
Wat is de DSM 5: diagnostic statistical manual of mental disorders 5
- Handboek met alle 750 erkende psychiatrische stoornissen
- Wereldwijd classificatie systeem, ook een checklist met verschillende criteria
o Wordt veel gebruikt door overheden, ziekenhuizen,…
- Boek bestaat uit 3 onderdelen
o Eerste onderdeel uitleg over indeling
o 2e onderdeel verschillende categorieën met diagnoses
o 3e onderdeel vindt je classificaties die nog niet zijn opgenomen en die
verder onderzocht moeten worden
Bij elke diagnose moet worden nagegaan welke instaanhoudende factoren aanwezig zijn
Bv: is de pt distoon of syntoon: heeft hij ziekteinzicht en is er motivatie
- Ook nagegaan of comorbiditeit of sucidaliteit is
- Nagaan wat de invloed van geslacht en cultuur is
- Nagaan hoe hoog de leidingsdruk is bij zorgvrager
o En dit scoren tussen 0-3
Categorieën van diagnoses
Angststoornissen, bipolaire stemmingsstoornissen, depressieve stemmingsstoornissen,
persoonlijkheidsstoornissen,…
- Per categorie heb je dan ook nog enkele pathologieën
Wat zijn de doelen van de DSM 5
Tot een zelfdefinitie te komen voor bepaalde psychiatrische aandoeningen
- Classificatie is niet hetzelfde als een diagnose
, o Dus wanneer iemand een classificatie van bepaalde psychische
stoornis krijgt dan hoeft het niet te betekenen dat er meteen
behandeling moet opgestart worden of noodzakelijk is
Diagnostiek bevat klinische voorgeschiedenis en een samenhang van biologische,
psychologische en sociale factoren
- Die kunnen bijdragen tot bepaalde psychologische stoornis
- Om psychische stoornis te diagnosticeren is het niet voldoende om te
controleren of symptomen uit classificatiesysteem aanwezig zijn
Want classificatie is onderdeel van diagnostiek
Doel van diagnostische formulering
o Beschikbare contextuele en diagnostische info
Gebruikt om behandelplan op te stellen
Onthoudt dat DSM 5: classificatiesysteem is en onderdeel van diagnostiek
Wat zijn voor-en nadelen/uitdagingen van DSM 5
Voordeel
Veel gebruikte handboek binnen geestelijke gezondheidszorg en psychiatrie
- Biedt gemeenschappelijke taal tussen professionals: vpk, artsen, psychiaters,…
- Gebruikt als onderdeel van psychodiagnostiek
- Mogelijkheden bieden tot wetenschappelijk onderzoek
Nadelen en uitdagingen
- Biedt geen verklaring voor het leiden van de zorgvrager
- Kritiek op objectiviteit
o Heel wat leden van die 170 koppige DSM commisie had financiele
verbindingen met farmaceutische bedrijven
- Weinig rekening met culturele context
- Schijnzekerheid: daardoor kunnen er lichte verschuivingen in het ziektebeeld voor
compleet andere diagnoses zorgen
o Bv: sombere gevoelens kunnen een symptoom zijn van depressie maar
ook van schizofrenie
- Stigmatisering en zelfstigma
o Hoe is het om een label te hebben
o + De lat om een diagnose te krijgen is heel laag gelegd dat volgens
onderzoek zeker 45% van de mensen aan een criteria van een diagnose
gaat voldoen
Er zijn ook heel wat alternatieven op de DSM-5 criteria
Casusformulering= op maat beschrijven wat het probleem is, in context bekijken,…
Classificatiesysteem ICF
International classification of function disability and health
- In de WHO familie = internationale classificaties
- Beschrijft hoe mensen omgaan met hun gezondheidstoestand
