SAMENVATTING KLASSIEKE SOCIOLOGISCHE
THEORIEËN
Inhoudsopgave
SAMENVATTING KLASSIEKE SOCIOLOGISCHE THEORIEËN...............................................................................1
KERNBEGRIPPEN:........................................................................................................................................... 2
AUGUST COMTE (1798-1857)......................................................................................................................... 3
IDEE COMTE (1798-1857)..................................................................................................................................4
GRONDLEGGER POSITIVISME (COMTÉ).............................................................................................................5
DE IMPASSE VAN HET LOGISCH POSITIVISME- WAT IS EEN FEIT?......................................................................7
SAINT-SIMON (1760-1825)............................................................................................................................. 7
BREUK TUSSEN SAINT-SIMON EN COMTE: MINI-INVESTITUURSTRIJD...............................................................9
WET DER DRIE STADIA.......................................................................................................................................9
KARL MARK (1818-1883).............................................................................................................................. 10
MARX EN HEGEL..............................................................................................................................................10
KRITIEK HEGELIAANSE DENKEN (VAN MARX)..................................................................................................11
DE JONG-HEGELIANEN:....................................................................................................................................11
FEUERBACH.....................................................................................................................................................11
HISTORISCH MATERIALISME (MARX) !!!!.........................................................................................................12
MARX DE JOURNALIST.....................................................................................................................................12
PARIJSE TIJD.....................................................................................................................................................12
VRIENDSCHAP FRIEDERICH ENGELS.................................................................................................................12
1848: REVOLUTIEJAAR FRANKRIJK – MARX ZIJN VISIE OP REVOLUTIE.............................................................13
HET COMMUNISTISCH MANIFEST (1848) !!!......................................................................................................13
(VERVOLG COMMUNISTISCH MANIFEST): CONSTRUCTIEVE/DESTRUCTIEVE (= DIALECTISCHE SPANNING) ROL EN
BOURGEOSIE....................................................................................................................................................14
(VERVOLG COMMUNISTISCH MANIFEST): KLEINE UITSTAP PRODUCTIE IN DE 21STE EEUW........................................15
(VERVOLG COMMUNISTISCH MANIFEST): EINDE KAPITALISME!! (BELANGERIJK)..............................................................15
WETENSCHAPPELIJK SOCIALISME....................................................................................................................15
HISTORISCH MATERIALISME ‘WETMATIGHEDEN’ – SPANNING DETERMINISME EN VRIJ HANDELEN.............15
DAS KAPITAL....................................................................................................................................................16
THESE VAN ALTHUSSER (FRANSE MARXIST): DE LATE MARX IS DE ECHTE.......................................................16
ANALYSE ‘DAS KAPITAL’...................................................................................................................................16
1.1. WAREN....................................................................................................................................................16
1.2. RUIL ENKEL MOGELIJK DOOR ABSTRAHEREN VAN ARBEID!!.................................................................17
1.3. FETISJKARAKTER VAN DE WAAR.............................................................................................................17
1.4. MENS IN DE WARENRUIL........................................................................................................................18
1.5. EEN VERDERE ABSTRACTIE, VAN WAREN NAAR GELD (nogmaals dialectiek).......................................18
1.6. VAN GELD NAAR KAPITAAL (WGW & GWG)...........................................................................................18
1.7. MEERWAARDE........................................................................................................................................19
1.8. WAAR KOMT DE MEERWAARDE VANDAAN? (KERN THESE: BELANGERIJK)..........................................19
EMILE DURKHEIM (1858-1917).................................................................................................................... 20
DEEL I.......................................................................................................................................................... 20
BIJZONDERHEDEN IN DURKHEIM ZIJN LEVEN:.................................................................................................20
