Beroepsethiek
3 leerlijnen in BaTP -> de psychologische bril
- Professionele grondhouding
- Handelingsgerichte diagnostiek
- Psychologisch dienstverlener
Psychologische consulent -> handelt steeds vanuit professionele basishouding
1. De psychologische consulent handelt vanuit een laagdrempelige, respectvolle, empathische,
cultuursensitieve, ethische en deotologische grondhoding
2. De psychologische consulent functioneert opbouwend en initiatiefnemers in en met een
multidisciplinair team en zorgnetwerk
3. De psychologisch consulent reflecteert kritiek en innovatiegericht op het eigen professioneel handelen
en op de eigen persoonlijke ontwikkeling
!!PPT TE KENNEN LEERSTOF
H1: Inleidende begrippen
1.1 Moraal en ethiek, waarden en normen
MORAAL:
Gaat over waarden en normen !Is niet statisch, verandert doorheen de tijd
Kan gebaseerd zijn op een intuïtie, emoties of rationele overwegingen. Of soms op biologische
processen en vanuit evolutie.
Morele vragen -> gaan over goed of kwaad: hoe zouden mensen moeten leven
Morele opvattingen: een antwoord op de vraag hoe men zich goed en verantwoordelijk kan
gedragen
ETHIEK:
= Een systematische reflectie op morele vragen, op basis van rationele argumenten
WAARDEN EN NORMEN:
= opvattingen over wat er waardevol is in het leven
-> Zijn niet af te lijden van de werkelijkheid, ze zijn verbonden aan een levensvisie en idealen.
,WAARDEN:
= Idealen die wezenlijk zijn voor de kwaliteit van het leven
= Abstracte cognitieve begrippen
Vb: eerlijkheid, respect, vrijheid,…
Respect = iedereen aanvaarden zoals ze zijn en rekening houden met anderen
NORMEN:
= Op waarden gebaseerde handelingsvoorschriften
-> Geven concrete inhouden aan waarden
-> Zijn zelf opgelegde regels, die gedrag voorschrijven over goed samenleven
Vb: AUB en dank u zeggen, veiligheid, hand geven (van de waarde beleefdheid), bourkioni dragen (waarde
vrijheid van godsdienst)
!Ook ongeschreven normen -> niet geëxpliciteerd
-> Bij meningsverschil over normen -> zoek achterliggende waarde
MORELE NORM:
Von Schmid: “=Een gebod of verbod dat in een groep een bepaald draagvlak heeft”
- Volledig draagvlak -> iedereen is het eens met de morele norm
- Geen enkel draagvlak
- Er tussen in
EEN DEUGD:
= Een min of meer vaste goede eigenschap van een persoon, die ertoe leidt dat hij moreel juist
handelt (kan per cultuur anders worden gezien)
= Aan een specifiek persoon gekoppeld -> onderdeel van het karakter
Vb: opkomen voor de armen (Robin Hood)
Komen vaak overeen met waarden (of zijn hieraan te koppelen)
Oefening
, 1.2 Morele kwesties spelen op verschillende niveau’s
1. MICRO-NIVEAU: morele vragen gaan over de manier waarop je van mens tot mens met elkaar
zou moeten omgaan -> gaat over alle menselijke relaties
2. MESO-NIVEAU: gaat over organisaties en instellingen
3. MACRO-NIVEU: gaat over de samenleving als ruimere context
1.3 Ethiek en identiteit
Boek Paul Verhaeghe (2012): ‘Identiteit’:
Identiteit heeft alles te maken met ethiek
Identiteit wordt bepaald door een wisselwerking tussen persoon en ruimere omgeving.
IDENTITEIT= een min of meer samenhangend geheel van waarden en normen die teruggaan op
de door de groep gedeelde opvattingen en ideologie
-> Wijzigingen in de maatschappij zorgen voor wijzigingen in de identiteit
- Tot 2de helft 20ste eeuw: religie bepaalde vooral het morele gezag -> zorg voor gevoel
dat je als mens niet voldoet en een verdeelde identiteit
- Vanaf 2de helft 20ste eeuw: wetenschap neemt de fakkel over ( de Rede) -> mens en
maatschappij zijn maakbaar
- Sciëntisme: alles is te regelen naar het model van de natuurwetenschappen -> evidence
based tewerk gaan! -> zorg voor gevoel dat je als mens niet voldoet en een verdeelde
identiteit
- Neoliberale visie: de markt zijn gang laten gaan (de staat is ondergeschikt aan de
verondersteld vrije markt) -> elk voor zich. Zorgt voor doorgedreven individualisme ->
onderlinge competitie en wantrouwen
- Toename van bepaalde psychiatrische stoornissen: zelfverwonding en eetstoornissen
( lichaam) , depressie en persoonlijkheidsstoornissen ( identiteit)
- Meritocratie: loon naar werken, iedereen krijgt wat hij verdient: (macht (kratos) dankzij
inzet (merit)). -> je eigen situatie is je eigen fout
- Survival of the fittest -> door evolutie wetenschap: toenemende prestatiedruk en
competitie
Boek Dirk de Wachter. Borderline Times. Het einde van de normaliteit:
Shockende cijfers over onze samenleving -> 38% depressie, dwangstoornis, rilatine, ASS,
zelfmoord
Populairste psychiatrische problematiek
-> 20j geleden: neurose
-> Nu: Borderline persoonlijkheidsstoornissen
, = een diepgaand patroon van instabiliteit in intermenselijke relaties, zelfbeeld en effecten en van duidelijke
impulsiviteit, beginnend in de vroege volwassenheid en tot uiting komend in diverse situaties zoals blijkt uit 5
of meer van 9 kenmerken
De Wachter ziet onze maatschappij als een borderline maatschappij (voldoet aan alle kenmerken)
Verband tussen maatschappij en de psychopathologie van zijn bewoners
-> Psychiatrie is de spiegel van de wereld; patiënten zijn de symptoomdragers van een
ziektebeeld waaraan een hele maatschappij lijdt, en dus is er weinig verschil tussen patiënten en
niet-patiënten
Wat heeft de maatschappij nodig volgend De Wachter en Verhaege
- Een ‘holding environment’: een vertrouwde omgeving, waar je mag experimenteren met je
‘ zijn’, waarin je ook mag mislukken maar toch nog graag gezien wordt..
- Het ontbrekende, de beperking, de onzekerheid, ..ook weer aanwezig stellen en er leren mee
leven
- Identiteit meer opbouwen van binnen uit ipv vanuit de consumptiemaatschappij
- Normale sociale verhoudingen ipv competitie, ook zorg voor anderen
https://paulverhaeghe.psychoanalysis.be/artikels/Psychologies%20Magazine%20mei%202014.pdf
H2: Ethische theorieën
-> Om een algemeen antwoord te geven op de vraag hoe mensen moreel juist zouden moeten
handelen
-> Hoe oordelen of iets goed of slecht is?
KERNVRAAG: hoe oordelen of iets goed of slecht is
3 Ethische theorieën
Elke benadering leidt tot andere keuzes
Filmpje Michael Sandel: 2 soorten ethiek. “Justice, what’s the right thing to do. The moral side of
murder”: https://youtu.be/kBdfcR-8hEY
Vanuit beginsel, principe, plicht
