VERDIEPING IN DE SPECIFIEKE
(ZELF)ZORGBEHOEFTEN
1 SEKSUALITEIT EN SEKSUELE GEZONDHEID
1.1 SEKSUALITEIT, INTIMITEIT EN SEKSUELE GEZONDHEID
Seksualiteit complex en multidimensioneel gegeven die wordt beïnvloed door verschillende factoren.
Persoonsgebonden kenmerken zoals geslacht en genderidentiteit hebben een invloed op de
seksuliteitsbelevig van een persoon. Seksualitei is niet alleen het gedrag of handeling maar ook
gedachten, gevoelens en fantasieën. Seksualiteit is bovenal iets wat door geen 2 personen
op,dezelfde manier wordt beleefd.
- Seksuele identiteit: mate van comfort en aanvaarding van het eigen individu met zijn of haar
biologische geslacht
- Genderidentiteit: het zich man of vrouw voelen
- Seksuele voorkeur / geaardheid: tot welk biologisch geslacht een individu zich seksueel voelt
aangetrokken
Intimiteit : gevoel van verbondenheid ervaren met iemand.
- Relationele initmiteit: ervaren van wederkerigheid of onderlinge afhankelijkheid in de relatie
- Emotionele intimiteit: troost en emotionele ondersteuning
- Lichamelijke intimiteit lichamelijke aanrakingen
- Het vermogen zich seksueel aan te passen en een eigen regie te voeren , in het licht van de
Seksuele gezondheid fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
- Seksueel welbevinden is meer dan alleen het ontbreken van seksuele problemen
Seksualiteit = onvoldoende erkend als bron van lichamelijk en psychisch welzijn
Positieve seksualiteit Vaker gezien als secundair luxeprobleem. Wat maakt mensen seksueel gelukkig ? Focus ligt meer
En Helende het positieve en niet op een enge, normatieve en gendersteriotype invulling van seksualiteit
seksualiteit
1.2 SEKSUELE RECHTEN
1.2.1 SEKSUELE RECHTEN WHO
Iedereen heeft het recht op ontplooiing van eigen seksualiteit en seksuele gezondheid, zolang er toestemming is van alle
betrokken en men zichzelf/de ander geen schade berokkent. Personen met een lichamelijke of verstandelijke handicap hebben
dezelfde seksuele rechten als iedereen.
Belangrijkste seksuele rechten:
- Hoogst haalbare standaard - Seksuele en relationele - Keuzevrijheid om wel/niet
van seksuele gezondheid, vorming kinderen te krijgen en
inclusief toegang tot - Respect voor lichamelijk wanneer
voorzieningen o integriteit - Nastreven van een
Anticonceptie, abortus, - Vrije partnerkeuze bevredigend, veilig en
seksuologische hulp - Keuzevrijheid om wel/niet plezierig seksleven
- Toegang tot en verkrijgen seksueel actief te zijn
van betrouwbare - Seksuele relaties met
informatie wederzijdse toestemming
1.2.2 WETGEVING BELGIË
Toestemmen?
- duidelijk aangeven iets echt te willen
- niet hetzelfde als toegeven
- niet voldoende “niet te protesteren”
Dwang?
- Seksuele handelingen die afgedwongen of opgelegd worden
- Seks afdwingen m.b.v. een machtspositie
Mag een volwassene seks hebben met een minderjarige?
- Seksuele handelingen met iemand -16 = strafbaar = schending van de eerbaarheid
- Seks met penetratie -14j = verkrachting
Mogen jongeren seks hebben onder elkaar?
,- Geen seksuele handelingen onder 16j in principe.
,1.3 BEOORDELINGSCRITERIA VOOR SEKSUEEL GEDRAG ( KUNNEN TOEPASSEN OP CASUS)
Aanvaardbaar seksueel Licht seksueel Ernstig seksueel Zwaar seksueel
Uitleg gedrag = groene vlag grensoverschijdend gedrag = grensoverschijdend gedrag : grensoverschrijdend gedrag
gele vlag rode vlag
Seksueel gedrag is alleen oké als alle Er een duidelijke Er is geen duidelijke Er is geen duidelijke Er duidelijk geen
Toestemming betrokkenen ermee akkoord gaan en wederzijdse toestemming wederzijdse toestemming. wederzijdse toestemming. toestemming is van alle
er zich prettig bij voelen. is. betrokkenen.
Er mag geen vorm van beloning, Er geen enkele vorm van Lichte dwang of druk gebruikt Er gebruik gemaakt wordt Het seksueel contact wordt
Vrijwilligheid misleiding, druk of dwang in het spel druk of dwang gebruikt wordt. van manipulatie, chantage of afgedwongen met
zijn. wordt macht om een seksueel dreigementen, agressie of
contact af te dwingen. geweld.
Alleen seksueel gedrag tussen Beide partijen gelijkwaardig Sprake is van lichte Er sprake is van een grote Er een grote
Gelijkwaardigheid gelijkwaardige partners is oké. zijn. ongelijkwaardigheid in ongelijkwaardigheid tussen ongelijkwaardigheid is tussen
leeftijd, rijpheid, intelligentie. de betrokkenen beide partijen.
Bij elke stap in de ontwikkeling hoort Het gedrag ook bij Sprake is van licht Als het gedrag bij de meeste Het gedrag totaal niet
Ontwikkeling seksueel gedrag dat typisch is en dus leeftijdsgenoten aanstootgevend (onbeleefd) kinderen of jongeren pas op overeenstemt met wat op die
oké voor die fase. Seksueel gedrag geobserveerd wordt. gedrag. latere leeftijd wordt leeftijd gebruikelijk is.
dat bij een 'latere' fase hoort, kan geobserveerd.
dus overschrijdend zijn.