HET DUBBELE GELAAT VAN DE MAATSCHAPPIJ, STRENG EN VERHEFFEND:....................................................20
HOMO DUPLEX................................................................................................................................................21
DISCUSSIE OVER INDIVIDUALISME...................................................................................................................21
1.1. KRITIEK OP HET CONCTACTDENKEN.........................................................................................................22
1.2. 2 SOORTEN INDIVIDUALISME....................................................................................................................22
1
, 1.2.1. UTILITARISME......................................................................................................................................22
1.2.2. UNIVERSALISITSCHE EN ALGEMEEN BELANG:.....................................................................................22
1.3. VOLGENS DURHEIM KOMT ALLE MORALITEIT VAN DE SL........................................................................22
DREYFUS-AFFAIRE............................................................................................................................................22
SELFIES:............................................................................................................................................................23
DEEL II......................................................................................................................................................... 23
DURKHEIM IN HET LABORATORIUM VAN WILHELM WUNDT..........................................................................23
1.1. SOCIOLOGIE ZAL EEN WETENSCHAP ZIJN INDIEN HET ZICH BEZIGHOUDT MET FEITEN............................23
DE LA DEVISION DU TRAIVAIL SOCIAL (BOEK 1 OVER ARBEIDSDELING):..........................................................24
1.1. CONSCIENCE COLLECTIVE:......................................................................................................................25
1.2. DE SEGMENTAIRE MAATSCHAPPIJ: de verschillende onderdelen lijken op elkaar.................................25
1.3. EEN MAATSCHAPPIJ MET ARBEIDSDELING VERSUS EN ZONDER ARBEIDSDELING................................26
1.4. ALS TYPE SL AFHANGT VAN TYPE ARBEIDELING, WAAR KOMT DEZE DAN VANDAAN?.........................27
1.5. DURKHEIMS ORGAANICISME..................................................................................................................27
1.6. ANOMIE..................................................................................................................................................27
LES REGLES DE LA MÉTHODE SOCIOLOGIQUE (BOEK 2 OVER SOCIALE FEITEN)...............................................28
1.1. HET SOCIALE FEIT/ ‘LE FAIT SOCIAL’.......................................................................................................28
1.2. WEBER VERSUS DURKHEIM....................................................................................................................29
1.3. HET NORMALE EN HET PATHOLOGISCHE...............................................................................................29
LE SUICIDE (BOEK 3 OVER ZELFMOORD ALS EEN SOCIAAL FEIT)......................................................................30
LES FORMES ÉLÉMENTAIRES DE LA VIA RELIGEUSE (BOEK 3 ONTSTAAN SOCIALE FEITEN).............................31
1.1. RELIGIE:...................................................................................................................................................31
KLASSIEKE SOCIOLOGISCHE THEORIE (DEEL 2):.............................................................................................33
MAX WEBER (1864-1920):............................................................................................................................ 33
INLEIDING........................................................................................................................................................33
HET GEVAL WE3BER.........................................................................................................................................33
WETENSCHAP ALS BEROEP:.............................................................................................................................33
WAARDEN ZIJN ONVERZOENBAAR..................................................................................................................33
KRITIEK OP OBJECTIVITEIT: NOMOTHETISCH VERSUS IDEOGRAFISCH -HEINRICH RICKERT.............................33
CULTUUR VERT INTERPRETATIE – GILBERT RYLE.............................................................................................34
HERMENEUTIEK – SCHLEIERMACHER..............................................................................................................34
VERSTEHEN VOLGENS -DILTHEY (BELANGERIJK)..............................................................................................35
VOORGANGER JACOB BURKHARDT & MAX WEBER: HALT ONEINDIGHEID BLINDE OBJECTIVERING VAN HET
VERSTEHEN......................................................................................................................................................35
1.1. EEN IDEAALTYPE VAN HET IDEALTYPE....................................................................................................36
SOCIOLOGIE ALS WETENSCHAP VAN HET SOCIAAL HANDELEN.......................................................................36
4 HANDELINGSTYPES: IN WELKE MATE KAN JE EEN GEDRAG BEGRIJPEN........................................................37
