,Inhoud
Voorwoord................................................................................................................................................................5
Studierichtingen....................................................................................................................................................6
Algemene voorwaarden.......................................................................................................................................6
Digitalisering.........................................................................................................................................................6
Wat vind je van de samenvatting?.......................................................................................................................6
Elektrostatica.............................................................................................................................................................7
Elektrische lading..................................................................................................................................................7
Ladingsverdeling op een geleider........................................................................................................................7
Elektrische schermwerking..............................................................................................................................8
Elektrische spitswerking...................................................................................................................................8
Ladingen meten....................................................................................................................................................8
Elektrische (elektrostatische) inductieverschijnselen..........................................................................................9
Geleiders en isolatoren.........................................................................................................................................9
Krachtwerking tussen ladingen - wet van Coulomb...........................................................................................10
Elektrische veldsterkte, Eenheid N/C.................................................................................................................12
Krachtwerking in een radiaal en een homogeen elektrisch veld.......................................................................15
Krachtwerking tussen puntladingen (max. 3) in eenvoudige configuraties (kwalitatief)..................................16
Elektrisch veld rondom enkele puntladingen (max. 3): richting, zin en grootte (kwalitatief)............................16
Elektrisch veld van een puntlading................................................................................................................17
Elektrisch veld rondom 2 (even grote) puntladingen....................................................................................18
Elektrisch veld rondom 3 puntladingen.........................................................................................................18
Potentiaal in een radiaal veld; arbeid van een coulombkracht..........................................................................18
Potentiaal V in een punt................................................................................................................................19
Potentiaal V op afstand r van een punt Q: radiaal veld.................................................................................19
Elektrische potentiële energie Ep van een lading Q2 in een punt...................................................................19
Spanning of potentiaalverschil U tussen 2 punten 1 en 2.............................................................................19
Elektrische Ep die een lading Q2 heeft op een afstand r van Q1.....................................................................20
Arbeid W geleverd door de Coulombkracht Fe door Q1 tijdens het verplaatsen van Q2 van rA naar rB.........20
Elektrodynamica......................................................................................................................................................20
Elektrische stroomsterkte, eenheid ampère......................................................................................................20
Spanning, eenheid volt.......................................................................................................................................20
Eenvoudige elektrische schakeling.....................................................................................................................20
Ampère- en voltmeter........................................................................................................................................21
Wet van Ohm, eenheid ohm..............................................................................................................................21
Serieschakeling, parallelschakeling en gemengde schakeling van weerstanden: vervangingsweerstand........21
1
, Vervangingsweerstand bij serieschakeling....................................................................................................22
Vervangingsweerstand bij parallelschakeling................................................................................................22
Vervangingsweerstand bij een gemengde schakeling...................................................................................22
Serieschakeling, parallelschakeling en gemengde schakeling van weerstanden: stroom, spanning en
vermogensverdeling...........................................................................................................................................22
Stroom en spanning.......................................................................................................................................22
Vermogensverdeling......................................................................................................................................23
Dus..................................................................................................................................................................23
Wet van Pouillet, resistiviteit..............................................................................................................................23
Wet van Pouillet.............................................................................................................................................24
Resistiviteit.....................................................................................................................................................24
Wet van Joule.....................................................................................................................................................24
Eenheden van elektrische energie: joule, kWh..................................................................................................25
Joule...............................................................................................................................................................25
kWh................................................................................................................................................................25
Berekenen van E als P en ∆t gekend..............................................................................................................25
Elektromagnetisme.................................................................................................................................................25
Permanente magneten, magnetische polen......................................................................................................25
Magnetisch veld en veldlijnen............................................................................................................................25
Magnetische inductie: definitie, eenheid...........................................................................................................26
Laplacekracht: kracht op een stroomvoerende geleider...................................................................................26
Magnetisch veld rond een rechte stroomvoerende geleider.............................................................................27
Magnetische inductie bij een rechte stroomvoerende geleider........................................................................27
Magnetisch veld in en rond een solenoïde/spoel..............................................................................................27
Magnetische flux en magnetische inductie bijeen stroomvoerende spoel.......................................................28
Magnetische flux............................................................................................................................................28
Magnetische inductie.....................................................................................................................................28
Lorentzkracht op een bewegende lading...........................................................................................................29
Krachtwerking tussen twee rechte evenwijdige stroomvoerende geleiders (kwalitatief: richting en zin).......29
Wet (van Faraday en) van Lenz..........................................................................................................................30
Kernfysica................................................................................................................................................................31
