1. DEFINITIE
1.1 Recht en rechtsregels
Recht = het geheel van tijds- en plaatsgebonden rechtsregels die het uitwendig gedrag van mensen
regelt. ( niet statisch)
Regel = dwingende gebods- of verbodsbepaling.
Rechtsregel = zijn enige regels die écht gelden. Ze worden door de politieke overheid opgelegd en
zijn afdwingbaar.
1.2 Waarom is er recht?
Schaarste veroorzaakt mogelijke conflicten, vaak om materiële redenen of eigendom.
Doel van recht = conflicten vermeiden en oplossen door regels op te leggen.
waarborg voor een vreedzame en rechtvaardige samenleving
Spanningsveld tussen rechtszekerheid en individuele vrijheid: Godsdienstige regels zijn niet
afdwingbaar. Met ethische, morele regels toch mogelijk. Bv abortus, euthanasie,…
1.3 Waar is het recht?
Recht: - is overal vb. Geschil buren, betalen in winkel, iets verkopen,…
- neemt toe vb. GDPR privacybescherming/regelen van onze data
Hoe complexer maatschappij hoe meer recht
- wijzigt steeds! vb. Individuele vrijheid moet ook behouden blijven met alle nieuwe regels
2. INDELING VAN HET RECHT
2.1 Volgens de inhoud
PRIVAATRECHT = regelt de horizontale relaties tussen rechtspersonen en is onderverdeeld in
rechtstakken. (BAGH)
Voorbeeld examenvraag: Mijn zus adopteert een kindje uit Afrika Privaat, burgerlijk recht
o Burgerlijk recht
= basis v/h privaatrecht, gelijkaardig is Burgerlijk wetboek Napoleon waar standenmaatschappij
wordt afgeschaft en alle burgers gelijk zijn. Bv: Afstamming, huwelijk, erfenissen,
(buiten)contractuele aansprakelijkheid (burgerlijk wetboek)
o Arbeidsrecht
1
,Regelt verhoudingen tussen werkgever en werknemer, beschermt arbeiders.
Onderdeel v/h sociaal recht. (geen sociaal wetboek)
o Gerechtelijk privaatrecht
= burgerlijk procesrecht, zegt voor bij welke rechtbank je voor welk geschil moet zijn.
(gerechtelijk wetboek)
o Handelsrecht
Regelt de statuten v/d handelaars en hun commerciële activiteiten, ondernemingen. (wetboek van
koophandel)
PUBLIEKRECHT = Omvat alle regels die betrekking hebben op de organisatie van de staat en op de
relaties tussen de staat en de burgers en is opgedeeld in verschillende rechtstakken. (FASS)
o Staatsrecht of grondwettelijk/constitutioneel recht
= basiswetgeving van een land.
Regelt de inrichting van de staat (staatsstructuur), wie is voor wat bevoegd? Bv. regelt de
bevoegdheid van politieke en gerechtelijke instellingen.
Omvat de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers:
- Politieke vrijheden bv. vrijheid van onderwijs, eredienst, mening …
- Democratische rechten bv. stemrecht …
- Sociaal-economische rechten bv. recht op sociale zekerheid …
o Administratief recht
= Rechtsregels die de besturen (administratie) moeten respecteren bij het toepassen van de
wetgeving. (= voorschriften tot behoorlijk bestuur) Bv. bouwrecht, vreemdelingenrecht, mediarecht..
o Fiscaal recht of belastingrecht
= Regels ivm de bepaling, het innen en de mogelijke betwistingen van belastingen.
belastingen zijn heffingen waarmee de overheid haar uitgaven doet. Bv. personenbelasting, BTW,
successierechten …
o Strafrecht
Voor strafbare gedragingen (misdrijf) volgt een toepasselijke straf. Rechter kan afwijken naargelang
situatie.
