PRAKTISCHE INFORMATIE – HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
DEEL I. THEORETHISCHE INLEIDING EN DOSSIERS CAPITA SELECTA
PRAKTISCHE INFORMATIE ..........................................................................................................................
1. LEERGANG VERZEKERINGEN ...............................................................................................................
1.1. INHOUD
HOOFDSTUK 1 - INLEIDING ........................................................................................................................
2. SOCIO ECONOMISCHE FUNCTIE VAN VERZEKERINGEN.......................................................................
2.1. VERGOEDING SCHADE
Zekere gemoedsrust voor financiële gevolgen of schade = vergoedingsfunctie
2.2. TECHNISCHE VOORUITGANG
Meer risico’s durven nemen en durven ondernemen
2.3. PREVENTIE ROL
Beperken van de kans op schadegevallen zoals het eisen van brandblussers. Teveel preventie belet de noodzaak om te
verzekeren en is niet goed
2.4. SPAARWEZEN
Institutionele beleggers = resultaat niet meteen afboeken
3. RISICOBEHOUD/ RISICO-OVERDRACHT
Beslissing van risicobeheer en risicobeslissing
3.1. CAPTIVE VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJ (HUISVERZEKERAAR)
Gesloten: enkel tussen moeder- en dochter/ schoondochtervennootschap
Grote werkingskost: enkel voor grote multinationals gezien er een groot rendement verwacht wordt
Strenge prudentiële controles: techniek fronting bestaat niet meer gezien herverzekeraars ook onder de
controle vallen
Fiscale motieven: door captures in belastingparadijzen te plaatsen. Premies worden niet belast enerzijds en
zijn aftrekbaar door de betaler anderzijds en indien men aan risicobeheer doet zullen de aanleg van
voorzieningen ook niet belastbaar zijn.
Betaalde premies: blijven binnen de groep én men is verzekerd
Pagina 1 van 61
,PRAKTISCHE INFORMATIE – HOOFDSTUK 1 - INLEIDING
4. BEGRIP VERZEKERINGEN .....................................................................................................................
4.1. RELEVANTIE
Vestigingsregels (overheidstoelating en vergunning)
Fiscaal regime
Dwingend contractregime
Geen uitdrukkelijke definitie
4.2. ZELFSTANDIG VERRICHTING: FSMA (TOEZICHT MARKTGEDRAG) EN NBB (PRUDENTIEEL TOEZICHT)
FSMA: Geen accessoire extralegale waarborg (niet gehouden wegens wetgeving)
Hof van Justitie 4 februari 2015: tweedehandshandelaar meerprijs herstelling is verzekering dus premietaks i.p.v. BTW (gaat in
tegen redenering FSMA)
4.3. “ONGEACHT”: HVC 27 JUNI 2001 ONGEACHT BEROEPSMATIG OF NIET EN ONGEACHT GEORGANISEERD O.B.V.
ACTUARIËLE TECHNIEK (OMSLAG OF SPREIDINGSTECHNIEK)
4.4. ONDERLINGE VASTE PREMIE
4.5. ELEMENTEN
Kanselement: art. 5,14° en 160 W.Verz. Kapitalisatieverrichtingen niet herkwalificeren ook al
ontbreekt het Kanselement (vb. levensverzekering)
Betrokken partijen: Artikel 5 W.Verz. verzekeraar (1°), verzekerde (14°), verzekeringsnemer (17°),
verzekerd hoofd (17°), begunstigde (18°), benadeelde (art. 55, 1° W.Verz.)
Onzekere gebeurtenis: kanscontract – prestatie verzekeraar niet bij normale gang van zaken – onzekerheid
(landverz. Objectief en zeeverz. Subjectief)– niet zuiver potestatief – onzekerheid op al dan niet voordoen/ op het
ogenblik/ op omvang
Verzekerbaar belang: schadeverz = geldelijk en levensverzeking op voorhand te bewijzen
Premie: commerciële verzekering (premie) en onderlinge/ mutuele verzekering (bijdrage) extra blad
Tegenprestatie: art. 55, 2° W.Verz in speciën en in natura (bv. repatriëring skiër).
Pagina 2 van 61
,HOOFDSTUK 2 – TECHNIEK VAN DE VERZEKERING
HOOFDSTUK 2 – TECHNIEK VAN DE VERZEKERING ....................................................................................
1. OMSLAG ..............................................................................................................................................
2. SPREIDINGSPROBLEEM .......................................................................................................................
