MIGRATIERECHT
Inhoudsopgave
H1: Algemene informatie................................................................................................................................. 5
H2: Migratie in perspectief: Cijfers, rechtsbronnen en actoren ........................................................................ 7
1. Inhoud: .................................................................................................................................................... 7
2. Migratie/ migrant? .................................................................................................................................. 7
3. Migratie in België: enkele cijfers ............................................................................................................... 9
4. Migratierecht ..........................................................................................................................................12
5. Rechtsbronnen ........................................................................................................................................13
5.1. Op internationaal niveau .................................................................................................................13
5.2. Op Europees niveau.........................................................................................................................16
5.3. Op nationaal niveau.........................................................................................................................18
6. Bevoegdheden en actoren .......................................................................................................................19
6.1. Bevoegdheden.................................................................................................................................19
6.2. Administratieve instellingen.............................................................................................................19
6.3. Rechtscolleges .................................................................................................................................20
6.4. Enkele andere instanties ..................................................................................................................20
H3: Migratie en mensenrechten .....................................................................................................................21
1. Inleiding ..................................................................................................................................................21
2. Nationale soevereiniteit ..........................................................................................................................22
2.1. Grondgebied ...................................................................................................................................22
2.2. Soevereiniteit en migratie................................................................................................................23
3. Mensenrechten .......................................................................................................................................24
3.1. Algemene beginselen.......................................................................................................................24
3.2. Beginsel van non-discriminatie.........................................................................................................27
3.3. Inhoud van de rechten.....................................................................................................................28
4. Toegang tot mensenrechten ....................................................................................................................38
H4: Uitvoeringsprincipes verblijfsrecht: Gemeen verblijfsrecht ......................................................................41
1. Uitvoeringsprincipes verblijfsrecht ...........................................................................................................41
1.1. Toepassingsgebied verblijfswetgeving..............................................................................................41
1.2. Soorten verblijfsstatuten .................................................................................................................43
1.3. Indienen van verblijfsaanvraag: algemene bepalingen......................................................................47
1.4. Administratieve verplichtingen: aanmelding en inschrijving .............................................................51
1.5 Afgifte van verblijfskaarten ...............................................................................................................52
1.6. Verblijfskaart vs. andere documenten ..............................................................................................56
1.7. Structuur van de Verblijfswet...........................................................................................................58
2.Gemeen verblijfsrecht ..............................................................................................................................60
2.1. Toegang tot het grondgebied...........................................................................................................60
2.2. Kort verblijf .....................................................................................................................................70
2.3. Verblijf van meer dan drie maanden ................................................................................................72
2.4. Vestiging .........................................................................................................................................73
2.5. Status van langdurig ingezetene.......................................................................................................73
2.6. Afwezigheid en terugkeer ................................................................................................................74
1
,H5: Vluchtelingenstatus en subsidiare bescherming .......................................................................................75
1. Inleiding : begrip, rechtsbronnen en non-refoulement ..............................................................................76
1.1. Begrip, terminologie en cijfers ........................................................................................................76
1.2. Rechtsbronnen ................................................................................................................................84
1.3. Non-refoulementsbeginsel..............................................................................................................89
2. Internationale bescherming: definities & voorwaarden ............................................................................92
2.1. Vluchtelingenstatus .........................................................................................................................92
2.2. Subsidiaire beschermingsstatuut......................................................................................................99
3.Procedure(s) .......................................................................................................................................... 102
3.1.Verzoek internationale bescherming (“Asielaanvraag”) ................................................................... 104
3.2. Dublin............................................................................................................................................ 110
3.3. Procedure ten gronde CGVS........................................................................................................... 124
3.4 Beslissingen CGVS........................................................................................................................... 129
4. Rechten / Statuut .................................................................................................................................. 134
4.1. Tijdens procedure .......................................................................................................................... 134