COLLECTIVITEIT BESTAAT DIE? NEEN...............................................................................................................38
WEBER ALS ‘ATOOMFYSICUS VAN DE SOCIOLOGIE’........................................................................................38
WEBER OVER MODERNISERING – RATIONALISERING EN ONTTOVERING........................................................38
WEBERS PROTESTANTISMETHESE OVER HET KAPITALISME:...........................................................................38
GEORGE HERBERT MEAD (1863-1931).......................................................................................................... 40
KORTE SITUERING............................................................................................................................................40
MEAD ZIJN BEGRIP VAN ‘HET NIEUWE’...........................................................................................................41
PHILOSPHY OF THE PRESENT (ZELF GESCHREVEN) !!!......................................................................................42
MIND, SELF & SOCIETY.....................................................................................................................................43
KERNBEGRIPPEN:
2
,THEORIE = algemene verklaring van welomschreven verzameling feiten of gebeurtenissen,
zo mogelijk bevestigd door consistente dataverzameling of experimenten
= een algemene verklaring (niet individueel/particullier)
= iets wat iets helde maakt
Vb: theorie over de big bang
Verschillende betekenissen dag van vandaag
Onderscheid tussen een: school; stroming; theorie; model; etc
theorie gaat vooraf aan het feit
Vb: klimaatproblematiek
MODEL = Visuele, verbale of wiskundige representatie van een wetenschappelijk idee of
theorie
PARADIGMA = denkkader
Vb: ruilparadigma; je doet alles in verachting iets in ruil te krijgen
TOEPASSING: ‘revolver’
In het woord revolver komt het woord ‘revolutie’ voor
“Wat ooit beneden was, zal boven komen te staan”
AUGUST COMTE (1798-1857)
Geboren te Franktijk-Montpellier
Opgegroeid in conservatief milieu
Idee: ‘religie’ deugd niet; tegenspraken, onzin, etc nood om het te verwerpen
W geboren in een labiele context; bijna persoonlijke uitdaging om SL terug op orde
te brengen
Leerling van Saint-Simon
Hij is een selfmade leraar (studies niet afgemaakt)
Belangrijke woorden: ‘orde’ & ‘voorruitgang’
o Sociologisch gezien is dit relevant
Foto’s uit Parijs uit 1920: voor het gebouw
stond een standbeeld van Comté. Nu is het
standbeeld aan de kant gezet, hij staat
minder centraal nu. MAAR grondideeën zijn
zo vanzelfsprekend geworden, dat wij zijn
inbreng niet meer opmerken!
COMTE EN DE ERFENIS V/H POSITIVISME
Begonnen aan Comté, samen met Saint-simon
Lijn van verlichting die van comte doorgetrokken dag van vandaag
Comté was zelf wiskundige, toch vond hij dat sociologie zich niet kon beperken tot
verzamelen van cijfers langetermijnontwikkelingen en historische veranderingen
zijn geen cijfers
DURKHEIM
3
, o Sociologie: via Comté naar Emile Durkheim, beschouwt zich als geestelijke
erfgenaam van Comté
o Geboren vlak na overleiden Comté
o Durkheim actualiseerde zijn denken en bouwde zijn denken uit tot een
wetenschap = SOCIALE FEITEN
o Langs de ene kant zweert hij op feiten, maar langs de andere kant heeft hij
moeite met het concept ‘religie’
o Wilt sociologie uitbreiden tot een verklaring voor alles en iedereen
⟹ BEIDE POSITIVISTEN!! (Verwierpen beide de metafysica, maar
slopen die eigenlijk stiekem achter hun rug)
POSITIVISME ZOWEL BELANGRIJK IN DE FILOSOFIE ALS POLITIEK
o Positivisme is alledaags geworden alles is op feiten gebaseerd ‘fact
checking’en obv van die feiten gaan we beleid uitstippelen
Het denken daarover ontleend aan august Comté
o MAAR niet alle SL dat per se moeten doen; het is MOGELIJK, het MOET niet
o Politiek heeft van nature niet per se een wetenschappelijke basis
vb: Trump die zegt dat climate change niet echt is
o = positivistische erfenis (idee dat het wel zo moet zijn) versus tegenreactie
populisme
IDEE COMTE (1798-1857)
“Als ik redeneer, dan zijn woorden voor mij, wat cijfers zijn voor een wiskundige die rekent”
Hoe meer een SL de nadruk legt op rationaliteit, hoe meer ruimte er achter de rug w
gecreëerd voor irrationaliteit
o “Rationaliteit gaat gepaard met een tegenbeweging”
HYBRIDE POSITIVISTISCHE DROOM
Droomde langs de ene kant van een SL waar wet inzichten zou sturen (basis van het
handelen) EN NIET de niet-wetenschap
vb: als mensen eten, zou je op nutri-score moeten letten
2. = een kennismaatschappij (droom van Comté)
o Maatschappij die handelt naar wet kennis
o ≠ Maatschappij waar kennis heel hoog w aangeschreven, maar een
maatschappij die kennis verlaagd tot nut
o Vergelijking kennis met brandstof; kennis w niet echt gewaardeerd, op
zichzelf geen waarde, we verbruiken het gewoon, we gooien het weg
3. Koepelwetenschap: sociologie bestudeerd niet enkel de mensen; maar ook hoe ze
aan kennis komen (hoe ze aan kennis komen). Het maakt een koepel met de
natuurkunde; de natuurkunde van kennis
o Sociologie die wet moest zijn van de mensheid
Wet die een ruimere blik heeft
comté = megalomanie (grootheidswaan)
Sociologie,wil productie van de kennis zelf maken
de socioloog zou de theoloog en filosoof aflossen! sociologie
die wet
o We moeten de maatschappij opvatten als een natuurkundige
Daarom wou hij de term: ‘fysic socia’ gebruiken i.p.v. sociologie
4
, Omdat je even nuchter/zakelijk over sociale zaken moeten kunnen
spreken
4. Neiging naar SCIËNTOCRATIE
= de wetenschap doordringen naar dagelijkse leven (wet
die de macht neemt)
5. MAAR TEGELIJK Wetenschap als religie
o Mensen hebben een hang naar religie, mensen hebben behoefte naar meer
dan kennis/inzichten/wetmatigheden.