2.1. SPREIDING VERGT VOLDOENDE GROOT AANTAL GEDEKTE RISICO’S
2.2. SCHADEGEVAL MAG NIET TERZELVERTIJD ALLE OF GROOT AANTAL VERZEKERDEN TREFFEN
2.3. PROBLEEM BIJ NATUURRAMPEN EN OORLOG
Fondsen of voorzieningen van overheidswege: omslag in de tijd
Territoriale spreiding: indien verzekeringssector geglobaliseerd zou zijn
2.4. OMKERING PRODUCTIECYCLUS DOOR PREMIEZETTING EN AANLEG RESERVES (ZIE VERDER)
3. ROL VAN DE STATISTIEK ......................................................................................................................
3.1. WAARSCHIJNLIJKHEIDSLEER – WET VAN DE GROTE GETALLEN (COMMERCIËLE VERZEKERING)
3.2. PREMIEZETTING IN COMMERCIËLE VERZEKERING
3.3. STATISCHE GEGEVENS: EMPIRISCHE BASIS ZOALS LEVENSVERWACHTING
3.4. VOLDOENDE FREQUENTE GEVALLEN: PROBLEEM BIJ KERNCENTRALES ENZ.
4. SELECTIE VAN DE RISICO’S...................................................................................................................
4.1. VOLDOENDE HOMOGENE CATEGORIEËN (SEGMENTATIE)
Subsidiërende solidariteit: lagere sinistraliteit groep van mensen met grote en lage kans op schade ~ eerder
bij sociale zekerheid dan bij commerciële verzekering
Kanssolidariteit: gelijke sinistraliteit (probabiliteit) afwijking waarbij wetgever is tussengekomen m.b.t.
gezondheidstoestand van personen
4.2. GEVAAR VOOR ANTISELECTIE: GOEDE RISICO’S ZOUDEN AFHAKEN IN GEVAL VAN SUBSIDIËRENDE SOLIDARITEIT – 3 OPLOSSINGEN
Verbieden van het achterhalen van bepaalde risicofactoren: gezondheidstoestand
Verplichte dekking
Dekking globaliseren (in de ene zin is risico goed en in de andere zin slecht)
4.3. ANTI-DISCRIMINATIEREGELS (ART. 42 EV W.VERZ.): ONGELIJKE GOEDE EN SLECHTE RISICO’S BEHANDELEN MET EEN ANDER
PREMIENIVEAU MAAR UITZONDERING BIJ EX-PATIËNTEN, CHRONISCHE AANDOENINGEN
Pagina 3 van 61
,HOOFDSTUK 2 – TECHNIEK VAN DE VERZEKERING
5. VOORKOMING SCHADEGEVALLEN ......................................................................................................
5.1. GEVAAR VOOR MORAL HAZARD EXAMEN (MEN IS ARGELOZER)
5.2. BESTREDEN VIA
1. Vrijstelling (bodem) ....................................................................................................................
2. Maximum dekking (plafond) .......................................................................................................
3. A posteriori individualisatie premie: zoals bonus malus .............................................................................
4. Dekkingsverval opzettelijk schadegeval (art. 62 W.Verz.) + strijdig openbare orde en met verbod op
zuiver potestatief karakter van de verzekering .........................................................................................
5. Contractueel verplichte preventie: brandblusinstallatie, diefstalbeveiliging ..........................................
6. Reddingplicht (art. 72 W.Verz.): niet het onmogelijke maar alles in de mate van het mogelijke zo niet leidt
dit tot de sanctie van geheel of gedeeltelijk verval dekking....................................................................................
6. AANLEGGEN RESERVES .......................................................................................................................
6.1. VOORZIENINGEN EN RESERVES DOOR VERZEKERAAR: OMKERING PRODUCTIECYCLUS DOOR PREMIES OP VOORHAND TE
BETALEN = NIET METEEN ALS RESULTAAT AFBOEKEN
Technisch (negatief) resultaat: bedragen van klanten t.a.v. schadevergoedingen te kunnen delgen
Geldelijk (positief) resultaat: door beleggen en de interesten hierop
7. MEDEVERZEKERING.............................................................................................................................
