GRAND STRATEGY EN DE MULTIPOLAIRE WERELD
INTRODUCTIE VAK
Prof. Biscop heeft een boek geschreven à Grand Strategy in 10 Words
• Per les komt er document online die gaat over de les
• Lessen volgen de hoofdstukken en spelen in op actualiteit
• Doorheen tien trefwoorden: hoe werkt strategie, wat is het beleid van de huidige grootmachten? (VS,
China, Rusland,…)
• Op 16 december in de namiddag à verplichte uitstap naar de Koninklijke Militaire School in Brussel
o Als het niet doorgaat door Corona-maatregelen wordt iets in de plaats georganiseerd
Taak: Groep wordt ingedeeld in vier groepen: VS, China, Rusland of Strategie in het algemeen. Bedoeling is dat
je dat boek leest en in les van 1 of 2 december à groepsdiscussie, waarin we discussiëren over boek en paper die
we moeten schrijven. Paper moet ingediend worden week ervoor. Paper en discussie staan op 20% van de punten.
Groepen staan in loop van tweede week online.
Paper: wat is mijn idee voor EU-strategie?
Examen: presentatie over grand strategy, te maken met een beleidsvoorstel gelinkt aan strategieën, ook twee
vragen over boek en lessen en nog twee vragen over actualiteit.
INLEIDING: HET BELANG VAN GRAND STRATEGY EN GROOTMACHTEN
WAT IS EEN GROOTMACHT?
Wat is een grootmacht? à een staat die ambitie heeft om wereldwijde invloed te hebben en die middelen heeft
om dit waar te maken.
• Unipolariteit
• Bipolariteit
• Multipolariteit
Multipolariteit is eigenlijk de norm. Europa sinds val West-Romeinse rijk heeft een multipolariteit. De
wereldpolitiek wordt bepaald door interactie tussen grootmachten. Deze zijn overal aanwezig (organisaties,
verdragen,…), het zijn concurrenten (competitors). Hun belangen vallen ook meestal samen, waardoor ze kunnen
samenwerken. Competition en cooperation zijn inherent aan internationale politiek. Als je actief tegen ander werkt
dan heb je competitie en rivaliteit. Rivaliteit is niet inherent aan internationale politiek, maar is een bewuste keuze.
Interactie tussen grootmacht bepaalt of we vrede of oorlog zullen hebben.
Al die grootmachten moeten strategie uitwerken om belangen na te streven.
à Strategie: doelstellingen, instrumenten en middelen (ends, ways and means).
à Grand Strategy: strategie die betrekking heeft op vitale doelstellingen, om het overleven van de staat te
garanderen. Het doel ervan is het veiligstellen van uw ‘way of life’. Elke grootmacht heeft zijn eigen way of life
en om zijn samenleving op een bepaalde manier uit te bouwen. We hebben een grand strategy om onze way of life
te doen overleven. Elke grootmacht heeft wereldwijde belangen, voorwaarden die vervult moeten zijn om onze
way of life te behouden. (Bv. Europa is een exportmacht en wij hebben belangen bij de maritime security.)
Samenvatting 2020 - 2021 1
,Vandaag hebben we vier grootmachten:
1) de Verenigde Staten
2) China
3) Rusland (daarover kan je discussiëren, sommige argumenteren dat het vooral een regionale grootmacht
is. Maar het is de tweede kernmacht ter wereld en heeft misschien niet meer de middelen, maar wel de
ambitie om bij de grootmachten te horen)
4) De Europese Unie (ook discussie, want we weten het niet goed of we een grootmacht zijn)
Dit hoeft niet zo te blijven. India heeft misschien wel de middelen, maar niet de ambitie om een grootmacht te
zijn. Japan zou misschien die ambitie terug kunnen opbrengen en heeft er ook de middelen voor, ook heeft het een
groter bbp/hoofd. Ook Brazilië wordt gezien als het land van de toekomst en zal dit altijd zo blijven. Het zag er
even naar uit dat het een belangrijke rol zou kunnen spelen in de politiek, maar is toch nog niet zo ver gekomen.