o Mensen willen opgenomen zijn in de werkelijkheid rituelen nodig
o DAAROM positivisme omgegooid tot wereldse religi
“De liefde als principe, orde als basis, met als doel de vooruitgang”
Geen plaats voor strijd Comté consensusstrijden. SL kan maar
functioneren als er consensus is over de feiten
Snakte naar orde na de Franse revolutie, hij snakte naar de nieuwe
middeleeuwen, niet gebaseerd op religie, maar gebaseerd op wetenschap
“de ander staat centraal en als we nu voor elkaar zorgen, is het leven
mooi”
o
Religieuze figuren, als vervanging voor religieuze figuren
o Voorruitgang, door verspreiding van kennis
Emancipatorische kracht van kennis hij gaf avondlessen aan
proletariers, om hun aan te zetten in deelgenootschap van de
wetenschap
Heel de SL als verzoende wereld, obv gedeelde kennis (CF MARX:
terwijl MARX revolutie aan het preken was, was Comté verzoening aan
het preken
De bibliotheek van de proletarier: stelde een canon van een must-
have gelezen literatuur
GRONDLEGGER POSITIVISME (COMTÉ)
Woord waarschijnlijk ontleend van Saint-Simon
= leer van de waardering van het positieve van de kennis
Aanvankelijk niet de bijklank/betekenis van het goede
Echte kennis was positief of het was geen echte kennis (moet rationeel zijn)
Alles op wat je kan bouwen is positief
Positieve heeft verschillende betekenissen
o Hij somt er 5-tal op en iedere betekenis is relevant
5
, 1. Het reële versus het verbeelde
Realiteit = werkelijkheid; datgene dat je tegenkomt als
je werkt zo is het verband tussen werk/arbeid gelegd
» Vb: bunzenbrander op school; kennis is OOK
iets wat je uit de eerste hand moet leren; je
treed in de werkelijkheid
Door de werkelijkheid te aanvaarden, verwerp je het
verbeelde; de mythologie; metafysica (boven natuur)
Je kan pas iets positief vaststellen als je iets kan
onderzoeken
Vergelijking van kennis met het opgroeien van een kind:
je begint met allemaal foute informatie; hoe ouder dat
je wordt hoe rationeler je de wereld begint te zien
Kennis zal op een dag de functie van religie kunnen
vervangen
2. Het nuttige versus het ledige
Kennis moet nuttig zijn het moet altijd uitmonden in
toegepast kennis, het moet gebruikt kunnen worden
Het ledige niets doen
» Positivisme verondersteld dat je niet niets
moet doen. Heleboel kennis die je niet meteen
kan toetsen w verworpen door Comté. Dit
zorgt voor verstrooiing
Enkel het nuttige doet ertoe MAAR er is geen definitie
van (voor iedereen anders)
3. Zekerheid versus twijfel
De harmonie van individu en SL zal tot stand komen
omdat we ons baseren op ondubbelzinnige zekerheden
Wet is gericht op organisatie= steentje bijdragen tot de
werking van het geheel
» orgaan: maakt deel uit van organisme en zorgt
ervoor dat lichaam hierdoor functioneert
6
, scientocracy -neiging “de wetenschapper weet het”
AUTORITAIR = wetenschap als basis van nieuwe religie?
Aanbidding, kritiekloze aanvaarding van zijn leer. Lang
de andere kant, wetenschap veranderd constant en is
niet constant
Dat niet doen is achterlijk
4. Repressieve tolerantie – kritiek comté – Marcuse
het is niet verboden dat de aarde plat is, omdat
achterlijke ideeën zullen zichtzelf doorheen de tijd
wegfilteren =
» repressieve tolerantie = je mag dingen dingen
denken, maar met de bedoeling ze na een tijd
te laten verdwijnen
DE IMPASSE VAN HET LOGISCH POSITIVISME- WAT IS EEN FEIT?
