Orthopedagogiek van gedrag- en emotionele stoornissen
LES 1: ORTHOPEDAGOGISCHE CONCEPTEN EN METHODIEKEN : THEORIE, MENSVISIE ALS
BASIS VOOR BEHANDELINGSPROGRAMMA’S
Circle of courage
❖ Waar loopt het mis in onze maatschappij ?
• De kloof tussen jonge mensen en volwassenen (Bronfenbrenner) → vroeger
leefgemeenschappen waarin je moest overleven, kinderen en volwassenen
waren eerder gelijken, kinderen deden snel wat volwassenen ook deden
• De labels die op kinderen worden geplakt. → door diagnose toegang krijgen over
informatie maar zorgt er ook voor dat er met een bril nr je gekeken wordt en kan
er ook voor zorgen dat die persoon geen verantwoordelijkheid meer opneemt
• Destructieve relaties : (verlaten, mishandelde, verworpen, gewonde kinderen)
→ mensen hebben een verwachting over een kind, als dit niet voldoet dan is er
de neiging om dit kind te verwerpen “terug te sturen” “bol.com maatschappij”
• Een klimaat van nutteloosheid. Onvriendelijke scholen (scholen niet aangepast
voor alle kinderen, leerkrachten vaak niet relatiegericht), professioneel
pessimisme, stoornis denken, negatieve theorieën over gedrag.
• Aangeleerde onverantwoordelijkheid : gehoorzaamheid, autoriteit,
toegeeflijkheid. (er wordt veel van je gevraagd, je kan niet meer zelf doen wat je
wil)
• Doelloosheid : niet langer overleven, maar wel leven om wat te doen? Op
onszelf gericht of op anderen? Werken zonder doel! Minder persoonsgericht
onderwijs.
❖ Circle of courage: wat hebben mensen nodig om te kunnen ontplooien tot wat ze
potentieel in zich hebben?
• In het midden veiligheid
• Belonging: de band aangaan, verbonden zijn , eerste band is met ouders , alles
waaraan je verbonden bent met je omgeving. Omgeving is bij kinderen met
problemen vaak veel kleiner
• Mastery: alles wat je kan leren, competenties, vaardigheden,
• Independence: diepste vrijheidsroepende intentie in het leven, wat wil je doen
in het leven, kracht om jezelf te zijn , iedereen heeft het recht om zichzelf te zijn,
grootste bron van kracht, niemand kiest ervoor om een stoornis te hebben,
kinderen met ASS worden vaak depressief omdat ze de wereld niet begrijpen,
het is een vorm van onrecht
• Generosity: balans van geven en nemen, belangrijk dat dit goed in balans is
1
,❖ Belonging
• Normaal
▪ Gehecht, Liefdevol, Vriendelijk, Intiem, Gezellig, Coöperatief,
Vertrouwelijk
• Verstoord
▪ Loyaliteit aan de bende, Hunkerend naar aandacht, Hunkerend naar
aanvaarding, Promiscu, Vastklampend, Kwetsbaar, Overafhankelijk
• Afwezig
▪ Niet gehecht, Gereserveerd, Verworpen, Alleen, Afzijdig, Geïsoleerd,
Wantrouwig
❖ Mastery
• Normaal
▪ Prestaties lukken, Succesvol, Creatief, Probleemoplossend, Gemotiveerd,
Doorzetter, Competent
• Verstoord
▪ Overgericht op prestaties, Arrogant, Risico’s zoekend, Bedrieger,
Workaholic, Persevererend, Delinquente vaardigheden
• Afwezig
▪ Prestaties mislukken, Georiënteerd op falen, Risicovermijdend, Bang
voor uitdagingen, Ongemotiveerd, Geeft makkelijk op, Inadequaat
❖ Independency
• Normaal
▪ Autonoom, Zelfvertrouwen, Assertief, Verantwoordelijk, Zelfcontrole,
Zelfdiscipline, Leiderschap
• Verstoord
▪ Dictatoriaal, Macho, Pest anderen, Seksueel risicobereid, Manipulatief,
Rebels, Tart gezag
• Afwezig
▪ Onderdanig, Gebrek aan zelfvertrouwen, Inferieur, Onverantwoordelijk,
Hulpeloos, Ongedisciplineerd, Laat zich makkelijk leiden
❖ Generosity
• Normaal
▪ Altruïstisch, Zorgend, Delend, Loyaal, Empathisch, Prosociaal,
Ondersteunend
• Verstoord
▪ “Noblesse Oblige”, Overbetrokken, Martelaarshouding, Medeafhankelijk,
Te dienstbaar, Slaafs
• Afwezig
▪ Egoïstisch, Gebrek aan affectie,
Narcistisch, Disloyaal, Hard,
Antisociaal, Uitbuitend
❖ Consilience: als 6 versch theorieën tot hetzelfde
besluit komen zal er iets van waarheid inzitten
2
, ❖ Diagnose : de audit
• Triangulatie: 3 punten nodig om zich te oriënteren
• Consillience
• Het spreken met de jongeren en zijn omgeving
❖ Verschillende stappen
• Connect : start met wat je hebt.
