Bioveiligheid en zoönosen – samenvatting 2020 - 2021
Deel bioveiligheid
HOOFDSTUK 1 – INLEIDING
Noodzaak van bioveiligheid:
· Veel ziekten voor mensen zijn afkomstig van dieren
o vb. covid19, ringworm (= schimmel dat katrienewielen veroorzaakt), …
· Meeste risico: YOPI personen
o Young
o Old
o Pregnant
o Immuno-compromised = immunodeficiënt
One Health principe:
· Verschillende schakels zijn van belang: dier – mens – omgeving/milieu
· Doel: meer samenwerking tussen de humane en diergeneeskundige wereld
WAT IS BIOVEILIGHEID:
Bioveiligheid = een geheel van maatregelen waarbij alle mogelijke niet-medicamenteuze maatregelen
preventief worden genomen om zo de zoötechnische prestaties van de dieren te verbeteren
= bioveiligheid = biosecurity
· Preventief + niet-medicamenteus
· Om zo weinig mogelijk curatief te moeten optreden
· Voorkomen van insleep, circulatie & verspreiding van ziektes
· Doel:
o Dieren gezond houden
o Mens gezond houden
o Optimale zoötechnische prestaties van de dieren
1
, Bioveiligheid en zoönosen – samenvatting 2020 - 2021
Preventie van infectieziekten Curatieve ziektebestrijding
Algemeen Specifiek Meestal specifiek en
medicamenteus
Medicamenteus Niet - medicamenteus
ZOOTECHNISCHE PRESTATIES:
· Goede voederconversie
· Goede melkproductie
· Goede groei
· Sportprestaties
· …
AGENTIA:
Infectieus Niet - infectieus
⁎ Virus (vb. BVD virus, influenza…) ⁎ Milieu: lucht, bodem, voeder, water
⁎ Parasiet (vb. vlooien, wormen, …) (vb. Clostridium toxine, molenaarsziekte
⁎ Bacterie (vb. MRSA, …) door slechte Ca/P balans)
⁎ Schimmel (vb. katrienewielen, …) ⁎ Fysisch: ventilatie (tocht, trek, ..),
luchtvochtigheid, temperatuurverschillen, …
2
, Bioveiligheid en zoönosen – samenvatting 2020 - 2021
Niveaus van agentia:
→ 3 populatie niveaus:
1) Individueel dier: eerder belangrijk bij paard, hond, kat, …
2) Bedrijf: welzijn, economisch, ergonomisch
3) Populatie: nationaal en internationaal
o Grenscontrole & quarantaine
o Vaccinatie
o Eradicatie
Bioveiligheid optimaliseren:
· Epidemiologie: weten welk pathogeen, welke verspreidingsmanieren, …
· Risicofactoren: niet enkel micro-organisme is van belang, maar ook gastheer-factoren +
kennis van het risico !
INLEIDENDE BEGRIPPEN:
Endemisch = ziekte die in een bepaald gebied kan voorkomen, waarbij het aantal besmettingen
relatief constant is
· Situatie is stabiel
· Voorkomen is voorspelbaar
· Infectieus voorbeeld: enzoöotische pneumonie
· Niet-infectieus voorbeeld: inguinale hernia bij biggen, ketonemie bij melkvee, …
Epidemisch = ziekte waarvan aantal besmettingen exponentieel & plots stijgt
· Sterft na bepaalde tijd uit
· Wordt na verloop van tijd endemisch
· Oorzaken:
o Nieuwe stam van agens
o Agens komt plotseling in gevoelige populatie
o Pandemie: vb. covid19
Opkomende ziekte = ziekte die plots opduikt in een populatie waar ze voorheen afwezig (of niet
gediagnosticeerd) was
Heropkomende ziekte = ziekte die in het verleden aanwezig was maar gedurende een tijd
afwezig is geweest of plots stijgt in incidentie
· vb. BSE, blauwtong, Q-koorts, Afrikaanse varkenspest, West-Nile Fever, rabiës, …
· Oorzaken:
o Stijgende wereldbevolking
o Stijgend mobiliteit van mensen en dieren
o Stijgende wereldhandel + globalisering van handel en transport
o Klimaatsveranderingen
o Intensieve dierlijke productiesystemen
o Evolutie van pathogenen
Potentieel opkomende ziekten: West-Nijlkoorts, Leishmania, Paardenpest, Tularemie, …
Potentieel heropkomende ziekten: Klassieke Varkenspest, Afrikaanse Varkenspest, MKZ, Runder-
TBC, …
3
, Bioveiligheid en zoönosen – samenvatting 2020 - 2021
Prevalentie = aantal gevallen van een ziekte in een bepaalde groep dieren of in een bepaalde tijd
Incidentie = aantal nieuwe gevallen van een bepaalde ziekte in een omschreven populatie tijdens
een omschreven periode
Morbiditeit = % zieke dieren
Mortaliteit = % sterfte
CFR = Case Fatality Rate = Cause – Specific Mortality Rate = % sterfte t.g.v. een bepaalde
aandoening = mortaliteit/morbiditeit
Voorbeeld: Bij een populatie van 100 00 is morbiditeit 35% en mortaliteit 5%.
Hoeveel bedraagt de CFR?
⁎ Hoeveel dieren zijn er ziek? 35/100 → 35 000 zullen ziek worden
⁎ Hoeveel dieren sterven? 5/100 → 5 000 zullen sterven
⁎ Wat is de CFR? = 1/7 = 14,2% → 14/100
Profylaxie = alle preventieve maatregelen die ziekte voorkomen
Algemene Specifieke
Gericht tegen specifieke ziekten
Niet gericht tegen specifieke pathogenen
→ vaak nationaal / internationaal georganiseerd
= alle preventieve hygiëne – maatregelen
zoals vaccinaties
Pathogenese = ziekteverloop
· Infectie = indringen & vermenigvuldigen van micro-organismen met schade voor de gastheer
· Ontsteking = reactie van het lichaam op weefselbeschadiging of externe prikkels
o Calor: warmte
o Rubor: roodheid
o Tumor: opzwelling !
o Dolor: pijn
o Functio Laesa: functieverlies
· Incubatieperiode = periode tussen het indringen van het pathogeen (= besmetting) en het
effectief ziek worden (= eerste klinische symptomen)
Virulentie = besmettelijkheid + pathogeniciteit
Besmettelijkheid Pathogeniciteit
= gemak waarmee een ziekteverwekker van de = gemak waarmee een ziekteverwekker bij
ene naar de andere gastheer kan overgedragen vermenigvuldiging in de gastheer
worden, binnendringen & vermeerderen schade/ziektesymptomen kan opwekken
Hoe hoger de infectiedruk, hoe hoger de kans
dat dier besmet wordt!
Kiemuitscheiding = geïnfecteerde dieren scheiden pathogenen uit & besmetten de omgeving en
andere dieren
4
