DEEL 1: het levensbeschouwelijke
landschap
Inleiding
Passief pluralisme = het inzicht dat we elkaar niet meer gaan vervolgen door een ander idee
• Dit ging gepaard met het feit dat mensen dachten dat religie iets voor thuis was
• Men dacht dat het niet mogelijk was om samen te leven met verschillende culturen
Actief pluralisme = we gaan elkaar niet vervolgen, maar we aanvaarden wel dat mensen uitkomen
voor hun levensbeschouwelijke overtuiging
• Levensbeschouwing moet niet thuisblijven
• We moeten een gesprek kunnen voeren over onze overtuiging
Pieter Gillis
• Leefde in het begin van de 16e eeuw à dit was de tijd van reformatie/protestantisme en het
humanisme
o Gillis was een goede vriend van Erasmus en More
§ Bewezen door schilderijen, More heeft een werk geschreven ‘Utopia’ dat
begint met een brief aan Pieter Gillis, Erasmus schreef een boek ‘lof der
zotheid’ dat opgedragen is aan More
o Humanisten wouden levensbeschouwing opnieuw ernstig nemen – waren tegen de
decadentie van het geloof à willen terug focussen op de inhoud – terug focussen op
de bron (ad fontes)
o Humanisten dachten na over een vorm van tolerantie/openheid à dit was nog niet
de tolerantie die we vandaag de dag meestal hebben
• Antwerpenaar
Levensbeschouwing en wetenschap
• we gaan niet praten over ‘het ware’ christendom het ‘de ware’ islam à er is zeer veel
externe én interne variatie
o we kunnen levensbeschouwing bekijken als rivieren
§ hebben een bepaalde bron van waaruit de levensbeschouwing start
§ rivier zal vertakken, breder worden, …
1
, ! christendom van vroeger en nu is bijna niet meer te vergelijken
à ook doorheen de tijd is er zeer veel variatie
• er is zeer vaak een verschil tussen de lived religion en de expert religion
o expert: wat je erover leest
o lived: wat je ziet wanneer je een land met een bepaalde religie bezoekt
! daarnaast heb je ook governed religion: hoe geef je religie een plaats in je samenleving
• religie en levensbeschouwing zijn ambivalent
o kan de mens stimuleren tot heel goede dingen maar is ook in staat om mensen aan
te sporen tot zeer slechte dingen
DUS: religie is een zéér motiverend factor
verschillende dimensies binnen
levensbeschouwing
• mythe, ritueel, ethiek en moraal, overtuigingen, spiritualiteit, gebed, artistiek
2
,H1 & (2?) : Westerse tradities
In dit hoofdstuk bespreken we drie monotheïstische openbaringsgodsdiensten
• Jodendom (moeten we niet kennen)
• Christendom
• Islam
à gaan alle drie terug op de figuur van de stamvader Abraham. In de joods-christelijke traditie is
diens zoon Isaak tweede aartsvader, terwijl volgens de islamitische traditie het Arabische volk en de
profeet Mohammed teruggaan op Isaaks buitenechtelijke, oudere halfbroer Ismaël
à drie religies hebben allemaal een eigen openbaringstraditie, maar bouwen ook wel op elkaar
voort
à deze godsdiensten worden ook wel de ‘godsdiensten van het boek’ genoemd, aangezien bij alle
drie het heilige schrift een belangrijke rol speelt
à zijn alle drie afkomstig van het Midden-Oosten, worden in de literatuur echter ‘westerse tradities’
genoemd
Toekomst van religie
• Meningen zijn verdeeld
o Sommige beweren dat religie zal uitsterven = seculariseringsthese
o Andere zeggen dat religie terug zal komen = desecularisering
! sterk afhankelijk van waar je op inzoomt
- in België zien we een vorm van secularisering
- in Iran zien we eerder een vorm van desuclarisering
3
, • Voorspelling voor 2050: Islam zal even groot zijn als het christendom – sterkst groeiende
religie is de islam
o 1/3: christelijk
o 1/3: moslim
• Basis van de groei van de islam heeft niets te maken met bekering, zal groeien omdat de
meeste kinderen geboren zullen worden in een moslimgezin (puur demografisch)
o Islam is een vrij jonge populatie en het geboortecijfer ligt iets hoger
• Unaffiliated zullen numeriek stijgen, maar procentueel gezien gaat het achteruit (taart wordt
groter, spiesje van de unaffiliated zal dus procentueel kleiner worden hoewel ze numeriek
zullen stijgen)
o Groei kan verklaard worden doordat veel christenen zullen overgaan naar
unaffiliated
DUS: er zullen meer mensen geboren worden die geloven in de islam, wereld zal dus religieuzer
worden
MAAR: tegelijk zal de secularisering verder gezet worden, waardoor het christendom zal dalen
4