• Ecologische scan : wie kon je vertrouwen, hoe verschillende je van de rest, hoe
droeg je zorg
• Tijdlijn : levensloop met belangrijke elementen
• Verslag : Het team schrijft samen. Samen met de jongere
• Context is heel bepalend voor je gedrag
• Safety plan: wat heb je nodig als je boos bent, wat kan je kalmeren
De ecologische visie van Nicolas Hobbs : Re-ED
❖ Nicholas Hobbs (1915-1983)
• situering van Hobbs
❖ Wat is een gedragsstoornis ?
• Het is een uiting van disharmonie in de
uitwisseling van het kind en zijn omgeving.
• Als iemand uit het eco systeem hulp zoekt
wordt dit aanzien als een ernstig probleem.
• Hulpverlening is erop gericht om de
mensen in het systeem en het kind te
helpen zodat het systeem terug aanvaardbaar functioneert.
• Aanwezige sterktes zijn cruciaal om verandering te bekomen.
❖ Ecologie
• Hobbs : de studie van complexe interacties van energie in natuurlijke systemen.
• Er is nood aan een gezonde balans waar zowel de relaties als de omgeving in
meespelen.
3
, • Vanuit deze visie kwam Hobbs tot het idee om competenties in gezinnen op te
bouwen
• Hij koos voor :
▪ Gezond ipv ziek
▪ Aanleren ipv behandelen
▪ Leren ipv verandering van de persoon
▪ Hier en de toekomst ipv het verleden
▪ Het totale systeem ipv intrapsychische processen alleen. (Bv. Kings project.)
→ probleem: de meeste financiering van zorg is individueel gericht en niet
systeem gericht
→ en te veel hulpverleners rond gezin zonder dat ze op elkaar afgestemd zijn
❖ Basisprincipes voor Re-ED (Re-Education)
• De problemen van een kind situeren zich niet in het kind, noch alleen in de anderen.
• Elk kind leeft in een unieke wereld.
• Als er dysharmonie is in de ecologie zal dit in de interacties te zien zijn. → aan de
manier waarop je met dingen omgaat zie je hoe je in de wereld staat
• Het kind en zijn omgeving delen de problemen en ook de oplossingen.
• Het kind en zijn ouders, zijn de partners van de hulpverleners om oplossingen te
vinden. → je weet het als hulpverlener niet beter, samen zoeken ,
keuzemogelijkheden geven
• Opvoeding en behandeling dient zo dicht mogelijk bij het huis en de school van het
kind te gebeuren.
• Goede diagnose is belangrijk vooraleer de behandeling te starten. → proces
• Het proces tijdens de diagnose zet de toon voor de behandeling.
• De focus op de sterktes van het kind en zijn gezin zijn belangrijk. →alle sterktes zijn
overlevingsmechanisme
• De interventies dienen gericht te zijn op de kernen van het probleem
• Kleine veranderingen op verschillende locaties kan grote effecten hebben. → vb
beloningsysteem bij kleuter: overal doen op school, thuis, …
• Vaardigheden aanleren aan alle betrokkenen leidt tot blijvende veranderingen
• Succesvol leven, dag per dag is therapeutisch.
❖ ReED, psychologische en pedagogische principes : Nic. Hobbs
• Het leven wordt in het hier en nu geleefd.
• Vertrouwen is essentieel.
• Competenties zijn belangrijk.
• Tijd is een bondgenoot. → tijd nemen om het te laten doorsijpelen
• Zelfcontrole kan aangeleerd worden.
• Kennis en vaardigheden kunnen aangeleerd worden.
• Gevoelens dienen gekoesterd te worden.
• Groepen zijn een belangrijke bron voor instructie. → groepsdynamiek kan je maar
leren door dat te ervaren
• Rituelen geven orde, stabiliteit en vertrouwen.
• Fysieke ervaringen helpen ons om onszelf te definiëren.
• De voordelen van gemeenschappen moeten ervaren worden om geleerd te worden.
• Elke dag dient een kind vreugde te beleven.
4
