Communicatiewetenschap
Communicatiewetenschap bestudeert communicatie
H1 handboek Oomkes
• CW is wetenschap die andere wetenschappen verenigt
o Taalkunde
o Discoursanalyse
o Biologie (lichaamstaal, gelijkend met dieren)
o Psychologie (hoe communicatie het zelfbeeld van mensen bepaalt bv)
o Sociologie (groepen in maatschappij)
o Cultuurwetenschappen (communicatie tussen verschillende mensen)
• Spreekwoorden te maken met communicatie
o Geen woorden, maar daden
o Praat voor de vaak
o Praatjes vullen geen gaatjes
o Spreken is zilver, zwijgen is goud
o Met dubbele tong praten
o Papier is geduldig
o Dat ging het ene oor in en het andere uit
o Liegen alsof het gedrukt staat
o Ja en amen zeggen
o Spreken als een boek
Wat is communicatie?
• (te?) ruime definitie: Alle gedrag, met of zonder woorden, in aanwezigheid van een ander
mens, van wie men zich bewust is, is communicatie. → Men kan niet niet communiceren.
o Essentiele voorwaarde is ander mens, als je (denkt dat je) alleen bent is er geen
communicatie
▪ In ruimte en je moet volgende dag presentatie geven voor vak, als je dan
presentatie in ruimte gaat oefenen en je denkt dat je alleen bent is het geen
communicatie. Als iemand blijft staan om te luisteren en jij weet dat niet is
het nog steeds geen communicatie, maar moment dat je je realiseert dat
iemand luistert is communicatie → je gaat je aanpassen aan die persoon (bv
als je eerst plat praat en dan deftig)
▪ Als je in douche staat te zingen zonder iemand in huis is geen com, maar als
iemand in huis is en je zingt liedje dat de ander haat is het com
▪ Implicatie: je kan niet niet communiceren
▪ Met iemand anders die je kent in ruimte en die zegt niks terwijl die normaal
wel praat, is die boos = boodschap
Communicatie =/= informatie
• Informatie zijn gegevens die je binnen krijgt
• Communicatie is symbolische informatie (cf. cultureel bepaalde gebaren), een teken dat
staat voor iets anders
, o Bv foto van boom is informatie, geen communicatie omdat het iets is dat je ziet,
woorden zijn wel communicatie want het zijn streepjes en bolletjes die
gecombineerd worden = symbolisch, niets aan dat woord zegt dat het een boom is
o Pictogrammen zijn manier van communicatie, je kan pictogrammen zoeken
o Waarom is pictogram communicatie en boom niet: bij pictogram kan je er
interpretatie aangeven, zijn symbolisch voor iets anders, boom is letterlijk
• bewust van de ander
• onbewust (gedrag)
Communicatie: definitie Oomkes
• Communicatie is de uitwisseling van symbolische informatie tussen mensen die zich van
elkaars onmiddellijke of gemedieerde aanwezigheid bewust zijn. Deze informatie wordt
deels bewust, deels onbewust gegeven, ontvangen en geïnterpreteerd
o Uitwisseling symbolische informatie
o Mensen die zich van elkaars aanwezigheid bewust zijn
o Onmiddellijk/gemedieerd: onmiddellijk = face to face etc, gemedieerd = met iets
ertussen, gsm ofzo
▪ Televisieprogramma 0 kijkers: dan zijn er geen aanwezigen, maar die zijn er
wel potentieel → iets kan potentiele aanwezigen hebben en dan is het ook
communicatie
o Deels bewust deels onbewust
o Niet enkel gegeven en ontvangen, maar ook geïnterpreteerd = belangrijk! Als dat
niet gebeurt zou er nooit een communicatieprobleem zijn, geen misverstanden
▪ Wordt mede gestuurd door achtergrond, iemand die altijd ironisch is dan
interpreteer je het als grap, maar als de ander het serieus bedoelt is er een
probleem
• Types communicatie:
o Intrapersoonlijke communicatie
▪ Tegen jezelf praten
o Interpersoonlijke communicatie
▪ Tussen mensen, groepen mensen, individuen, individu-groep, …
o Massacommunicatie
▪ Er wordt massamedium gebruikt: boeken, televisie, radio, social media, …
Communicatie: definitie Fauconnier
• Communicatie is 'het proces waardoor een zender bewustzijnsinhoud overdraagt of tracht
over te dragen aan een of meer ontvangers en dit door middel van een kanaal, signalen en
tekens'
o Als zender iets overbrengen naar (meerdere) ontvanger(s)
o Expliciet: inhoud overdragen of trachten over te dragen, factoren kunnen de goede
overdraging verhinderen, communicatie kan fout gaan
Aspecten van een boodschap
• Inhoudsaspect
o Waarover gaat het, welke boodschap wordt overgebracht
• Betrekkingsaspect
, o elementen die gaan over relatie tussen zender en ontvanger: hoe wordt relatie
tussen de mensen gecreëerd en op welke manier wordt boodschap gebracht
o Vb: wow dat hebben jullie goed gedaan → afhankelijk van intonatie spottend of echt
Waarom communiceren mensen?