4.2. Na erkenning/ toekenning statuut ................................................................................................. 136
4.3. Na weigering ................................................................................................................................. 138
H6: Casussen .................................................................................................................................................139
H7: Unieburgers en gelijkgestelden ..............................................................................................................151
1. Inleiding ................................................................................................................................................ 153
2. Betrokken personen .............................................................................................................................. 155
3. Binnenkomst ......................................................................................................................................... 161
4. Verblijfsrecht in drie fasen ..................................................................................................................... 162
5. Einde van het verblijf ............................................................................................................................. 168
6. Beperkende verblijfsmaatregelen omwille van openbare orde of nationale veriligheid ........................... 169
7. Cijfers.................................................................................................................................................... 171
H8: Gezinshereniging ....................................................................................................................................173
1. Algemeen.............................................................................................................................................. 174
2. Begunstigden en voorwaarden .............................................................................................................. 178
2.1. Gezinshereniger/ referentiepersoon .............................................................................................. 178
2.2. Familieleden .................................................................................................................................. 181
2.3. Voorwaarden................................................................................................................................. 192
2.4. Cijfers ............................................................................................................................................ 201
3. Procedures en verblijfsdocumenten ....................................................................................................... 204
3.1. Bewijs van gezinsband ................................................................................................................... 205
3.2. GZH met derdelander .................................................................................................................... 207
3.3. GZH met Belgen EER-onderdanen .................................................................................................. 209
4. Gevolgen van en einde aan het verblijfsrecht ......................................................................................... 213
4.1. GZH met derdelander .................................................................................................................... 213
4.1. GZH met Belg en EER-onderdaan ................................................................................................... 215
5. Quid art. 8 EVRM .................................................................................................................................. 220
H9: Casussen .................................................................................................................................................221
H10: Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) in België .............................................................227
1. Overzicht............................................................................................................................................... 227
2
, 2. NBMV in België:enkele cijfers ................................................................................................................ 227
3. In de eerste plaats kinderen................................................................................................................... 230
4. Een kwetsbare groep kinderen............................................................................................................... 231
5. Specifieke voogdij voor NBMV: minderjarig en niet-begeleid .................................................................. 232
6. Specifieke voogdij voor NBMV: aanwijzing en rol voogd ......................................................................... 240
7. Duurzame oplossingin belang van kind/jongere ..................................................................................... 242
H11: Machtiging tot verblijf (> 3 maanden)...................................................................................................245
1. Ineiding ................................................................................................................................................. 245
2. Machtiging tot verblijf (> 3M)................................................................................................................ 246
3. Art. 9ter: Machtiging tot verblijf omwille van medische redenen ............................................................ 246
4. Art. 9bis: Machtiging tot verblijf omwille van humanitaire redenen........................................................ 253
5. Knelpunten............................................................................................................................................ 255
6. Cijfers.................................................................................................................................................... 256
H12: Arbeidsmigratie ....................................................................................................................................259
1. Overzicht............................................................................................................................................... 259
2. Arbeidsmigratie – WERKNEMER ............................................................................................................ 260
3. Arbeidsmigratie – ZELFSTANDIGE .......................................................................................................... 274
H13: Nationaliteit en staatsloosheid .............................................................................................................279
1. Inleiding ................................................................................................................................................ 279
2. Verwerving van nationaliteit ................................................................................................................. 281
2.1. Toekenning (arts 8 – 12 WBN)........................................................................................................ 282
2.2. Verkrijging van nationaliteit door verklaring (arts. 12bis en 15 WBN) ............................................. 284
2.3. Verkrijging van nationaliteit door naturalisatie (arts 18 – 21 WBN) ................................................. 288
2.4. Cijfers ............................................................................................................................................ 289
3. Verlies van nationaliteit (arts 22 – 23/2 WBN) ....................................................................................... 291
4. Herkrijging van nationaliteit (art. 24 WBN) ............................................................................................ 293
5. Dubbele nationaliteit............................................................................................................................. 293