7.1. BEGRIP:
Naast spreiding/ omslag ook horizontale spreiding in onderling overleg tussenkomen in dezelfde ovk
7.2. OVERLEG (ART. 82 W.VERZ.):
Geval per geval of ad hoc door makelaar
7.3. ANDERE CONCEPTEN
Pool (consortium) – geïnstitutionaliseerde medeverzekering EXAMEN:
Systematisch, routinematig altijd met dezelfde groep
Voor dezelfde soort risico’s
In dezelfde verhouding en
Voor dezelfde verzekeringsvoorwaarden
Samenloop (pluraliteit) = zonder overleg
Meervoudige verzekeringen (samenloop + oververzekering)
Pagina 4 van 61
,HOOFDSTUK 2 – TECHNIEK VAN DE VERZEKERING
7.4. UITSLUITING HOOFDELIJKHEID (ART. 82 W.VERZ.):
Voor wet 1992 werd de uitsluiting bedongen, later werd in art. 1202 BW bepaald dat hoofdelijkheid niet wordt vermoed ~
haaks met handelsgebruik waar ondernemers van een gezamenlijke onderneming wel hoofdelijk gehouden zijn (verzekeraars
zijn professionals en moeten weten met wie ze mede verzekeren en zouden dus moeten instaan voor hun insolvabiliteit en
niet de verzekerde MAAR het is een traditie in de verzekeringssector
7.5. EERSTE (LEIDEND) VERZEKERAAR (APÉRITEUR – LEADING UNDERWRITER) (ART. 83 W.VERZ.)
Aangeduid in de polis of keuze verzekerde en lasthebber administratieve verrichtingen – deze heeft géén
vertegenwoordigingsbevoegdheid in een geschil tussen de medeverzekeraars
8. HERVERZEKERING ................................................................................................................................
8.1. BEGRIP:
Verticale spreiding die o.g.v. prudentiële reglementering verplicht is omdat men niet alle risico’s mag dragen
8.2. TERMINOLOGIE
Herverzekeraar directe verzekeraar: voor een groot commercieel en professioneel risico
Cessie en retrocessie (wanneer herverzekeraar opnieuw herverzekert)
8.3. TYPES
1. Evenredige of proportionele herverzekering: quotenherverzekering (breuk – procent) of surplus/
excedentenherverzekering (boven bepaald bedrag) ...............................................................................
2. Niet-evenredige herverzekering: excess loss (per risico) of stop loss (per bep. periode) ........................
3. Facultatieve herverzekering: direct verzekeraar heeft de keuze om volgens voorwaarden raamcontract1 te
herverzekeren
4. Obligatoire herverzekering: contractueel verplicht te herverzekeren tegen de voorwaarden van het
raamcontract ................................................................................................................................
5. Facultatief – obligatoire herverzekering: heeft de keuze maar de herverzekeraar moet ze aanvaarden
als ze aangeboden worden ter herverzekering ......................................................................................
6. Obligatoir – facultatieve herverzekering: de directe verzekeraar moet ze aanbieden maar de
herverzekeraar heeft de keuze om ze al dan niet te aanvaarden.........................................................................
8.4. ROL VAN DE GOEDE TROUW:
“Gelijkheid van fortuin” – to follow clause: ongeluk dat de directe verzekeraar treft, treft ook de herverzekeraar behoudens
contractuele nuances
1 Raamcontract tussen directe verzekeraar en herverzekeraar m.b.t. types, premies, vanaf welke bedragen,…
Pagina 5 van 61
,HOOFDSTUK 2 – TECHNIEK VAN DE VERZEKERING
8.5. TOEPASSELIJKE REGELS
Toezichtswet: hiermee is het voordeel van “fronting” uitgeschakeld voor de “captives”
Verzekeringswet (art. 225 e.v. W.Verz.) ~ grote autonomie met weinig dwingend recht
8.6. AFWEZIGHEID RECHTSVERBAND VERZEKERDE – HERVERZEKERAAR:
“Res sinter alios acta” de verzekerde heeft in beginsel geen recht om te vorderen van de herverzekeraar tenzij er een
contractuele afwijking is (cut through clause) MAAR wanneer direct verzekeraar in gebreke blijft de herverzekeraar aan te
spreken, dan is een zijdelingse vordering mogelijk
Pagina 6 van 61
,HOOFDSTUK 3 – REGLEMENTERING BEDRIJFSACTIVITEIT EN TOEZICHT
HOOFDSTUK 3 – REGLEMENTERING BEDRIJFSACTIVITEIT EN TOEZICHT
1. BEDRIJFSSTRUCTUUR
1.1. VERPLICHT VENNOOTSCHAPSVORM (ART. 33 TW)
1.2. UITZONDERINGEN
Onderlinge mutuele verzekeringsvereniging
Lloyds of London: verzekeringsbeurs of markt
Beperkt vennootschapsdoel (art. 34 TW)
1.3. BEDRIJFSLEIDING (ART. 40 TW)
Betrouwbaar en deskundig
1.4. GOVERNANCE: INTERNE CONTROLES DOOR ONAFHANKELIJKE FUNCTIES (ART. 42, §1 EN 46 TW)
De toezichthoudende mag niet de uitvoerende zijn
1.5. TOELATING/ MACHTIGING (ART. 17, 18, 550, 556 TW)
Nationaal: NBB kijkt naar de solvabiliteit, kwaliteit bestuur en activiteiten volgens maatschappelijk doel
Europees: bv via e-commerce maar beperkt gebruikt wegens niet-harmonisatie en gebrek aan vertrouwen
Sanctie niet-toegelaten onderneming: nietigheid contract tenzij goede trouwe verzekeringsnemer
(presteren en premies terugbetalen)
1.6. OVERHEIDSTOEZICHT
Toepassingsgebied: gevestigde ondernemingen en in vrije dienstverleningen (e-commerce)
Uitzonderingen/ vrijstellingen (art. 9 TW): staatsexportkredietverzekering (credendo)
Externe controle/ toezichtsorganismen: twin-peakshervorming EXAMEN
FSMA: 298 e.v. W.Verz.: toezicht marktgedrag
NBB: 303 e.v. W.Verz. Prudentieel toezicht gedragsregels
1.7. MATERIËLE CONTROLE = FSMA
Verplichte wetsconformiteit (art. 19 TW en 21. W.Verz.) = maken wettelijke conversie mogelijk! (Art.
