MEDISCHE PATHOLOGIE
Aandoeningen van het urinewegstelsel
10.1 Anatomie en fysiologie in het kort
- Filteren bloed
- Produceren urine
- Slaan urine op en scheiden het uit
- Liggen retroperitoneaal
- Urine wordt vanuit de urineleiders vanuit
de nieren afgevoerd
- Via urethra weg uit de blaas
- Nieren:
• Verwijderen afvalstoffen en
toxische stoffen
• Reguleren w ater- en
elektrolytenhuishouding
• Zorgen ervoor dat pH en
bloeddruk constant blijft
• Geven renine af (regelt bloeddruk)
• Geven erytropoëtine (stimuleert
aanmaak rode bloedcellen)
10.1.1 Het nefron
- Functionele eenheid van de nier
• Afferente arteriole
• Efferente arteriole
• Glomerulus
• Kapsel van Bowman
• Proximale tubulus
• Lis van Henle
• Distale tubulus
- Bloed via a. renalis getransporteerd naar nefron
1
, - Naar de glomerulus, haarvaten zeer dun en permeabel
- Door hoge bloeddruk in glomerulus wordt het
plasma met een groot deel daarin opgeloste
stoffen gefilterd in kapsel van Bowman
- Eiwitten en rode bloedcellen te groot om
glomerulaire filter te passeren
- Passage van proximale tubulus, Lis van Henle
en distale tubulus → samenstelling verandert
- Zuren en ureum worden niet geresorbeerd,
maar bereiken de verzamelbuis en worden met
urine afgescheiden
10.2 Diagnostisch onderzoek
10.2.1 Anamnese en lichamelijk onderzoek
- Anamnese:
• Informatie patiënt
o Koorts
o Pijn
o Mictiefrequentie
o Hoeveelheid en kleur urine
• Aanwezigheid andere ziekten (diabetes melitus, hypertensie,
urineweginfecties,…
• Schadelijke stoffen (antibiotica, overmatig gebruik van paracetamol)
- Pijn in de nierstreek, dysurie, bloed in urine, troebele urine en oedeem kunnen wijzen
op nieraandoening
- Lichamelijk onderzoek:
• Oedeem (lekken van plasma door de nieren)
• Neurologische verschijnselen → wanneer giftige stoffen zich ophopen in het
bloed (desoriëntatie, bewustzijnsveranderingen, verwardheid)
• Elektrolytenstoornis kunne leiden tot hypertensie, krachtige en onregelmatige
pols
• Hyperventilatie kan ontstaan als reactie op acidose (verzuring), waarbij pH lager
is dan normaal
2
, 10.2.2 Bloed- en urineonderzoek
- Urine beoordeeld op uiterlijke kenmerken zoals kleur en helderheid
- Urine → geel tot oranjegeel
- Bij hematurie (aanwezigheid rode bloedcellen) kan de kleur roodbruin zijn
(komt voor bij ernstige ziektes van urinewegen: glomerulonefritis, nierstenen,
TBC, cystitis en kanker.
- Bij chronische nierziekten als glomerulonefritis (ontsteking glomeruli) kan urine
niet meer geconcentreerd worden → lichte kleur
- Na centrifugatie kan urinesediment onder de microscoop op aanwezigheid van
cilinders, bacteriën en witte of rode bloedcellen
- Met urinesticks kunnen het soortelijk gewicht (maat voor hoeveelheid
opgeloste stoffen of vaste deeltjes) (tussen 1,005 en 1,035kg/l) , pH en
aanwezigheid albumine, glucose en bloed in urine worden bepaald
- Albuminurie wijst op ontsteking van de urinewegen
- Voortdurend eiwitverlies leidt tot hypoproteïnemie (laag eiwitgehalte van
bloed)
- Glucosurie, aanwezigheid van suiker in urine, wijst meestal op diabetes mellitus
- Pijn bij mictie → nierstenen, infectie (niertuberculose) de oorzaak
- Pyurie (pus met leukocyten in de urine) gevolg van purulente ontsteking
veroorzaakt door pyogene (pusvormende) bacterie. Urine is troebel en bevat
witte bloedcellen.
- Cilinders afgietsels die in niertubuli worden gevormd, kunnen bestaan uit
gecoaguleerde eiwitten, witte of rode bloedcellen of uit celresten en wijzen op
ontsteking.
- Bacteriurie worden gevonden bij niertuberculose, pyelonefritis
(nierbekkenontsteking) en vaak bij cystitis
10.2.3 Beeldvormend onderzoek
- Met echografie en CT
- Cytoscopie = kijkonderzoek van de blaas
10.3 Acute nieraandoeningen
10.3.1 Acuut nierfalen
- Plotseling ontstane nierfunctiestoornis
3
, - 3 hoofdoorzaken:
1. Shock: bloedtoevoer naar nieren verstoord
2. Tubulaire necrose: afsterven van nierkanaaltjes
Kan voorkomen bij bepaalde aandoeningen:
• Systemische lupus erythematodes
• Sikkelcelziekte
• Nieradertrombose
• Acute post-streptokokkenglomerulonefritis
• Of als gevolg van blootstelling schadelijke stoffen
3. Urinestase: stagnatie van urine
• Door obstructie van de urinewegen (bv als gevolg van nierstenen,
prostatitis of een tumor)
- Gekenmerkt door oligurie (verminderde uitscheiding van urine) of anurie (volledig
afwezige urineproductie)
- Systemische symptomen (wanneer bloed niet meer in staat is te zuiveren van
schadelijke stoffen en enzymen) :
• Misselijkheid
• Braken
• Diarree
• Ammoniak geurende adem door ophoping stikstofhoudende
verbindingen in bloed
• Als behandeling uitblijft:
o Hoofdpijn, sufheid, verwardheid, neuropathie (beschadiging
van één of meerdere zenuwen), insulten en coma voorkomen
- Begint met daling bloeddruk, gevolgd door hypertensie, hartfalen en longoedeem
- Hyperkaliëmie (verhoogd kalium gehalte in het bloed) kan lijden tot hartstilstand
- Bij bloedonderzoek worden verhoogde concentraties van ureum, stikstof, creatine en
kalium gevonden en een lage pH → signalen dat nieren onvoldoende instaat zijn om
het bloed en zuren te zuiveren?
- Bij urineonderzoek worden cilinders, laag soortelijk gewicht en soms proteïnurie
gevonden
- Behandeling:
• Eiwit- en zoutarm dieet
• Nierdialyse
4