6. Staatloosheid ........................................................................................................................................ 294
H14: Terugkeer .............................................................................................................................................297
1. Mensenrechten ..................................................................................................................................... 297
2. Verwijderingsmaatregelen .................................................................................................................... 299
2.1 Algemeen ....................................................................................................................................... 300
2.2 Terugdrijving (art. 3 Vw.) ................................................................................................................ 301
2.3. BGV (art. 7 Vw.) -> aan vreemdeling in onwettig of kort verblijf ..................................................... 303
2.4. BGV aan een derdelander owv openbare orde of nationale veiligheid (cf. wet 24/02/2017) -
derdelanders ........................................................................................................................................ 304
2.5. Beperkende verblijfsmaatregelen (BGV) owv openbare orde of nationale veiligheid....................... 306
2.6. Bevel om het grondgebied te verlaten (algemeen) ......................................................................... 306
3. Terugkeer (uitvoering/opvolging beslissing tot verwijdering) ................................................................. 308
3.1. Vrijwillige terugkeer....................................................................................................................... 310
3.2. Gedwongen terugkeer (repatriëring).............................................................................................. 312
3
, 4. Inreisverbod .......................................................................................................................................... 314
H15: Veiligheidsmaatregelen ........................................................................................................................317
1. Terugleiding naar de grens .................................................................................................................... 317
2. Vrijheidsberoving .................................................................................................................................. 318
2.1. Internationaal en Europees kader .................................................................................................. 319
2.2. Gevallen ........................................................................................................................................ 322
2.3. Duur .............................................................................................................................................. 329
2.4. Uitvoerings-modaliteiten ............................................................................................................... 330
2.5. Opsluiting van minderjarigen ......................................................................................................... 333
H16: Terugkeerwoningen..............................................................................................................................335
H17: Gastcolllege advocaat migratierecht.....................................................................................................343
H18: Rechtsmiddelen ....................................................................................................................................345
1. Waarborgen met het oog op de rechten van verdediging ....................................................................... 345
1.1. Motiveringsplicht........................................................................................................................... 345
1.2. Verplichting tot kennisgeving ......................................................................................................... 346
1.3. Hoorrecht (arts 62-63 Vw.) ............................................................................................................ 347
2. Raad voor Vreemdelingenbetwistingen ................................................................................................. 348
2.1. Inleiding ........................................................................................................................................ 348
2.2. Rechtspleging – gemeenschappelijke bepalingen ........................................................................... 353
2.3. Volle rechtsmacht.......................................................................................................................... 354
2.3. Annulatieberoep............................................................................................................................ 358
3. Raad van State ...................................................................................................................................... 364
3. Gewone rechterlijke macht.................................................................................................................... 365
4
,H1: Algemene informatie
Vernieuwingen 2020-2021
6 ECTS
Oefeningen (asiel en gezinshereniging) door mevr. Geertrui Daem
Eindcompetenties
1. Grondig inzicht hebben in de bronnen en regels van het migratierecht op nationaal,
Europees en internationaal niveau
2. Zelfstandig, gefundeerd en contextgevoelig een casus in het domein van het migratierecht
analyseren
3. Onderbouwd en kritisch reflecteren over uitdagingen en spanningsvelden binnen het
migratierecht
4. Aandacht hebben voor actuele evoluties binnen het migratierecht
5. Getuigen van een diversiteitsgevoelige houding in wetenschappelijk onderzoek
en juridisch werk
Opbouw per les
We werken met intro’s elke les en soms met oefeningen/ casussen die je al eens goed moet
lezen. Er is een reader met teksten, je moet de les dus zelf verder gaan verwerken.
Wat zijn intro’s? -> De bedoeling ervan is om u wakker te maken. Het gaan meestal niet
juridische teksten zijn om u beetje de realiteit te laten zien. Het idee is om er 30min/1u per
week mee bezig te zijn.
5
,Leermateriaal
- Intro’s
- PPT-slides
- Reader: reader is wel een deel van de leerstof. Ppt is de basis, maar de teksten worden
meer meegenomen.
DUS: kern van de leerstof = wat in de les behandeld werd en stukken in de reader daarover.
Andere zaken in de reader die niet in de les behandeld werden is puur ter verbreding en
verdieping.
Wetgeving:
Wetgevingsbundel Migratierecht
- Vanheule, Desmet & Bouckaert, 2020 (47 euro)
- VRG-cursusdienst
-> nodig voor examen (beschikbaar midden volgende week)
Bijkomende wetgeving -> op Ufora
- Mensenrechten
- Wetgeving die nog niet van kracht is
Examen
- Schriftelijk
- Met wetgeving (wetgevingsbundel Migratierecht + bijkomende wetgeving Ufora)
- Open vragen en casussen
- Combinatie van kennis-, inzichts- en reflectievragen
Migratierecht vertrekt vanuit België. Het is heel technisch-juridisch.
6
,H2: Migratie in perspectief: Cijfers, rechtsbronnen en actoren
1. Inhoud:
Migratie / migrant? (over wie?)
Migratie in België: enkele cijfers (hoeveel?)
Migratierecht? (wat?)
Rechtsbronnen (waar?)
- Op internationaal niveau
- Op Europees niveau
- Op nationaal niveau
Bevoegdheden en actoren in België (door wie?)
- Bevoegdheden
- Administratieve instellingen
- Rechtscolleges
- Enkele andere instanties
2. Migratie/ migrant?
“Beschouw jij jezelf als een migrant?”
-> De meesten zeiden van niet. Terwijl de meesten ook wel niet meer in dezelfde stad
woonden als hun voorouders. Maar wat is een migrant?
Geen universeel aanvaarde definitie:
-> Je verplaatst u weg van uw gewone verblijfplaats naar een andere. Dit kan in hetzelfde land
of over de internationale grenzen heen. Interne migratie is dus ook een belangrijk deel van de
migranten. We gaan vooral het overstijgen van internationale grenzen bekijken, maar het is
dus wel interssant om te zien dat het ook wel intern is.
