Psychopathologie bij volwassenen: studiepunten
DEEL 1
BEGRIPPENKADER
Psychopathologie De wetenschap of studie vh geestelijk of
psychisch lijden.
Psychiatrie De wetenschap of studie vh geestelijk
lijden.
PSYCHOPATHOLOGIE VS PSYCHIATRIE
PSYCHOPATHOLOGIE = ZUIVER WETENSCHAPPELIJKE KENNIS
Psychopathologie: beschrijven, ordening en (emperisch) onderzoek
Het herkennen en ontleden van verschijnselen volgens niet individu gebonden regels
en begrippen
o opzoek naar de dingen die alle zieken gelijk hebben. (rode draad) bv.
depressie= het verlies van interesse in je dag dagelijkste bezigheden.
= een ervaringswetenschap
Mens is subject en object van kennen
o object van kennen ben je zelf als mens
Psychopathologie is een taal die wordt aangeleerd:
die hulpverleners gebruiken om psychische fenomenen te delen met elkaar
o efficiënt en snel met elkaar communiceren
onderzoek
heeft uiteenlopende invalshoeken gekend
o zorgde voor verschillende betekenissen bv. In vroeger betekende een
psychose iets anders dan nu
slordig beruikt
o ADHD,ADD,… termen worden door elkaar gebruikt
Volgens de traditioneel Europese bandering:
Vertrekken vanuit algemene psychische processen om de pathologische varianten te
analyseren
blijft vasthangen aan de verschillende termen.
,Volgens de Amerikaanse benadering
Vertrekken vanuit een groep psychopathologische verschijnselen
Is een antwoord geweest op de geschiedenis
o nieuwe taal afspreken wereldwijd (=DSM)
PSYCHATRIE = KENNIS + KUNDE
Term die we gebruiken om je kennis (psychopathologie) om te zetten en in praktijk te
gebruiken.
Een patiënt/individu staat centraal op wie men bepaalde wetenschappelijke kennis
toepast
Pathologie is nooit gelijk aan de persoon. Bv. een persoon met schizofrenie is niet enkel ‘die
vreemde met wanen’ maar ook een persoon met een job, familie, talenten,…
GESCHIEDENIS
(moet niet heel de geschiedenis kennen)
Oudheid:
Hippocrates: melancholie is een teveel aan levensappen (zwarte gal)
o het lichaam is hiervoor verantwoordelijk
Cicero: melancholie is veroorzaakt door woede vrees en verdriet
o het is eerder de psychologie dat hiervoor verantwoordelijk is
Tot de 17e eeuw
Gestoord gedrag werd godsdienstig/demonisch betekent (straf van God)
o opgesloten in kerkers en verbannen uit de maatschappij.
Na de 17e eeuw
Natuurwetenschappelijke benadering (geesteziekte, krankzinnigheid)
o De geest is ziek en kan dus genezen hadden door dat ze de geestezieke
moeten helpen
o Start van de medicalisering: gestoord gedrag als ziekte
19e eeuw: geesteziekten nemen een aparte plaats in de ziekteleer (nosologie)
1e classificatiesysteem: Kraepelin
Eeuwwisseling (19e- 20e)
Freud psychopathologie in een geestewetenschappelijk kader
o Psychodynamiek ligt aan de basis van normale en afwijkende gedragingen
Antipsychiatrie
= psychiatrie is het resultaat van sociale ongelijkheid, onrechtvaardigheid,..
1
, Tegen het etiketteren
Psychiatrische patiënt is slachtoffer van een maatschappelijk discriminatieproces
Uit deze geschiedenis blijven vele termen hangen die vaak doorheen de geschiedenis
van betekenis zijn veranderd bv: neurose
ABNORMAAL/ZIEK
Er is sprake van een stoornis binnen de psychopathologie als (wakefield 1992)
1. Abnormaal verschijnsel (afwijkend van de norm)
o afwijkend van de norm is niet voldoende om te kunnen spreken van een
pathologie
bv. heel de aula zit stil, 1 iemand beweegt: is die dan abnormaal,…
o normen kunnen ook bepaald worden van maatschappelijke fenomeen bv. Een
geven
2. Als het ongemak/lijden/bezorgdheid teweegbrengt bij iemand en/of omgeving
(storend)
o Als de persoon zelf lijdt of ongemak ervaart = pathologie
o kan ook bij de omgeving bv. een drugsverslaafde, persoon merkt het zelf niet
maar omgeving wel.
3. Als het gestoord gedrag een aantal kenmerken vertoont die ook bij andere personen
als gestoord zijn ervaren en omwille van deze herkenbaarheid zijn te beschrijven en
ordenen binnen het begrippenkader van de psychopathologie
o terugvinden over een brede groep van mensen
Je moet ‘voldoen’ aan deze 3 voorwaarden om te kunnen spreken van een pathologie.
Dit betekent dat er een gemeenschappelijke taal moet zijn waarin de stoornissen geordend
en beschreven moeten worden
MEDISCH MODEL
Systematiek van werkwijze = medisch model
Deze stappen zijn toepasbaar op geestelijk lijden:
descriptieve diagnose
o beschrijving van wat de pathologie is
etiologische en pathogenetische diagnose
o ethiologische: Je weet vanwaar het komt
bv. covid, daar heb je het opgelopen, in dat café
depressie: je weet in welke hersendelen het zich voor kan doen,…
o pathogenetisch: hoe houd dat virus u ziektesymptomen in leven, wat is de
motor van het virus
depressie: wat maakt dat het zo blijft? enkel de stoffen?
prognose
o vertelt een beschrijving hoe het verder zal verlopen
2
, Bv. covid: symptomen, wat is het resultaat als men niet behandelt.
o Niet makkelijk bij psychopathologie, je weet niet hoe het precies verloopt.
therapie
o hoe kan je omgaan met psychisch lijden,…
o een medisch model met een behandeling om een zo goed mogelijk resultaat
te hebben
preventive
o proberen te voorkomen
o adhv campagnes,…
o In België heerst er nog een te groot taboe rond psychisch lijden
DIAGNOSE
Griekse Diagnoosis: het nauwkeurig leren kennen
Diagnose
1. het proces van vaststelling, herkenning, onderscheiding en omschrijving van
stoornissen
2. het eindresultaat/conclusie van dit proces
onderzoeksmethoden (manier van diagnose stellen)
bv: patiënt die slecht slaapt, geen honger heeft
1. somatisch onderzoek
onderzoek vh lichaam om uit te sluiten dat daar geen problemen zijn.
bv. heeft de pat. iets aan zijn maag?
2. psychometrische instrumenten
het meten van de geest, het in kaart brengen van alertheid, IQ,
persoonlijkheid,… via gestandaardiseerd materiaal
bv. wat is er aan de hand?
3. diagnostisch interview
kaart brengen waar je als patiënt last van hebt, ziektegeschiedenis,…
bv. wanneer is het begonnen? hoe was uw jeugd?...
Rol van de ergo? via activiteiten, aanbod, observaties,… de onderzoeken verrijken
CLASSIFICATIE
orde in de chaos van waarnemingen
o bv. verschillende foto’s ordenen
Categoriale classificatie
o Duidelijk afgebakend klassen zonder overlap met een alles of niets verschil
Er is geen discussie over mogelijk bv. alles met een witte achtergrond
ja- nee principe = niet veel kenmerken
werkt niet in praktijk, wel bij geneeskunde (pijn in buik: dokter
kan al veel uitsluiten)
Psychiatrische syndromen
3