22 W.Verz.)
Voorwaarden
Tarieven
Documenten
“A posteriori” i.p.v. “a priori” controle: stimulering concurrentie
Wettelijke conversie (art. 19bis TW en 22 W.Verz.): van rechtswege
Uitsluitende bevoegdheid Belgische rechter (art. 19ter TW en 24 W.Verz.): default bepaling als
geen enkele intern. Regel er zich tegen verzet
Pagina 7 van 61
,HOOFDSTUK 3 – REGLEMENTERING BEDRIJFSACTIVITEIT EN TOEZICHT
1.8. GEDRAGSREGELS = FSMA
Oorsprong
Solvency II RL
Twin peaks reglementering
Bancaire MIFID II RL: Markets in Financial instruments Directive ~ kritiek want verzekeringen hadden weinig
te lijden onder crisis en hebben een aleatoire functie2 en verschilt hiermee van de rest van de financiële sector
MIFIDisering sector: IAIS Insurance (internationaal (= boven EU) Association of Insurance supervisors)
Geen gedragscodes = zelfregulatie VERSUS gedragsregels (inducements = opgelegd in MiFID)
Rechtsaard: onduidelijk of het een publieke of private aard heeft
Implementatie: KB 21/02/14, Wet 2013 en FSMA omzendbrief
Instrumentele wetgeving mifidisering
Toepassingscriteria
Aard dienstverlener
Hoedanigheid klant
Aard risico: groot risico bij transport-, krediet-, en herverzekering
Type product: leven, niet-leven, met of zonder risico
Al dan niet geadviseerd product
Basisgedragsregel = algemene zorgplicht (art. 279 W.Verz.): loyale billijke en professionele inzet
Specifieke gedragsregels
“Inform your customer”: transparantie (art. 279 W.Verz.)
“Know your customer”: passendheid (verlangens, behoeften, kennis en ervaring) en geschiktheid
(passendheid + financiële situatie en doelstellingen) (art. 296 W.Verz.) – opgelet voor saturatie (art. 284§7
W.Verz.)
Beroeps- en productkennis (art 27§3 2002): vakkennis en enkel aanbod producten gekend door
personeel
Kostentransparantie (commissieloon en “inducements”) (art. 283 W.Verz.): klant op de hoogte
stellen van premies en bonussen die de tussenpersoon bij zijn advies kan beïnvloeden
Voorkoming belangenconflicten – preventiebeleid: gescheiden of interne onderbreking
informatiestroom wanneer twee verzekerden verzekerd zijn door dezelfde makelaar. De dossierbeheerders mogen
niet met elkaar communiceren
Bewijs: uitgaan van een dwaling wanneer de gedragsregels niet werden nageleefd
Bewijslastomkering: niet-naleving door verzekeraar (weerlegbaar art. 30ter, §1 2002, art. 212, §3 W.Verz.)
en nietigheid ovk bij gebrek aan toelating (onweerlegbaar art. 8 W.Verz.)
Verzekeringsdienstverlener dienst klantendossier aan te leggen en ovk publiceren/ archiveren art.
290 TW.
Middelenverbintenis (advies kwalitatief) of resultaatsverbintenis (ID melden van verzekerde)
Negatief bewijs verzuim naleving gedragsregel: moeilijk
Burgerrechtelijke sanctie: prectt of ctt ASH
Tekortkoming aan info-plicht: verlenging bedenk- en herroepingstermijn, vroegtijdige opzeg en dekking
bodempremie art. 290§2 W.Verz.