Atoommodel, kernmodel, atoomnummer, massagetal en ladingsgetal, isotopen...........................................31
Andere eenheden...........................................................................................................................................32
Natuurlijke radioactiviteit: aard en eigenschappen van alfa-, bèta- en gammastraling....................................32
Karakteristieke vervalprocessen van alfa-, bèta- en gammastraling.................................................................33
Alfastraling.....................................................................................................................................................33
Bètastraling....................................................................................................................................................33
2
, Gammastraling...............................................................................................................................................33
Opmerking......................................................................................................................................................34
Radioactief verval: halveringstijd, activiteit: eenheid becquerel, vervalwet.....................................................34
Halveringstijd.................................................................................................................................................34
Vervalwet.......................................................................................................................................................34
Activiteit: eenheid becquerel.........................................................................................................................35
Kinematica...............................................................................................................................................................36
Rust en beweging, puntmassa, positie, afgelegde weg......................................................................................36
Rust en beweging...........................................................................................................................................36
Puntmassa......................................................................................................................................................36
Positie.............................................................................................................................................................36
Afgelegde weg................................................................................................................................................36
Eenparige rechtlijnige beweging (ERB)...............................................................................................................36
Eenparig rechtlijnige versnelde beweging (ERVB) zonder en met beginsnelheid.............................................37
Gemiddelde snelheid.....................................................................................................................................37
Ogenblikkelijke snelheid................................................................................................................................37
Gemiddelde versnelling.................................................................................................................................37
Ogenblikkelijke versnelling............................................................................................................................37
x(t), v(t) en a(t) van ERVB....................................................................................................................................37
Vrije val : valversnelling......................................................................................................................................38
Verticale worp omhoog......................................................................................................................................39
Horizontale worp................................................................................................................................................40
Dynamica.................................................................................................................................................................41
Ontbinden van vectoriële grootheden volgens orthogonale assen...................................................................41
Samenstellen van vectoriële grootheden gelegen in een vlak...........................................................................41
Traagheidsbeginsel.............................................................................................................................................41
Tweede wet van Newton: eenheid newton.......................................................................................................41
Het onafhankelijkheidsbeginsel..........................................................................................................................41
Verband dynamica-kinematica: 2e wet..........................................................................................................41
Actie en reactie...................................................................................................................................................42
Algemene formule voor arbeid..........................................................................................................................42
Arbeid geleverd door CONSTANTE kracht.....................................................................................................42
Arbeid geleverd door NIET-CONSTANTE kracht (m.a.w. algemene formule voor arbeid)............................43
Vermogen...........................................................................................................................................................43
Gemiddeld vermogen....................................................................................................................................43
Absoluut vermogen........................................................................................................................................43
Arbeid geleverd door zwaartekracht..................................................................................................................43
3
, Dicht bij het aardoppervlak............................................................................................................................43
Algemeen (m.a.w. ver van de aarde).............................................................................................................44
Arbeid geleverd door veerkracht........................................................................................................................44
Verband tussen arbeid en kinetische energie....................................................................................................44
Arbeid-energietheorema...............................................................................................................................44
Gevolgen........................................................................................................................................................45
Wet van behoud van mechanische energie.......................................................................................................45
Wet van behoud van energie voor conservatieve krachten..........................................................................45
Veralgemening van het beginsel van behoud van energie............................................................................45
Gravitatiekracht..................................................................................................................................................46
Zwaartekracht, zwaarteveldsterkte, gewicht, potentiële energie.....................................................................46
Zwaartekracht................................................................................................................................................46
Zwaarteveldsterkte........................................................................................................................................47
Gewicht..........................................................................................................................................................47
Potentiële energie..........................................................................................................................................47
Potentiële energie: elastische............................................................................................................................47
Wrijvingskracht, normaalkracht en wrijvingsfactor...........................................................................................47
Eenparig cirkelvormige beweging (ECB).............................................................................................................48
Periode, frequentie, baansnelheid, hoeksnelheid van ECB................................................................................48
Periode...........................................................................................................................................................48
Frequentie......................................................................................................................................................49