Comte: feit is een feit
Misleidende waarneming, zintuigen, hoe in taal uitdrukken?
Logische positivisten zochten wijze om een feit uit te drukken en enkel een feit =
Protocol zinnen = atomaire zinnen
o ≠ gelukt => conclusie dat simpele feiten niet bestaan
Zinvolle (louter op feiten gebaseerde kennis) van het niet zinvolle is niet te onderscheiden
Popper heeft het geprobeerd door de omweg van het falsifiëren, maar lukte om dezelfde
reden niet:
Geen verificatiebeginsel, en ook geen falsificatiebeginsel (Je kan dit nooit voor 100%)
Onmogelijk om atomaire zinnen te maken
Gevolg: scepticisme en relativisme in de wetenschapstheorie
Alle methoden zijn toegestaan, men weet nooit op voorhand wat het oplevert, en
alles zijn interpretaties.
Comte: was niet bekommerd over logische/positieve grondslag van zijn positivisme,
vond dat iets voor metafysici. Comte zou wijzen op de idee dat kennis nuttig zou
moeten zijn om kennis te zijn. Dan pas is deze zinvol.
SAINT-SIMON (1760-1825)
Hij was 16 jaar oud tijdens de Amerikaanse revolutie
Heeft een avontuurlijk leven geleid
Tegen zijn 40 kwam hij tot bezinning
Had les gekregen van l’ombert (een van de grote uitgevers van encyclopedieën)
= alle kennis
verzamelen in één
verzamelwerk (alles
wat de mensheid
weet)
Hij stond redelijk dicht bij de encyclopedisten
KERNIDEE: ”WAT WE VANDAAG NODIG HEBBEN IS EEN SYSTEMATISCH SYSTEEM
VAN KENNIS” = DE ALGEMENE SYNTHESE (samenvoeging) VAN KENNIS
o Er zou iemand moeten zijn die al deze kennis heeft
o Kiem van de scientocracy
Vanuit een alwetendheid de wereld besturen
7
, o Hij beweerde dat hij bezocht is in zijn droom van Karel de Grote en er van
afstamde
“De mensheid verwacht grote dingen van u” zei Karel
o = kennis synthetiseren
‘LE PRINCIPE ORGANISATEUR’ !!!
o Hij zou niet alle kennis in bundel kunnen proppen (encyclopedie), hij ging
ervan uit dat alle kennis in zijn hoofd samengebracht kunnen worden en van
daaruit zou de SL kunnen w gereorganiseerd
o = tijdschrift
o = een SL die zich niet bewust organiseert is een achterlijke SL. Je moet een
organisatieprincipe hebben (volgens allerlei interessante inzichten). D.m.v.
gesynthetiseerde kennis.
Saint-Simon heeft August Comté aangenomen
o Nam ideeën over van hem (poetsen ze wel op)
o Comté had citaat overgenomen: “tour par l’industrie, tout pur elle”
= “alles door de industrie, alles voor de industrie”
“TOUR PAR ‘LINDUSTRIE, TOUT POUR ELLE!!
= “ALLES DOOR DE INDUSTRIE, ALLES VOOR HAAR”
o = de vruchten van het leven zijn te denken aan georganiseerde arbeid
o Onderscheid: nuttige en niet-nuttige activiteiten
Als je de niet-nuttige beroepen eruit haalt, haal je de parasieten en uit
Vb: de pastoor, het koningshuis, etc
We moeten inzetten in een SL met enkel nuttige/productieve
activiteiten
We moeten denken in termen van nut
OOK grondslag van Comté; “enkel nuttigheid is hetgeen wat
telt”
o LE PARABOLE
o Parlement moet hervormd worden;
Hij wil 3 kamers installeren
Hij wou mensen inzetten die iets kunnen; die komen uit de
kunst en de wetenschap
o 1ste kamer = chambre d’invention; uitvindingskamer
o 2de kamer = chambre d’examin; kijkt na of een idee uit
1ste kamer haalbaar/nuttig/correct is de
wetenschappers
o 3de kamer = zorgt voor de uitvoering/organisatie van het
idee
Politiek is niets anders dan toegepaste kennis
Daarom moet je de juiste mensen op de juiste plaats zetten
‘LE NOUVEAU CHRISTIONISME’ - ARBEID EN LIEFDE
‘HET NIEUWE CHRISTIANISME’
o Als je arbeid, dan haal je het best uit jezelf en schenk je het beste van jezelf
aan anderen = liefde!