CORONA-VIRUS EN WERELDORDE?
Heeft Corona-virus de wereldorde niet helemaal door elkaar gehaald? à neen, er is niet zoveel veranderd. Op vlak
van grootmachten is er geen duidelijke winnaar of verliezer. De grootmachten hebben de middelen om zich te
handhaven. Ze hebben een binnenlandse, politieke schok gekregen, maar ze hebben de middelen om de crisis te
boven te komen. Het machtevenwicht is binnen de vier ook niet echt veranderd. Omdat er niet echt iets verandert
is dat de grootmachten het virus instrumentaliseren ipv rivaliteit. Er is een verergering van bestaande trends:
• toenemende rivaliteit
• in vraag stellen economisch systeem
• in vraag stellen multilateraal systeem
De grootmachten hebben het virus kunnen instrumentaliseren door aan master diplomacy te doen. Bij China is het
probleem van interne legitimiteit terug opgekomen. Ze hebben het virus mismanaged. Er wordt nu veel gezegd:
“Het is de schuld van de Chinezen”, maar zouden we anders opgetreden hebben als het elders was ontstaan?
WAT IS VAN BELANG?
• Nu denkt men over het ‘gele gevaar’ om zich tegen China te richten. Het Chinees communisme is een
bedreiging voor de American way of life.
• De Russen zijn ‘de roden’ à communisme à slecht
• Alle problemen in de wereld zijn ontstaan door Amerikaanse complottheorieën.
o Men begint in dit gepolariseerd debat te complotiseren à China staat verder dan ons op high-
tech, dit is slecht en gevaarlijk!
o Regime van communistische partij in China integreren een politieke militaire en economische
macht
We moeten aanvaarden dat alle landen legitieme belangen hebben en dat deze legitieme belangen kunnen worden
nagestreefd. We moeten het ‘normaal’ vinden dat China als grootmacht erop vooruitgaat. We moeten dit niet zien
als gevaarlijk of slecht, wan het is ‘normaal’. Grootmachten hebben allemaal hun eigen manier van leven en ze
hebben hier ook grote verschillen tussen. China en Rusland à autoritair, VS en Europa à democratisch.
Wat is ons belang van Europa? à Hoe China ons behandelt. Dit betekent niet dat we niet mogen reageren hoe
China hun mensen behandelen, we mogen dit wel bekritiseren (bv. Oeigoeren), dit is zelfs onze morele plicht,
maar onze impact zal op LT nihil zijn. China weet dat Europa hen nooit zal aanvallen. Soms zijn alle opties
suboptimaal. Wat je ook doet of niet doet (zwijgen) is vuil. Het relevante punt is dat China een grootmacht is (niet
of het autoritair of democratisch is). Zelfs een democratisch China blijft aanspraak maken op de Zuid-Chinese zee.
Samenvatting 2020 - 2021 2
,Allison (Theucydides trap): grootmachten hebben altijd een superioriteitscomplex. Ze zullen altijd de regels van
het internationaal recht negeren als het erop aankomt. Wat er wel nieuw is en de rivaliteit nu zo intens is à we
zijn terug in een normaliteit: multipolariteit.
• Vroeger was er unipolariteit tot en met ’74. Erna kwam China à peer competitor. De Amerikanen
kwamen in een identiteitscrisis terecht. De Europeanen voelden zich een tweederangsmacht.
• Suez-crisis heeft ervoor gezorgd dat Europa geen polaire macht meer was, nadat Fransen en Britten
werden geklopt door de VS.
ER IS TOCH MEER IN WERELDPOLITIEK DAN GROOTMACHTEN?
Ja!
• Klimaatcrisis
• Coronacrisis
• Terrorismevraagstuk
• Energievraagstuk
Als we niets doen om gevolgen van klimaatcrisis te temperen, gaan we er allemaal aan. Als we mondiale
problemen willen oplossen hebben we toch grootmachten nodig. Rivaliteit tussen grootmachten mag niet
escaleren. Indirect zijn grootmachten van cruciaal belang tussen alle kwesties. Ze hebben een impact op alle
dossiers in alle delen van de wereld. Staten zijn veruit de belangrijkste spelers in de wereldpolitiek. Je ziet heel
duidelijk in coronacrisis dat je een ‘big government’ nodig hebt om met de crisis om te gaan. Je hebt heel wat non-
statelijke actoren (firma’s, ngo’s, filantropische organisaties, private security companies,…), maar deze kunnen
enkel opereren waar staten het toelaten.