• Communicatie komt voort uit behoeftes (zie HB verhaal)
o Biologische
o Interpersoonlijke
o Maatschappelijke
• Biologische behoeftes: behoeftepiramide van Maslow
o Psycholoog, beschreven hoe mensen verschillende behoeftes hebben, in niveaus
opgedeeld van onder naar boven
o Lichamelijke behoeftes: eten, drinken, slapen, …
o Sociaal contact + lichamelijk: huidhonger
o Erkenning: ook erkenning dat je bestaat, niet genegeerd worden
o Voor je aan een behoefte hoger in de piramide probeert te voldoen, moet die op
een lager gevoel voldaan zijn → als je honger en dorst hebt ben je niet bezig met
sociaal contact etc
o Biologisch onderaan, communicatie dient om aan de biologische behoeftes
voldoening te geven → baby huilt, honger = communicatie
o Wisselwerking baby en wie er zorg voor draagt, communicatie is interactie en
interactie heeft voordelen voor beide partijen, als baby huilt wordt die gevoed,
honger gaat weg, de verzorger heeft ook voordeel dat baby niet meer huilt en heeft
het goed gedaan, goed geïnterpreteerd wat huilen betekent, is goede mama →
erkenning en waardering
o → voorbeelden babyvideo’s, moeder probeert in interactie te gaan met baby,
vreemde filmpjes
• Maatschappelijke behoeftes
o Behoefte aan aandacht is een sociaal motief voor communicatie
▪ We willen aandacht, erkend worden
▪ Je kan niet bestaan zonder aandacht
o “schreeuw om aandacht” bij baby’s en volwassenen
▪ Extreme voorbeeld = (mislukte) zelfmoordpoging
Experimenten
• The 13th century historian Salimbene described an experiment made by the German
Emperor Frederick II, who wanted to know what language children would speak if raised
without hearing any words at all. Babies were taken from their mothers and raised in
isolation. The result was that they all died. Salimbene wrote in 1248, "They could not live
, without petting." Nor can anyone else. Untouched adults may not die physically, but life will
not be experienced to the full
o Men vroeg zich af of er oertaal bestond
o Baby‘s wegnemen van moeder, niet tegen praten en minimaal aanraken
o Keizer dacht dat baby‘s op bepaald moment iets zouden zeggen en dat is dan de
oertaal omdat ze geen input hebben gehad
o Niemand kan zonder aanraking leven
• Touch deprivation is also harmful because it severely affects sleep, which is necessary for
the conservation of energy. Heinicke and Westheimer studied 2 year-old children separated
from their parents for 2 to 20 weeks and living in institutions where they received less touch.
Even after being reunited with their parents, most had difficulty falling or remaining asleep.
In all studies on separations of very young children from their mothers, sleep was always
affected. The time children required to fall asleep was longer, and night waking was more
frequent.
o Slaapproblemen door geen aanrakingen/aandacht
Zelfbeeld (=/= identiteit)
• Het zelfbeeld berust op communicatie
• Interpersoonlijke communicatie dient vooral om het zelfbeeld te vormen, te veranderen en
te ondersteunen
o We hebben allemaal inschatting van wie we zijn
o Dat zelfbeeld dat we creëren is gebaseerd op communicatie, input die we krijgen
van anderen, via interpersoonlijke communicatie (rechtstreeks, mondeling, verbaal
etc)
o Input die je onbedoeld over jezelf krijgt is heel belangrijk/illustratief, als je gesprek
over jou opvangt waarvan mensen niet van bewust zijn dat jij het hoort
o Identiteit is wie je bent, zelfbeeld is inschatting van wie je bent
Hypotheses van Villard en Whipple (1976)
• Identiteiten zijn in de persoon opgenomen interpretaties van culturele of groepswaarden.
(cf. tijdsgebonden)
o Identiteit is gebaseerd op waarden en normen van maatschappij, cultuur, waarden
van groep waarin je leeft. Er is verschil tussen westers en oosters van hoe je
identiteit is omdat je die waarden van de groep waarin je leeft opneemt, doe je
onbewust
o Groepswaarden = bv je groeit op in gezin, in dat gezin zijn bepaalde elementen
belangrijk zoals muzikaal talent, je wordt gestimuleerd om instrument te leren. In
ander gezin kan sport belangrijk zijn. Alexander de Croo is zoon van, politiek heeft
die met de paplepel ingekregen. → bekend tenniskoppel heeft kinderen, toen eerste
kind geboren is, is die door merk van tennisspullen contract aangeboden gekregen.
o Tijdsgebonden: culturen veranderen en evolueren, normen en waarden dus ook
• Het zelfbeeld wordt aangeleerd tijdens een doorgaand sociaal leerproces, voornamelijk door
communicatie met anderen
o Zelfbeeld wordt opgebouwd door mensen rondom, bv in lagere school wordt je
gedrag bijgestuurd wat mag en niet, je krijgt zelfbeeld door dat bijsturen.
o Bv in mijn zelfbeeld zit dat ik goed kan lesgeven, op het einde van academiejaar
evalueren studenten vakken en je krijgt slechte evaluaties → P haar zelfbeeld wordt