In de ene situatie gelden andere Het gedrag niet Het gedrag zelfbeschadigend Het gedrag beledigend of Het gedrag zwaar
Context regels dan in de andere. Gezond aanstootgevend is voor kan zijn. kwetsend is voor anderen aanstootgevend is.
seksueel gedrag is aangepast aan de anderen.
situatie of de omstandigheden.
Aan seks hoor je een goed gevoel Het gedrag niet schadelijk is Het gedrag niet helemaal Het gedrag fysieke, Het zware fysieke,
Zelfrespect over te houden. Als seksueel gedrag voor het kind of de jongere leeftijdsadequaat is. emotionele of psychologische emotionele of psychologische
fysieke, emotionele of psychische zelf. schade veroorzaakt. schade tot gevolg heeft.
schade veroorzaakt, niet oké.
Benoem/ bevraag wat je Benoem/ bevraag wat je ziet Benoem/ bevraag wat je ziet Benoem/ bevraag wat je ziet
Aanpak ziet
Stop het gedrag niet Stop het gedrag of leidt af Stop het gedrag Stop het gedrag
Bespreek gevoelens van alle Bespreek gevoelens van alle Bespreek gevoelens van alle Bespreek gevoelens van alle
betrokkenen betrokkenen betrokkenen betrokkenen
BEGRENS wat niet ok is en VERBIEDT en leg uit waarom Verbiedt en leg uit waarom
leg uit waarom
Maak afspraken Maak afspraken Maak afspraken
Observeer Verhoogd toezicht Verhoogd toezicht
Neem maatregel : STRAF
Verslag opmaken
, 1.4 SEKSUELE ONTWIKKELING EN LEVENSLOOP
1.4.1 6 UITGANGSPUNTEN VAN HET LEVENSLOOPPERSPECTIEF
Kunnen opsommen en toelichten
Levensloopperspectief (Lifespan perspective): Ontwikkeling als: (1) levenslang, (2) multidimensioneel en veelvormig, (3)
plastisch en (4) beïnvloed door vele krachten in interactie tot elkaar (ingebed in context).
1 DE ONTWIKKELING IS LEVENSLANG
- Is het meest kenmerkend voor het levensloopperspectief
- De ontwikkeling loopt van de geboorte tot de dood
2 DE ONTWIKKELING IS CONTEXTGEBONDEN
Omvat alle factoren die van invloed kunnen zijn op ontwikkeling. 3 belangrijke categorieën:
1. niet normatieve invloeden:
a. belangrijke gebeurtenissen die niet iedereen overkomen
b. bv een ernstige ziekte of bekering tot een ander geloof.
2. normatieve leeftijdsgebonden invloeden:
a. de lichamelijke veranderingen aan het begin van de puberteit en typische gebeurtenissen tijdens de
volwassenheid
b. vb. zoals trouwen, kinderen krijgen
3. normatieve geschiedenisgebonden invloeden:
a. belangrijke historische veranderingen die hele cohorten tegelijkertijd treffen
i. vb. oorlogen, economische crises of epidemieën
3 DE ONTWIKKELING IS PLASTISCH
- De menselijke ontwikkeling vindt plaats in interactie met de omgeving. Deze omgeving is dynamisch en steeds in
verandering. Ontwikkeling betekend dus dat men met deze veranderende omgeving leert omgaan.
- Dat geldt in het bijzonder voor biologische en sociaal contextuele aspecten ( Zo komen in genetische aanleg aanwezige
kenmerken alleen onder bepaalde omstandigheden tot uiting)
4 DE ONTWIKKELINGS IS MULTIDIRECTIONEEL
- Het kan verschillende kanten op gaan. Het betekent niet alleen groei, maar soms ook afname.
- Niet elke verandering is ontwikkeling. Er is alleen sprake van ontwikkeling als een verandering relatief blijvend en
onomkeerbaar is en als er sprake is van een opeenvolgende reeks gerichte veranderingen
5 DE ONTWIKKELING IS MULTIDIMENSIONEEL
- Ontwikkeling vindt plaats op verschillende deelgebieden
- Een belangrijke intense fase is de puberteit
6 DE STUDIE VAN ONTWIKKELING IS MULTIDISCIPLINAIR
- De veelheid aan biologische en psychologische veranderingen tijdens de ontwikkeling maakt de levensloop een
interessant onderwerp voor psychologen, sociologen, antropologen, artsen en vele andere disciplines
1.4.2 DE SEKSUELE ONTWIKKELING PER LEVENSFASE
Seksuele ontwikkeling start in de vroege kinderjaren en zet zich voort in de puberteit en volwassenheid.
De seksuele ontwikkeling loopt levenslang door. De seksuele levensontwikkeling wordt gestuurd door de dynamische interactie
tussen individu en een veelheid aan contextuele factoren (biologisch, psychologisch, sociaal, historisch en cultureel).
1.4.3 SEKSUALITEIT BINNEN DE KINDERTIJD (0-12J) EN PUBERTEIT/JONGVOLWASSENHEID (12-25J)
Richt zich op 3 domeinen:
- Biologische en fysieke ontwikkeling
o Groei van geslachtsdelen en o Lichaams – en zelfbeeld
primaire/secundaire geslachtskenmerken o Lichaamsverzorging
o Lichamelijke veranderingen in de o Lichamelijke stoornissen
puberteit
- Psychologische ontwikkeling
o Seksueel gedrag o Seksuele oriëntatie
o Seksuele gevoelens (verliefdheid, o Genderidentiteit en genderstoornissen
opwinding, orgasme, verslaving, o (seksuele) relaties
dysfuncties) o Omgang met beelden in de media
- Vruchtbaarheid, voortplanting, anticonceptie en gezinsvorming