VEEL HISTORISCHE ILLUSTRATIES
Oppassen met historische voorbeelden, want geschiedenis is lang. Worden niet gebruikt om het een of ander te
bewijzen, maar ter illustratie. Goed besef van de geschiedenis is belangrijk, omdat staten beïnvloed worden door
strategische cultuur die vorm is gegeven door hun geschiedenis.
Uitdaging waar we voor staan: vermijden dat we opnieuw in een koude oorlog belanden.
Grand strategy wordt altijd gebruikt voor buitenlands beleid, maar is onlosmakelijk verbonden met het interne.
Samenvatting 2020 - 2021 3
, HOE SCHRIJF IK EEN POLICY BRIEF?
1) Ik heb iets te zeggen:
• Wat is de hoofdboodschap? Wat wil ik zeggen?
• Wat is het basisidee? Wat is het idee dat de lezer moet onthouden?
• De boodschap moet voldoende duidelijk zijn à een geïnformeerd publiek leest dit
o Wat er in de krant staat, moet je niet opnieuw gaan schrijven in policy brief
o Wat is uw persoonlijke invalshoek en meerwaarde?
• Soms gebeuren er grote dingen, maar dan moet je beslissen wat je erover wil schrijven, als je er
niet in gespecialiseerd bent schrijf je beter niets
• Policy brief is geen opiniestuk, het gaat dieper, het drukt een afgelijnder en scherper idee uit à
hoe moet het nu verder?
2) Ik heb een eigen mening:
• Het moet duidelijk zijn wat jij denkt, wat is uw persoonlijke analyse dit moet gebaseerd zijn op
onderzoek
• Je mag scherp zijn, niet teveel doekjes omwinden
• Het moet sterk geargumenteerd zijn
• Je moet partijpolitiek vermijden
• Je moet een bepaald beleid gaan aanbevelen à adviserend
• Je wordt beïnvloed door eigen ideologische opvattingen
3) Direct to the point komen:
• Publiek heeft weinig tijd
• Het moet kort zijn en to the point
• Je moet je punt in het begin maken à kort en krachtig
• Niet beginnen met een abstract, maar met een teaser die aanzet tot lezen
• Conclusie: geen samenvatting van wat gezegd is, het moet inhoud hebben en meer zijn dan
pure samenvatting
4) Uw thema moet van belang zijn:
• Wat zijn kernthema’s, wat zit in kern van debat?
• Policy brief moet verdergaan dan wat is er gebeurd?
• Soms belangrijk dat je mensen herinnert aan geschiedenis, omdat je mensen herinnert aan wat
er gebeurt is
• Prospectief denken: en wat moeten we nu doen? En wat moeten we niet doen?
• Aanbevelingen voor korte tot middellange termijn
• Je moet werken in belangrijke thema’s (geen obscure onderwerpen)
5) Overinterpreteer de officiële documenten niet:
• Documenten zijn soms naast de kwestie
• Niet alles is in evenwicht, maar je moet ermee oppassen
• De wet is een instrument, het kan aangepast worden à het beleid beslist
6) Ik schrijf duidelijk:
• Moet begrijpbaar zijn voor man of vrouw die op dat domein werkt
• Concepten gebruiken, maar niet echt theorieën
• Geen voorspellende kracht halen uit theoretische scholen
• Elke theorie dekt maar een deeltje van de realiteit à veel gebeurt door toeval en incompetentie
• Argumenten moeten goed gestructureerd zijn (verhaal vertellen)
7) Aantrekkelijke lay-out:
• niet onnodig veel tussentitels
8) Ik hou het kort:
• Ongeveer 2000 woorden
• Geef het minimum aan context dat nodig is voor artikel
Samenvatting 2020 - 2021 4