Strafrecht is een kwestie van gradaties bv. doodslag is nog geen moord
2
, 2.2 Volgens het territorium
Klassiek: het onderscheid tussen nationaal en internationaal recht.
Maar wat is nationaal? België is geëvolueerd van een unitaire naar een federale staat = staat met
gemeenschappen en gewesten (decentralisatie). DUS sommige regels zijn niet hetzelfde in
Vlaanderen, Brussel of Wallonië.
Anderzijds: bepalen meer en meer internationale rechtsregels ons nationaal recht. We
onderscheiden hier Europees-, Verdrags- en humanitair recht.
Het Europees recht
Europees beleid bepaalt meer en meer de nationale wetgeving, dit beleid is voelbaar in verschillende
domeinen.
Twee soorten wetten: verordeningen = onmiddellijk afdwingbaar
Richtlijnen = moeten omgezet worden in nationale rechtsregels.
Het verdragsrecht
1 Verdragen die tussen twee of meerdere landen worden afgesloten.
2 Verdragen afgesloten onder de koepel van internationale organen.
Het humanitair recht
UVRM = Universele Verklaringen voor de Rechten van de Mens
Verdragstekst van de VN (Verenigde Naties) 1948: opsomming van 30 grondrechten v/d
mens (geloofsvrijheid, vrije meningsuiting …) = Morele waarde maar in principe niet
afdwingbaar
( werd opgericht na WOll nadat veel mensenrechten geschonden waren, poging tot veiligheid en
vrede bewaren in de wereld)
EVRM = Europese Verdrag van de rechten van de mens
Opgesteld in 1950 in navolging van de Universele Verklaring en later uitgebreid met 14
protocollen vb. verbod op de doodstraf. Ondertekend door 45 landen = Raad van Europa
= Wél afdwingbaar: het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.
OORLOGSRECHT
Van toepassing tijdens gewapende conflicten: in een oorlog moeten bepaalde gedragscodes
gerespecteerd worden. (bv. Er wordt bepaald met welke wapens er mag worden gevochten,
iedereen die ziek of in nood is moet geholpen worden, Rode Kruis is onpartijdig … )
3. DE BRONNEN VAN HET RECHT
3.1 De wetgeving
3
, Wetgeving is primair (primaire bron) Elk algemeen bindend voorschrift uitgevaardigd door overheid
– hiërarchie
Wetten worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad; wet bestaat uit aantal reeks artikelen en
wordt gebundeld in wetboeken (sinds Napoleon).
3.2 De rechtspraak
= Uitspraken van rechters op concrete geschillen is secundair. (secundaire bron)
Bv. vonnissen en arresten (vonnis = uitspraak rechter v/ lage rechtbanken, arrest = uitspraak rechter
van hoge rechtbanken)
Rechtspraak is interpretatie van de wet.
3.3 De rechtsleer
= Uitleg en commentaren van juristen over wetten en uitspraken, rechtsdoctrine.
secundair MAAR: rechtspraak en rechtsleer inspireren de wetgevende macht om de wetgeving bij
te sturen.
DEEL 2: DE RECHTERLIJKE WERELD
1. DE VERSCHILLENDE RECHTBANKEN
1.1 Onderscheid naar specialisatie
Specifieke bevoegdheid:
Burgerlijke rechtbanken
= conflict tussen burgers maar ook handelsconflicten
het vredegerecht
de rechtbank van eerste aanleg (burgerlijke kamers)
de rechtbank van koophandel
de arbeidsrechtbank
het hof van beroep (burgerlijke kamers)
het arbeidshof
Strafrechtbanken
= hier wordt in essentie een conflict uitgevochten tussen de overheid (openbaar ministerie) en een
persoon (beklaagde).
- Politierechtbank
- Correctionele rechtbank
- Hof van Assisen
- Hof van beroep (correctionele kamers)
Familie- en jeugdrechtbank
= zowel burgerlijk als strafrechtelijk
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur tovadegan. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €15,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