Baansnelheid..................................................................................................................................................49
Hoeksnelheid..................................................................................................................................................49
Centripetaalkracht bij een ECB...........................................................................................................................49
Trillingen en golven.................................................................................................................................................49
Harmonische trilling: amplitude, periode, frequentie.......................................................................................49
Wiskundige schrijfwijze en grafische voorstelling: pulsatie, faseverschil..........................................................50
Snelheid en versnelling van een harmonische trilling........................................................................................50
Massa-veersysteem, slinger...............................................................................................................................50
Energieomzetting bij een harmonische trilling...................................................................................................50
Golfsnelheid, golflengte......................................................................................................................................51
Bewegingsvergelijking van een lopende golf.....................................................................................................51
Staande golven: knopen, buiken, eigenfrequentie............................................................................................51
Geluid......................................................................................................................................................................51
Geluidsgolven: ontstaan, toonhoogte, geluidssterkte, toonklank.....................................................................51
Geluidsniveau, decibelschaal, decibelmeter......................................................................................................52
Geluidsnelheid....................................................................................................................................................53
4
,Licht als golf en als een deeltje...............................................................................................................................53
Elektromagnetisch spectrum: eigenschappen en bronnen................................................................................53
Foto-elektrisch effect, fotonen...........................................................................................................................54
Licht: wetten terugkaatsing en breking..............................................................................................................54
Lenzen: soorten..................................................................................................................................................56
De bolle lens: beeldvorming (grafisch)...............................................................................................................57
Hydrostatica...........................................................................................................................................................59
Hydrostatische druk............................................................................................................................................59
Beginsel van Pascal.............................................................................................................................................60
Evenwicht van vloeistoffen, verbonden vaten...................................................................................................60
Archimedeskracht...............................................................................................................................................62
Warmteleer............................................................................................................................................................62
Begrip temperatuur, absolute temperatuur......................................................................................................62
Toestandsvergelijking van een ideaal gas: gaswetten........................................................................................62
Warmtehoeveelheid en soortelijke warmtecapaciteit......................................................................................63
Smelten en stollen: smeltwarmte......................................................................................................................63
Verdampen, koken en condenseren..................................................................................................................63
Verdamping in het luchtledige.......................................................................................................................64
Verband tussen druk en absolute temperatuur bij dampen.........................................................................64
Verdampen en condenseren..........................................................................................................................64
Het kookverschijnsel......................................................................................................................................65
youtube...................................................................................................................................................................65
Link playlist.........................................................................................................................................................65
Goede youtube channels....................................................................................................................................65
Bibliografie..............................................................................................................................................................65
Verloop examen......................................................................................................................................................65
Algemene tips..........................................................................................................................................................66
Examenvragen.........................................................................................................................................................66
2020....................................................................................................................................................................66
Eindwoord...............................................................................................................................................................67
VOORWOORD
5
, Dit is een samenvatting voor de examencommissie voor het vak fysica in de 3 e graad ASO. Het is opgesteld met
behulp van de vakfiche van de examencommissie voor 2024 en 2025:
https://app.akov.be/pls/pakov/f?
p=EXCO_PUBLIC:1000::::1000:P1000_VAKFICHE_ID,P1000_VAK_ID,P1000_VAKFICHE_VERSIE_NOI_ID,P1000_G
ELDIGHEID_ID:1932,120,1734,2963
Aangezien de vakfiche van 2024 niet zo veel verschilt van de vakfiche van 2025, is het mogelijk om een
samenvatting voor beiden te maken. Indien er iets veranderd is, staat dit duidelijk aangegeven in de
samenvatting.
STUDIERICHTINGEN
Voor de 3e graad ASO wetenschappen dus:
Economie-wetenschappen
Latijn-wetenschappen
Moderne talen-wetenschappen
Wetenschappen-wiskunde
De vakfiches voor deze richtingen zijn dezelfde dus deze samenvatting is voor ze allemaal.
Deze samenvatting kan ook gebruikt worden voor andere schoolinstituten dan de examencommissie aangezien
de vakfiches van de examencommissie opgesteld zijn aan de hand van de eindtermen van het secundair
onderwijs in Vlaanderen voor fysica
(HTTP://EINDTERMEN.VLAANDEREN.BE/SECUNDAIR-ONDERWIJS/DERDE-GRAAD/ASO/ ). Indien je dit
daarvoor zou willen gebruiken, raad ik je aan om wel even te kijken naar de inhoudstafel om zeker te zijn dat je
alle informatie hebt.
ALGEMENE VOORWAARDEN
Deze samenvatting mag niet verspreid worden aan mensen die niet tot het gezin behoren. Dit is
auteursrechtelijk beschermd en als dit verspreid wordt, ben ik genoodzaakt om acties te ondernemen.
DIGITALISERING
Ik probeer mijn samenvattingen zo makkelijk mogelijk te maken om te gebruiken. Sommige mensen drukken ze
af om zo bepaalde zaken te kunnen markeren of andere bedoelingen wat ik totaal begrijp. Toch snap ik ook dat
er steeds meer nood is aan digitalisering en om die reden heb ik een inhoudstafel waarop je kan klikken om
naar een bepaald onderdeel te gaan. Sommigen waren zich daar niet van bewust dus daarom dat ik het even
zeg zodat je dit kan gebruiken als je daar de behoefte voor hebt
WAT VIND JE VAN DE SAMENVATTING?
Ik vind het altijd leuk om feedback te krijgen. Ik steek hier veel moeite in en ik hoop dat ik op deze manier zo
veel mogelijk mensen kan laten slagen voor hun examen. Om die reden zou ik je willen vragen om een
beoordeling achter te laten. Dat zou echt veel voor mij betekenen 😊. Moest je toch nog opmerkingen hebben
over hoe het beter kan, mag je altijd iets laten weten in een berichtje.
Verder wens ik je nog veel succes met je examen en moesten er vragen zijn, aarzel dan niet om contact op te
nemen! 😊
6
