Medische bacteriologie 2:
1 Pathologische specimen en de pré-analytische fase:
Inleiding:
Pré-analytische fase omvat:
Staal afname: + begeleidend identificatie document
Transport
Identificatie: specimen + verwerking aanvraagformulier
Voorbereidende manipulaties: sneltest, microscopie, centrifugatie,…
Steriele afname van verschillende soorten microbiologische stalen
en begeleidend document:
Begeleidend doc.: naam patiënt, geboortedatum, adres, aanvragende arts, soort specimen + datum afname,
relevante klinische informatie,…
Type 1, 2, 3 stalen:
Goed staal = steriel met veel pathogenen, weinig commensalen
Type 1: Diep gelegen en gesloten lichaamsgebieden
Ruimte, weefsel of orgaan die normaal steriel is
o Elke gevonden kiem = pathogeen
Bloed, abces, empyeem en biopsies
o Punctievochten waarbij nog geen drainage of ingreep is geweest
Voorwaarde: huid of mucosa steriel maken contaminatie vermijden
Type 2: Diep gelegen communicerende lichaamsgebieden
Diepe ruimte die normaal steriel is, verbonden met een oppervlakkige zone
o Nesteling oppervlakkige bacteriën
Urine, sputum, niet GI fistel, endocervix, vroeger geopende abces en post-chirurgische drains
Voorwaarden:
o Wassen of spoelen van oppervlakkige zone
o Afname via katheder of punctie
Type 3: Lichaamsoppervlakken
Plaats met commensale flora
o Pathogenen detecteren tussen de commensalen
o Belangrijke shift detecteren (bv. overgroei)
Keel, opp. huidwonde, stoelgang en GI fistel
Selectieve bodems
Subtypes:
o Pathogenen
o Verandering van commensale flora
o Inventarisatiekweken: controle van bv. MRSA bij opname van patiënt behorend tot
een risicogroep
Soorten stalen:
Bloed:
Normaal steriel
Pathologie: bacteriëmie of sepsis ( vermenigvuldiging)
Hoeveelheid afgenomen:
1
, o Volwassene: 10 ml = 2 hemocultuurflessen (aëroob en anaëroob)
o Kind: 2 – 5 ml = 2 hemocultuurflessen (aëroob en anaëroob)
Punctievloeistof:
Empyeem: opeenhoping van vocht in een bestaand holte
Abces: opeenhoping van vocht in een nog niet bestaande ruimte
Pleuraal empyeem (pleuraholte) = pleuravocht
Pyometra (baarmoeder)
Appendicitis (appendix)
Subduraal empyeem: ophoping tss hersenen en vliezen
Septische artritis (gewrichten)
Cholecystitis (galblaas)
Ascites= vocht in peritoneale holte buik
Cerebrospinaal vocht (CSV):
= Lumbaal vocht (LV) = vocht dat de herenen en het ruggenmerg omgeeft.
Normaal helder
Bij infectie troebel µ-organisme + WBC
Ruggenmerg punctie
DRINGEND staal
Weefselmateriaal:
Biopsie vochtig houden
Etter, wondvocht en klierpunctievocht:
Etter = plasma + fagocyten + weefselresten + µ-org.
Als gevolg van ontstekingsreactie
Fistel = ingevreten holten
Punctie
Anaëroben!
Wondvocht en etter van slijmvliezen:
2 wissers: droge wisser voor microscopie + natter wisser voor cultuur
Keel- neusspecimen:
Wisser bij keelontsteking
Punctie bij sinusitis
Onderste luchtwegen: OLW
Beneden glottis normaal geen bacteriën
Sputum
o Ontsteking OLW: verhoogde mucusproductie + hoestreflex
o Virale infectie: witte slijm geen bacteriën en ettercellen
o Bacteriële infectie: geelgroene slijm bacteriën en ettercellen
Transtracheale aspiratie = punctie huid en trachea geen bijbesmetting
BAL-vocht = broncho-alveolair lavage: fysiologisch water in longblaasjes spuiten en opzuigen
Tracheostomie aspiratie: mensen met tracheabuis vocht wordt opgevangen
Geïnduceerd sputum: inhalatie 10% (w/v) NaCl-oplossing
Urine:
Blaas is steriel
2
, Bijbesmetting door commensalen urethra en geslachtsdelen
Midstream kweek
> 100.000 bacteriën per ml = infectie
Soms verzameling via katheder
Suprapubische punctie kweek anaëroben
Faeces:
Vers + afkoelen
Buffering met glycerine / zout medium
Genitale specimen:
Vrouw:
Pathologie: vaginose, SOA, genitale zweren, cervicitis, uterine sepsis, pelvic inflammatory
disease
Staalname: vaginale swab
o Opp. wissen schaamlippen
o Diepe staalname bovenste gedeelte vagina
Man:
Pathologie: urethritis, genitale zweren, prostatitis
Melken van urethra secreties op draagglaasje en platen
Transportmateriaal:
Transport moet snel: afsterven of vermenigvuldiging vermijden.
Wissers:
Hout, plastiek of metaal en steriel verpakt
Slijmvliezen, wondsecreties of rectaal
Dubbele afname: 1 voor kleuring + 1 voor cultuur
E-swab:
Flocked swab met nylonhaartjes
Vloeibaar transportmedium
Betere absorptie en afgifte
Hoge en betere kwaliteit
Transportbodem:
Gel/vloeistof µ-org. mogen niet afsterven of vermenigvuldigen tijdens transport
Stuart: halfvaste bodem zonder voedende bestanddelen, bevat thioglycollaat en buffer.
Amies: idem Stuart + houtskool
Vooral voor delicate kiemen
Nadeel: geen mooi uitstrijkje want brokken VB komen mee opl.: 2e droge wisser
Spuit:
Ideaal voor etter, fistelvocht,… anaërobe kiemen!
Transportrecipiënten:
Steriele, lekvrije potjes, bekers, flesjes, buisjes,…
Lumbaal vocht: conische centrifugeerbuis met schroefdrop
Faeces: soms potje met klein lepeltje aan deksel
Transport in VB:
Bloedkweken
3