Niet-naleving gedragsregels: art. 1382-1383 BW.
Bewijslastomkering oorzakelijk verband tekortkoming – nadeel: vermoeden oorzakelijk verband
2 Operatie die afhangt van een onzekere toekomstige gebeurtenis
Pagina 8 van 61
,HOOFDSTUK 3 – REGLEMENTERING BEDRIJFSACTIVITEIT EN TOEZICHT
1.9. PRUDENTIEEL TOEZICHT = NBB
Erkende commissarissen - revisoren art. 79, 325 TW.
Periodieke rapporteringsplicht: over solvabiliteitstoestand
“Stresstest”: afgeschaft
1.10. PRUDENTIELE REGLEMENTERING: SOLVABILITEIT = NBB
Minimum eigen vermogen art. 37, 74, 75, 140-150 TW.
Berekend a.d.h.v. omzet en beoefende tak Kern kapitaal (beschikbaar) en aanvullend kapitaal
(opvraagbaar).
Waarborgfonds van minimum 1/3 van solvabiliteitsmarge
Technische voorzieningen (provisies en reserves art. 124 e.v. TW.): omslagidee en omkering
productiecyclus
Wiskundige reserves: > 1 jaar (levensverzekeringen of bv hypothecaire lening met schuldsaldo verzekering)
Reserves voor lopende risico’s: ong. helft premies boekjaar
Reserves voor nog te betalen schadegevallen: bedrag nog niet bekend
Niet gespecifieerde reserves: in geval misrekend
Dekkingswaarden beleggen: verboden om in risicokapitaal te beleggen
Afzonderlijk beheer + boekhouding leven en niet-leven (art. 200 TW): oude multibranche
verzekeringen waarbij elk een afzonderlijke boekhouding en vergunning nodig hebben zodat ze elkaar
niet besmetten
Tussenkomst NBB met herstelmaatregelen (art. 204 + 508 TW)
Regeling overdracht contracten(art. 64, 102 TW en 17, 18 W.Verz.): zodat ze elkaar niet
besmetten
Vereffening verzekeringsonderneming van bijzondere vermogens per afzonderlijk beheer (art.
628 en 643 TW): bijzondere vermogens dienen voor de verzekerden en de begunstigden. Indien deze
ontoereikend zijn, dan hebben ze een algemeen voorrecht tegen de onderneming. Bij vereffening zal het per
afzonderlijk beheer (tak) gebeuren.
Pagina 9 van 61
, HOOFDSTUK 3 – REGLEMENTERING BEDRIJFSACTIVITEIT EN TOEZICHT
1.11. UITWENDIGE BEDRIJFSACTIVITEIT - DISTRIBUTIE
Zonder tussenpersoon
Direct writing: VD geen commissieloon// ND geen bijstand, advies
Verkoop op afstand (e-commerce): beperkt gebruikt wegens niet-harmonisatie en gebrek aan vertrouwen
Decentralisatie: enkele vestigingen/ gelijkwaardige zetels om dichter bij de klant te staan
Via verzekeringstussenpersoon
Rechtsverband
a. Bemiddeling
b. Mandaat (NIET gebonden) en agent (exclusief /niet concurrerend): kunnen allebei in een
dienstverleningsovk of o.g.v. mandaat
Ogenblik tussenkomst
a. Sluiting contract (acquisitie)
b. Premie-inning (premie incasso): bevrijdende betaling als je aan tussenpersoon betaalt
c. Schaderegeling (averijregeling): prestaties tussenpersoon bij schaderegeling zit in de commissie
bij massarisico’s maar niet bij grote risico’s
Categorieën (art. 257 W.Verz.)
a. Makelaar: niet gebonden door exclusiviteitsovereenkomst
b. (sub)agent: zowel voor makelaar als agent
c. Verbonden agent: onder leiding, gezag en toezicht van de maatschappij die voor hem aansprakelijk
zijn. Wijkt af van principe dat verzekeringsmaatschappij niet ASH kan worden gesteld voor makelaar
of agent.
Statuut (art. 257 e.v. W.Verz.)
a. Toegangsvoorwaarden tot het beroep
b. Vakkennis: diploma en ervaring
c. Solvabiliteit: kredietwaardigheid
d. Geschiktheid en betrouwbaarheid: geen gefailleerde of crimineel zijn
e. Beroepsaansprakelijkheidsverzekering: verplicht en soms samen met solvabiliteit (disciplinair)
toezicht FSMA voor verzekeringstussenpersonen
Pagina 10 van 61
