Spelen en leren 2 opvoedkunde – januari 2021 1
RIJKE LEEROMGEVING IN DE KLEUTERKLAS
Hoe moet een aanbod in de kleuterklas eruitzien? 3 basisprincipes:
- Het moet uitdagen, uitnodigen tot exploreren, ontdekken, onderzoeken, dingen uitproberen, …
- Het moet gevarieerd zijn: alle ontwikkelingsdomeinen en -doelen komen aan bod
- Het is voortdurend in ontwikkeling (volgt interesses en noden van de kids, gebeurtenissen rondom, …)
TWEE PIJLERS VOOR EEN RIJKE LEEROMGEVING
>> ze beïnvloeden elkaar ook, bv. wanneer je merkt in een hoek dat ze geïnteresseerd zijn in baby’s, kun je
een mama met baby uitnodigen als aanbod of bv. naar het bouwwerf gaan met de kls en je merkt dat er
interesse in is, om dan de bouwhoek aan te passen met nieuw materiaal
>> deze leeromgeving is ook continu in evolutie
RIJK BASISMILIEU RIJK AANBOD
= geheel van materialen waar kids in de loop van de = al dan niet begeleide activiteiten en bijhorende
dag ruimschoots toegang tot hebben, waarmee ze materialen die door de leerkracht bij het begin of in
op vele manieren en domeinen actief kunnen zijn en de loop van de dag aangekondigd worden – kan
met beperkte afhankelijkheid van begeleiding van de expliciet of impliciet (zonder vermelding in de vorm
leerkracht van materialen) aangeboden worden
- Klasinrichting >> gekoppeld aan (dagelijkse) observatie van de kls,
- Goed doordachte hoeken ontwikkelingsdoelen, thema’s die boeien, …
>> heel het jaar aanwezig om voortdurend op terug
te vallen
Hoe werken aan een rijk basismilieu? Insteken voor activiteiten:
- De klas overzichtelijk en aantrekkelijk inrichten 1. Interesse van kls
(Ziet de klas er uitnodigend uit? Is het duidelijk?) 2. Noden van kls, bv. nood aan veel bewegen –
- Zorgen voor een gevarieerd aanbod aan hoeken maar ook de doelen die je vooropstelt obv jouw
(Voldoende? Variatie?) ervaring met kids
- De hoeken op een rijke manier invullen (= 3. Actualiteit/omgeving
uitrusting van de hoek) (Valt er iets te beleven? 4. Materiaal/inhoud, bv. licht en donker:
Zijn materialen afgestemd op elkaar?) zaklampen, lichtjes, kijkdozen, …
- Bewaak de kwaliteit van de hoeken (Is er nog 5. Sterktes van de leraar
steeds betrokkenheid? Welke behoeftes zijn er? 6. Interesses van de leraar
Wat ontbreekt?) = KINDGERICHT WERKEN
- De buitenruimte optimaal benutten
THEMATISCH WERKEN IN DE KLEUTERKLAS
= kls ‘onderdompelen’ in een onderwerp of thema dat past in hun leefwereld
= komt van ‘onderwerpen die in het centrum van de belangstelling liggen’ of ‘belangstellingscentrum’ (BC)
- Erg gebruikelijk in het regulier kleuteronderwijs
- Eén of (liefst) meerdere weken rond één onderwerp of thema
- De werkelijkheid in de klas halen door te vertrekken van sterke impressies
- Passende activiteiten aanbieden die kls helpen om aspecten van dàt onderwerp of thema te ontdekken
- Spel in hoeken verrijken in functie van het onderwerp of thema
Waarom?
- Ontwikkeling stimuleren door een onderwerp vanuit verschillende hoeken te bekijken, te ‘bespelen’
= diepgaand leren, geïntegreerd leren, actief leren
- Het zorgt voor samenhang tussen de verschillende activiteiten/dagen
- Het creëert sfeer en verbondenheid
- Kan de betrokkenheid verhogen
2 visies:
, Spelen en leren 2 opvoedkunde – januari 2021 2
- Volgens het ontwikkelingsgericht kleuteronderwijs (meer sturend)
- Volgens het ervaringsgericht kleuteronderwijs (meer volgend)
> in de praktijk vaak een combinatie of een tussenweg
Valkuilen:
- Werken met een onderwerp of thema in de kleuterklas is een MIDDEL om ontw bij kls te stimuleren, geen
doel op zich
- Verlies je niet in een thema: geen slaaf worden van het thematisch denken door alle activiteiten te
koppelen aan het onderwerp (blijf denken aan de zinvolheid!) en geen oog meer te hebben voor de ontw
van de kls
- Maak doordachte keuzes, laat blijken dat je weet waar je mee bezig bent zodat je je kunt verantwoorden
- Keuze van het thema is sterk gestuurd door de juf
- Met 1 thema kun je zelden alle kids bereiken
- Weinig inbreng van kls mogeijk
- Vaak gelinkt aan een begin- en eindpunt
Een GOED onderwerp of thema kiezen:
- Past bij de leefwereld en leeftijd van de kls
• Herkenbaar en bevattelijk
§ Jongere kls: eenvoudig, nabij, weinig abstract, bv. BC kleding; mijn kleren, slaapkleren, iets nieuw
passen in de winkel, kleren wassen, kleren van mama of papa, …
§ Oudere kls: kan al complexer, verdiepend, hogere abstractiegraad, bv. BC kleding: babykleren,
kinderkleren, kleren voor grote mensen, beroepskledij, feestkledij, kleding uit andere landen,
modebladen, fashionshow, …
• Voor déze groep/kls
- Je kan het uitdiepen en verkennen gedurende meerdere dagen of weken
- Kls kunnen het actief beleven
• Zoveel mogelijk ‘echt’ ervaren
• Kansen voor impressie en expressie
Ook bij één onderwerp of thema een uitgebreide brainstorm (zelfs nog uitgebreider)
DE IMPRESSIE- EN EXPRESSIECYCLUS
IMPRESSIE EXPRESSIE
= activiteit waarin kls een stukje van de wereld = via expressie-activiteiten verwerken kls hun
ontdekken en hun ervaringswereld uitbreiden indrukken en ervaringen en krijgen ze er meer vat op
- Ervaringen aanbieden die ingrijpend zijn, die kls - Iets naar buiten brengen, iets met je ervaringen
fascineren (een wauw-moment) doen
- Informatie opdoen, inzicht verwerven, beleven, - Ook de ervaring nog sterker maken, verankeren,
ontdekken, verkennen, … doorleven
- Sluit aan bij hun nieuwsgierigheid, leergoesting,
ontdekbehoefte, …
Vanuit de krachtige impressies ontstaan er expressie-activiteiten
- Wat je echt beindrukt heeft (impressie), laat je niet los en verwerk of verdiep je (expressie)
- Beide zijn noodzakelijk tijdens het leerproces van kids
= een krachtig mechanisme!
Het is dus belangrijk dat we zowel impressie- als expressie-activiteiten aanbieden
HOE ZORG JE VOOR STERKE IMPRESSIES IN JE KLEUTERKLAS?
INPUT-ZIJDE - Aanbieden van ervaringen die kls fascineren, prikkelen, ervaringen die ‘blijven
plakken’
- Hoe actiever de kls betrokken zijn met het onderwerp, hoe sterker de impressie (zelf
doen ipv kijken naar)
