Hoofdstuk 8 Organische chemie
§8.1 Klasse van Organische verbindingen
Verschillende klassen van organische C-H-verbindingen:
- Alkanen (enkele binding)
- Alkenen (dubbele binding)
- Alkynen (drie-dubbele binding)
- Aromaten (benzeenringen)
Klassen van organische verbindingen met karakteristieke groepen:
Structuurformule → IUPAC-naam
Stap 1: Omcirkel alle k arakteristieke groepen → hoogste prioriteit krijgt achtervoegsel → de rest als
voorvoegsels in alfabetische volgorde.
Stap 2: Zoek de langste koolstofketen, waar de belangrijkste karakteristieke groep aan vast zit → dit
wordt de hoofdketen.
Stap 3: Omcirkel alle z ijtakken van de hoofdketen.
, Stap 4: N
ummer de C-atomen van de hoofdketen zo dat de karakteristieke groep met de hoogste
prioriteit het laagste nummer heeft; indien er geen achtervoegsel is, de dubbele binding het laagste
nummer heeft; indien er geen dubbele binding is, de alkyl en halogeengroepen een zo laag mogelijk
nummer hebben.
Stap 5: Geef de positie van substituenten en dubbele bindingen aan met een cijfer.
Stap 6; Geef, wanneer een substituent meerdere k eren voorkomt, dit aan met een Grieks telwoord
(binas 66C).
Stap 7: R
angschik de voorvoegsels alfabetisch.
Stap 8: Tussen twee cijfers staat een komma, tussen een cijfer en een letter staat een streepje en
tussen twee letters staat geen leesteken.
IUPAC-naam → structuurformule
Stap 1: Bepaal aan de hand van het achtervoegsel de structuur van de karakteristieke groep.
Stap 2: bepaal aan het naamdeel met achtervoegsel d
e lengte van de hoofdketen. Teken deze met
karakteristieke groep.
Stap 3: Kijk waar er in de hoofdketen dubbele of drievoudige bindingen zitten. Teken deze.
Stap 4: Stel aan de hand van voorvoegsels en plaatsnummers vast welke andere zijgroepen op welke
plaats getekend kunnen worden.
Stap 5: Ga bij de alkylalkanoaten en alkoxyalkanen ( esters en ethers) na welke zijketen er nog aan de
andere kant getekend moet worden.
Soorten structuren
➢ Primaire structuur:
Karakteristieke groep zit aan een koolstofatoom dat zelf ook aan één koolstofatoom zit.
➢ Secundaire structuur:
Karakteristieke groep zit aan een koolstofatoom dat zelf ook aan twee k oolstofatomen zit.
➢ Tertiaire structuur:
Karakteristieke groep zit aan een koolstofatoom dat zelf ook aan drie k oolstofatomen zit.
§8.2 Reacties van alkanen, alkenen en alkynen
Er kunnen atomen en/of karakteristieke groepen aan een organische verbinding worden toegevoegd
(geaddeerd), vervangen (gesubstitueerd) of eraf worden gehaald (geëlimineerd).
Additiereacties
Additiereacties vinden plaats bij een dubbele C=C-binding. Twee bindingen worden omgezet in
twee nieuwe door een nieuwe rangschikking van elektronen. Halogenen, waterstof en water kunnen
deze reactie aangaan. In een additiereactie staan altijd twee stoffen links en één rechts van de
reactiepijl.
Soms ontstaan er bij een additiereactie meerdere verbinden, zoals bijvoorbeeld bij de additie van
water. Ook kan er een additiereactie ontstaan bij alkynen.
§8.1 Klasse van Organische verbindingen
Verschillende klassen van organische C-H-verbindingen:
- Alkanen (enkele binding)
- Alkenen (dubbele binding)
- Alkynen (drie-dubbele binding)
- Aromaten (benzeenringen)
Klassen van organische verbindingen met karakteristieke groepen:
Structuurformule → IUPAC-naam
Stap 1: Omcirkel alle k arakteristieke groepen → hoogste prioriteit krijgt achtervoegsel → de rest als
voorvoegsels in alfabetische volgorde.
Stap 2: Zoek de langste koolstofketen, waar de belangrijkste karakteristieke groep aan vast zit → dit
wordt de hoofdketen.
Stap 3: Omcirkel alle z ijtakken van de hoofdketen.
, Stap 4: N
ummer de C-atomen van de hoofdketen zo dat de karakteristieke groep met de hoogste
prioriteit het laagste nummer heeft; indien er geen achtervoegsel is, de dubbele binding het laagste
nummer heeft; indien er geen dubbele binding is, de alkyl en halogeengroepen een zo laag mogelijk
nummer hebben.
Stap 5: Geef de positie van substituenten en dubbele bindingen aan met een cijfer.
Stap 6; Geef, wanneer een substituent meerdere k eren voorkomt, dit aan met een Grieks telwoord
(binas 66C).
Stap 7: R
angschik de voorvoegsels alfabetisch.
Stap 8: Tussen twee cijfers staat een komma, tussen een cijfer en een letter staat een streepje en
tussen twee letters staat geen leesteken.
IUPAC-naam → structuurformule
Stap 1: Bepaal aan de hand van het achtervoegsel de structuur van de karakteristieke groep.
Stap 2: bepaal aan het naamdeel met achtervoegsel d
e lengte van de hoofdketen. Teken deze met
karakteristieke groep.
Stap 3: Kijk waar er in de hoofdketen dubbele of drievoudige bindingen zitten. Teken deze.
Stap 4: Stel aan de hand van voorvoegsels en plaatsnummers vast welke andere zijgroepen op welke
plaats getekend kunnen worden.
Stap 5: Ga bij de alkylalkanoaten en alkoxyalkanen ( esters en ethers) na welke zijketen er nog aan de
andere kant getekend moet worden.
Soorten structuren
➢ Primaire structuur:
Karakteristieke groep zit aan een koolstofatoom dat zelf ook aan één koolstofatoom zit.
➢ Secundaire structuur:
Karakteristieke groep zit aan een koolstofatoom dat zelf ook aan twee k oolstofatomen zit.
➢ Tertiaire structuur:
Karakteristieke groep zit aan een koolstofatoom dat zelf ook aan drie k oolstofatomen zit.
§8.2 Reacties van alkanen, alkenen en alkynen
Er kunnen atomen en/of karakteristieke groepen aan een organische verbinding worden toegevoegd
(geaddeerd), vervangen (gesubstitueerd) of eraf worden gehaald (geëlimineerd).
Additiereacties
Additiereacties vinden plaats bij een dubbele C=C-binding. Twee bindingen worden omgezet in
twee nieuwe door een nieuwe rangschikking van elektronen. Halogenen, waterstof en water kunnen
deze reactie aangaan. In een additiereactie staan altijd twee stoffen links en één rechts van de
reactiepijl.
Soms ontstaan er bij een additiereactie meerdere verbinden, zoals bijvoorbeeld bij de additie van
water. Ook kan er een additiereactie ontstaan bij alkynen.
