Wero: tijd
• Hoofdstuk 1: Introductie op ‘tijd’ in de klas
• Hoofdstuk 2: Oudste tijden (tot ca. 800 v. Chr)
• Hoofdstuk 3: Oudheid (ca. 800 v. Chr tot ca. 500 na Chr.)
• Hoofdstuk 4: Middeleeuwen (ca. 500 tot ca. 1500)
• Hoofdstuk 5: Nieuwe tijden (ca. 1500 tot ca. 1800)
• Hoofdstuk 6: Nieuwste tijden (ca. 1800 tot 1945)
• Hoofdstuk 7: Eigen tijd (1945 tot nu)
Waarom ‘historische tijd’ bij kinderen aanbrengen?
- Context
- Leren uit het verleden
- Referentiekader
- De kinderen een tijdsperspectief aanleren
Ex!
Zet volgende figuren in de juiste volgorde
Hoofdstuk 1: introductie op ‘tijd’ in de klas
1. Tijdsbeleving en tijdsbesef
Kinderen moeten leren beseffen dat tijdbeleving subjectief is en dat deze tijdbeleving afhangt
van diverse factoren die ze ook moeten kunnen uiten: humeur, betrokkenheid, verwachting.
Dagelijks tijdsbesef:
- Cyclus: de ‘dagelijkse tijd’ herhaalt zich
- Meetbaar: dagen – seizoenen – klok
- Volgorde in tijd
Dagelijkse tijd in de klas:
- Visueel voorstellen aan het bord
- Agenda/kalender
Historisch tijdsbesef:
- Lineair
- Niet-herhaalbaar
- Verleden – heden – toekomst => historisch tijdsbesef vormt de basis voor het
historisch bewustzijn
1.1 Historische tijd in de klas
We moeten niet wachten tot het ordeningsinstrument tijd bij kinderen volledig is beheerst,
vooraleer we hen in contact brengen met aspecten van vroeger. Integendeel, door die
aspecten bespreekbaar te maken wordt het tijdsbesef verfijnd en krijgt het kind meer zicht op
zijn bestaan hier en nu.
1
,Vooral het derde leerjaar bezet hierin een scharnierfunctie. Omstreeks deze leeftijd krijgt het
kind oog voor jaartal en tijdlijn, waardoor de ontwikkeling van het historisch tijdsbesef een
forse sprong voorwaarts maakt.
1.1.1 Cursorisch of thematisch
Cursorisch chronologische opbouw doorheen de tijd
Thematisch meerdere brillen opzetten om een thema te bekijken
1.1.2 Opbouw historisch besef
Jonge kinderen:
- Eigen historiciteit (ze ontdekken dat ze ook zelf ergens een plaats innemen in de keten
van verleden – heden – toekomst)
o Terug kijken
o Vooruit kijken
- Algemene begrippen: niet met exacte jaartallen een eeuwen werken
- Meer thematisch
Oudere kinderen:
- Specifieke begrippen
o 3e lj: eeuw (eeuwband, periode van 100 jaar)
o 4e lj: eeuwen
o 3e graad: eeuwen + periodes (tijdsband)
o Meer chronologisch + cursorisch werken
Historisch bewustzijn = het besef dat de historische en hedendaagse werkelijkheid vooral het
gevolg zijn van processen van verandering en evolutie in de verschillende maatschappelijke
domeinen → beseffen dat dingen anders waren in het verleden.
2. Erfgoededucatie
2.1 Wat is erfgoed?
= dat zijn sporen uit het verleden die overgeleverd zijn in het heden en die we willen bewaren
voor de toekomst.
Voorbeelden: tradities en gebruiken, over kleine rituelen die we dagelijks doen, over oude
klasmaterialen en oude spelletjes, over het landschap, over de straatnaam in de buurt…
Erfgoed is voor elke mens anders en afhankelijk van je persoonlijke smaak, van de tijd en de
cultuur waarin je leeft. Erfgoed evolueert ook voortdurend. Het erfgoed zorgt voor een link
tussen het verleden, heden en de toekomst.
