Geschiedenistijdlijn 2: samenvatting gotische interieurs
ONTSTAAN
o Rond 12de eeuw in Midden-Frankrijk (Ile de France ~ Parijs) macht Europa verlegt zich, belangrijke koningen centraliseren hun macht (trokken
religieuze en politieke macht naar zich toe vb. Hugo Capet, Lodewijk IX, Filips IV de Schone
TIJDENS PERIODE
o Standenmaatschappij Clerus en Adel (10%), boeren (90%) => hoog analfabetisme onder de bevolking, zorgt voor onmacht
Bijna 100%= zwaar gelovig mensen werden bang gemaakt met hel en vagevuur, het aardse bestaan is ongeschikt: arme mensen gaven op die
manier toch nog gemakkelijk hun weinig geld aan de Kerk uit angst
o Nieuwe macht burgerij
o Nieuwe bouwprogramma’s: gemeentehuizen, marktplaatsen, hallen, burgerhuizen, universiteiten, kloosters, burchten, kastelen, …
o Concurrentie onder de verschillende steden
o Bronnen over interieur: Gebroeders van Limburg ~ Belles Heures du duc de Berry = getijdenboek, mooi geïllustreerd en geeft ook interieurs weer
ALGEMENE BOUWPRINCIPES
ROMAANS GOTISCH
Ruimtelijk verdeeld Gelijkmatig overvloeiende ruimtes
Zware gesloten massa Opgewerkte harmonische constructie
o Gotische kathedraal= zuiverste beeld van gotische bouwstijl lichte ruimtes, hoog opgewerkte constructie, spitsbogen, …
o Naar God gericht ruimtelijk uitgedrukt (hoe hoger, hoe dichter bij God)
5. middenbeuk
6. zijbeuken
7. kapellen
8. transept
9. koor
10. koorgang
, o Streven naar telkens meer open geheel en grotere ruimtes
o Accentuering van verticaliteit muurvlak niet meer van belang
o Grondplan als geheel ontworpen
o Meestal 4 zijbeuken, koor=vergroot, kooromgang verdubbeld door krans van kapellen alles om het koor
o Kruisribgewelf (gotisch waaiergewelf) vermindering verticale en zijdelingse druk
o Kapitelen minder belangrijk
o Systeem met veel steunelementen zware dragende muren worden overbodig
o Glas voor afsluitwanden
o Skeletconstructie
o Inzicht in druklijnen en sterkteleer
o Spitsbogen
PERIODES BINNEN GOTIEK
o 1137-1200: VROEGE GOTIEK Saint-Denis
o 1190- ca. 1250: HOGE GOTIEK Chartres, Reims
o 1250- ca. 1400: ART RAYONNANT Saint Chapelle Parijs
o 1400- ca. 1500: LATE GOTIEK/ART FLAMBOYANT Saint Maclou Rouen
Saint Denis ca. 1150
• Eerste gotisch bouwwerk
• Abt Sugar (Bouwmeester)
• 2 smalle kruisribgewelven met traveeën over koor
• 7 ondiepe straalkapellen
• Kruisribgewelf overkoepelt trapeziumvormige ruimte
• Steunberen tussen straalkapellen
• Machtscentrum koningshuis verbonden met kerk
• Rationalisatie van constructie en samenhang ontwerp
Chartres, Reims 1194-1220
• Ontwikkeling naar hogere gewelven en vergroting van glasoppervlakten
, • Glas als rozetten in lichtbeuken aangebracht
• Maaswerk bood opties tot grotere glasoppervlakken
• Geen vierkant meer
• Pijlers met schachten tot in het gewelf
• Verticale stuwing
• Cathédrale Notre Dame de Reims beeldje van Engel met de glimlach = Jeanne D’Arc = humanistisch beeldhouwwerk
~ historisch detail: koningen werden in deze kathedraal gekroond
Verticaliteit en doorzichtigheid
Alle details hoger en smaller
Grote hoeveelheid sculpturen in het west gewelf
Sainte Chapelle Parijs, Art Rayonnant 1243-1248
• Ontwikkeling relatief grote glasoppervlakken
• Minder monumentale architectuur
• Hofkapel koninklijk paleis Lodewijk IX schatkist vol verzamelstukken van heiligen met o.a. de doornenkroon van Jezus
• Beneden- en boven kapel: parochiekerk voor paleispersoneel, boven kapel = privé voor koning
• Roosvenster 15de eeuw
Saint Maclou, Rouen, Art Flamboyant 1436-1521
• Vlamvormig maaswerk
• Weelderige exterieur
• Sober interieur
• Omhulling architectonische structuur door fijn netwerk gehouwen ornamenten
• Weglaten kapitelen benadrukt hoogtewerking
GOTISCHE INTERIEURS 1100-1500
o Seculiere gebouwen: burgerlijke bouwkunst meer betekenis
o Stadhuis: groeiende macht burgers
o Ziekenhuizen, gildehuizen, burchten, paleizen
o Persoonlijke ruimte via schilderkunst en boekdrukkunst