o Liefde w ondergeschikt gemaakt aan functionaliteit
o Men streeft naar de meest functionele arbeid
Arbeid = nuttige activiteiten verrichten
8
, “Hou enkel mensen over die bijdragen aan de productiviteit
Daarom is er liefde nodig; om iedereen welwillend te laten
werken
Liefde interpretatie: teamgeest
“Liefde is het smeermiddel van de arbeid
↔ Christendom: je moet god aanbidden & “iemand anders niets
aandoen wat je zelf niet wil”
→ Saint-Simon wil dit idee positief maken: “u zult arbeiten”
Als je werkt draag je bij tot zowel jezelf als de maatschappij
HET SAIN-SIMONISME
o = utopische stroming binnen vroege socialisme
o Samen arbeiten
o Deelde samen één blauw uniform Je kon uniform niet alleen aandoen,
anderen moesten je helpen het aan te doen
BREUK TUSSEN SAINT-SIMON EN COMTE: MINI-INVESTITUURSTRIJD
1. Verschillende visie over de organisatie van de samenleving
Saint-Simon wou dat de industriëlen van boven zouden staan, heeft het altijd voor die
klassen opgenomen, en goede ervaringen mee gehad
Kon het niet hebben dat Comte de geestelijke klasse, boven de industriëlen wou
plaatsen
zag het als een nieuwe parasitaire klassen
Waren het wel eens over: soevereiniteit van het volk = voorbij gestreefd, dwaas om
macht aan het volk te geven.
deskundigen kunnen beter sturen maar welke? = mini-investituurstrijd
o Comte: mannen van de rede (wetenschappers-experten)
o Saint-Simon: mannen van praktijk (industriëlen)
2. Erkenning Comte vond dat hij weinig erkenning kreeg, en discussie over auteurschap
van de wet van de 3 stadia (Comtes grootste ontdekking = Saint-Simons herwerkte
werk)
WET DER DRIE STADIA
1. Th eologische fase
Verbeelding, naïve vertelsels over natuur, geesten en goden
vb: feodaliteit Gezag koning beruste op traditie en werd omgekleden met
sage en legenden.
9
, 2. Metafysische fase
Streng kritisch hanteren van algemene beginselen, op abstracte wijze Geen band
met empirische realiteit
Franse & Amerikaanse revolutie
verlichte geesten & revolutionairen bedachten abstracte
principes zoals dé vrijheid en de universele rechten van de
mens. Dit zijn bovenhistorische begrippen. Ze bedachten ook
de begrippen: contrat social & volonté général van Rousseau
3. Positieve fase
Het onverdroten bijsturen van kennis door nieuw & beter onderzoek van de feiten
bestuur zou steunen op feitenkennis & daaruit zien waar de samenleving naartoe
moet.
KARL MARK (1818-1883)
Distantie van het positivisme
Wetenschap = dynamiek in de geschiedenis begrijpen
o Hoe in het heden de geschiedenis w voorbereid
o Profetische opvattingen v wetenschap. Wet zou de grote kenner moeten zijn
van geschiedenis en zou moeten weten hoe geschiedenis zich zal voltrekken,
omdat deze wetmatigheden in de geschiedenis zou moeten kunnen
achterhalen
Van Joods-burgerlijke afkomst, woonde in Trier
o Buurt beïnvloed door Napolitaanse verlichting ideeën
o Werk van verlichtingsfilosofen werd gelezen thuis
o Was joods, later dopen tot het protestantisme, gebroken met jodendom
(soms randje antisemitisme)
Gehuwd met adellijke vrouw
MARX EN HEGEL
Hij gaat rechten studeren in Berlijn
o Komt onder invloed van progressieve denkers (theologen), die kritische waren
t.o.v. hun eigen religie
o DEBAT: Hij belichaamt iets van de profetische tradities (invloed van het
judaïsme)
o Alle denkers in Berlijn sterk onder de invloed van dat HEGELIAANSE DENKEN
De beruchte trap van de dialectiek: these- antithese synthese
De anti-these als vervreemde spiegel van de these
(vervreemding)
De geschiedenis is een opwaartse trap die lijdt tot bewustwording
van absolute geest
Hegel overtuigd dat hij op het moment stond de betekenis v heel de
geschiedenis te onthullen, hij dacht dat wij bij het einde van de
geschiedenis stonden
MARX droomt ook eigenlijk van een einde van een geschiedenis: “een
klasseloze maatschappij”
PROGRESSIEVE HEGELIANEN CONSERVATIEVE HEGELIANEN
10