2
, Roerend erfgoed
(voorwerpen,
documenten)
Materieel erfgoed
(tastbaar)
Onroerend erfgoed
Erfgoed (gebouwen,
Immaterieel erfgoed landschappen)
(verhalen, rituelen
en gebruiken)
2.2 Erfgoed in de schoolbuurt
Ook in de schoolbuurt kan je allerlei sporen uit het verre en dichte verleden terugvinden.
Straten werden aangelegd, huizen gebouwd, mensen begraven, verhalen doorgegeven… En
dat is allemaal kosteloos ter beschikking. Je hoeft er geen bussen voor in te leggen of
toegangsticketjes voor te betalen.
Het brengt het verleden voor kinderen meteen een pak dichterbij en maakt het een stuk
concreter → kan de les veel concreter maken.
Erfgoed en ZILL
OWti7
Ervaren, onderzoeken, vaststellen en uitdrukken waarom mensen sporen en verhalen uit hun
leefwereld, die inzicht geven en herinneren aan een gedeeld verleden, bewaren
2.3 Erfgoed om de wereld rondom ons te begrijpen
De manier waarop het leven is ingericht, is niet uit de lucht komen vallen maar is het resultaat
van een langdurig proces. Kinderen confronteren met de sporen van mensen die vroeger
geleefd hebben, laat hen beseffen dat het leven vandaag het resultaat is van mensen die voor
ons hebben geleefd. Meer zelfs, het helpt hen beseffen dat alles om hen heen een verleden
heeft, en dat ze zelf ook uitmaken van het verleden.
Het bevordert daarbij het historisch besef omdat ze leren verbanden zien tussen vroeger en
nu.
Erfgoed is deels het DNA van onze samenleving. Om een samenleving te kunnen begrijpen is
het belangrijk om sporen uit het verleden te lezen en te begrijpen. Want het zijn die sporen
die het karakter, het uitzicht en de eigenheid van een samenleving bepalen.
2.4 GLOKAAL erfgoed
Persoonlijk
Gemeenschap
Globaal/de wereld
3
, - Erfgoed bepaalt voor een stuk je identiteit.
- GLOKAAL = globaal en tergelijkertijd lokaal
- Erfgoed is het ideale uitgangspunt om de culturele identiteit van anderen te
ontdekken
2.5 Wat is erfgoededucatie
Erfgoededucatie is “elke vorm van onderwijs die uitgaat van sporen in het heden uit het
verleden en die deze inbedt in een context die op kennis berust en/of een ervaring kan
teweegbrengen die naar het verleden verwijst, met andere woorden, een erfgoedervaring”.
Het is daarbij belangrijk om mensen en kinderen aan te zetten om zich een historisch
monument, een traditie, een object… toe te eigenen, het belang van het bewaren te laten
inzien en hen een actieve rol te laten spelen.
Bijvoorbeeld: ik wil deze kerk bewaren omdat ze belangrijk is voor mij, omdat ze belangrijk is
voor mijn dorp… belfort in kortrijk, begijnenhof
2.6 Onderzoekend op pad
Om erfgoed te ontdekken is het belangrijk om op pad te gaan on de omgeving van de school
of om concrete erfgoedsporen binnen te brengen in de klas.
Om de actieve rol van de kinderen te bewaken en hen tot een ‘erfgoedervaring’ te laten
komen is een onderzoekende houding erg belangrijk.
Erfgoededucatie wil kennis van, inzichten in en attitudes tegenover erfgoed bij kinderen
stimuleren. Het wil kinderen actief betrekken en hen enthousiast maken voor dat erfgoed.
2.7 Multiperspectief
Erfgoed gaat om sporen uit het verleden in het heden die we willen bewaren voor de
toekomst. De link met ‘oriëntatie op tijd’ is dus niet ver te zoeken. Want als je het over de
samenhang tussen verschillende elementen hebt, kom je automatisch terecht bij heel wat
andere vakgebieden. Heel wat cultuur- en persoonsgebonden ontwikkelvelden kunnen aan
bod komena als het over erfgoed gaat.
4