7
,Soorten migratie
-> Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor die beweging nl. studeren, werken, bescherming
zoeken, …
Migratie is van alle tijden…
Migrant?
-> Mensen zonder wettig verblijf, klimaatvluchteling, vluchteling, ontheemde, illegaal, expat
(= iemand die voor arbeid emigreert), transmigrant (= mensen die willen doorreizen),
economische migrant, allochtoon, asielzoeker, gelukszoeker, van vreemde origine,
vreemdeling, …
Taal creëert mee een werkelijkheid
Taal en de manier waarover we over migratie spreken creëert mee een werkelijkheid. Taal is
een voorloper van het handelen. Het begint allemaal met taal. Bv als je hier door het rood
rijdt, dan is dit illegaal maar je gaat uzelf geen illegaal noemen. Noem mensen zonder verblijf
dan ook geen illegalen.
Personeel toepassingsveld migratierecht: vreemdelingen
Vreemdeling:
- “Al wie het bewijs niet levert dat hij de Belgische nationaliteit bezit”(art. 1, 1° Vw.)
- Juridisch-technisch begrip
- Ook staatlozen vallen onder het migratierecht: “een persoon die door geen enkele
Staat, krachtens diens wetgeving, als onderdaan wordt beschouwd” (art. 1
Staatlozenverdrag). Ze worden door geen enkel land beschouwd als een onderdaan.
8
,3. Migratie in België: enkele cijfers
MYRIA: doet jaarverslagen over migratie in cijfers. Waarom Nyria? Dit wil zeggen 10 000. Om
de migratie in kaart te brengen, bestaan er twee soorten cijfers nl. stocks en stromen.
Stocks en stromen
Stocks: op een welbepaald moment. Dus alle vreemdelingen die op een bepaalde datum op
het Belgische grondgebied aanwezig zijn. Dit is dus eerder een momentopname, die een beeld
geeft van de vreemdelingenpopulatie op een bepaalde datum.
Bv. Stocks: Wat is het percentage vreemde bevolking in België op 1 januari 2019?
- 7%
- 12% -> Juist antwoord.
- 19%
- 27%
Stromen: migratiebewegingen (in een bepaald jaar). Het zijn dus de gegevens in termen van
migratiestromen die verwijzen naar migratiebewegingen van bevolkingsgroepen. Dit zijn de
immigraties van personen die het Belgische grondgebied binnenkomen of de emigraties van
personen die het Belgische grondgebied verlaten tijdens een bepaalde periode.
Als we het nationaliteitengroepen hebben maken we meestal het onderscheid tussen de
landen van de EU (15), de 13 nieuwe lidstaten van de EU en de onderdanen van derde landen.
Evolutie van het aantal personen met een vreemde nationaliteit, 2000 – 2019 (stocks)
-> Dit neemt steeds meer toe. Het aantal mensen is wel steeds verdubbeld. Dus als we in
absolute cijfers kijken is er een verdubbeling, maar ook de Belgische bevolking neemt toe.
Daarom dat het in percentage minder snel stijgt. Mensen met dubbele nationaliteit zittten
niet in de 12%. Enkel mensen met een vreemde nationaliteit.
De bevolking van vreemde origine omvat alle burgers met een buitenlandse nationaliteit bij
hun geboorte, ongeacht of ze intussen de Belgische nationaliteit hebben verworven of dat ze
nog steeds een buitenlandse nationaliteit hebben. Maar in de grafiek hierboven zijn enkel de
9
, burgers met vreemde nationaliteit opgenomen, en niet degene die ondertussen Belg waren
geworden.
Samenstelling van bevolking met vreemde nationaliteit
=> Wie zijn mensen met een vreemde nationaliteit? Vooral de buurlanden van ons. De helft
komt uit buurlanden. Het zijn vooraal EU-onderdanen, met een meerderheid aan EU-15. De
populairste landen in 2000 – 2019 waren: Italië, Marokko, Frankrijk, Nederland en Roemenië.
We zien hier de laatste jaren vooral een stijging van de 13 nieuw toegetreden EU-lidstaten.
Mirgratiestromen van VREEMDELINGEN in 2018
= Er is hier een algemen stijgende tendens. 140 000 immigraties en 80 000 emigraties van
personen met een vreemde nationaliteit, die in België in de loop van 2018 zijn geregistreerd.
In 2018 blijven de belangrijkste stromen richting België nog steeds die afkomstig uit de EU.
Het aantal
Migratiesaldo: het verschil tussen het aantal immigraties en emigraties. Voor België was dit
migratiesaldo in 2018 positief, ongeacht de regio waar de migranten vandaag kwamen.
10
