Arbeidsrecht 21/09/20 (eveline
timbermort)
Ppts op ufora
Inleiding van het opleidingsonderdeel
Doel: inleiding op arbeidsrecht, basisvak met algemene beginselen:
- Betrekking op tewerkstelling
- Collectieve aspect verankerd met arbeidsrechts (vakbondseenheid).
Lesmateriaal:
- Slides (ufora)
- Livestream/lesopname (ufora) (zoom)
- Aanbevolen: synopsis (2 delen, over collectieve en individueel arbeidsrecht) van het
belgische arbeidsrecht (2020)
o Intercentia: dienst waar je boek kunt kopen
Didactische werkvormen
- Evaluatie: schriftelijk examen
o MPC 6
o Open 6
o Case-study 6
o Actualiteitsvraag 2
Planning
- 23/09: inleiding en handhaving
- Verdere planning zie ppt
- Off-campus: lesopname ter beschikking op ufora + Q&A session (zoom)
Contact
crimstrafsoc@ugent.be
Q&A sessions
- 5 oktober 13u zoom
- 16 november 13u zoom
-
1
,Algemene arbeidsrechtelijke beschouwingen
Arbeidsrecht
Opgedeeld in verschillende rechtstakken:
- Sociaal recht, onder te verdelen in:
o Arbeidsrecht (belangrijke in dit vak)
o Sociale zekerheidsrecht
Sociale bijstand, leefloon, gehandicapten,
Pensioenen,…
Zorgorganisaties:
Kan de vorm aannemen van VZW, NV, … dit kan zowel publiek (overheid) (UZ gent = publieke) als
prive (zelfstandige). De verschillende mogelijkheden reflecteren zich in verschillende
tewerkstellingen.
15% (700.000 personen) van beroepsactieve bevolking staat in de zorg: arts, vpk, mensen in
maatschappelijke dienstverlening,…
- In de zorg vooral vrouwen
- Diegene in de zorg: vaak hoger opgeleiden
- Heel veel atypische arbeid in de zorg
o Typische norm: voltijds te werk 9-17u
o Zorg: veel atypische arbeid arbeidsrecht speelt daarin een rol (bv arbeidsduur) (zie
verder); veel deeltijds, avond- en nachtarbeid,…
- Mensen werkend in de zorg vaak meer kinderen
Historiek van arbeidsrecht
- 19e eeuw:
o Van overheid weinig inmenging in de tewerkstelling (laissez faire) (
Overheid terughoudend, regelt weinig
Vrijheid aan de partijen betrokken aan arbeidsrelatie
Heeft uitbuiting in de hand gewerkt
o Als er al een normerend kader was repressief karakter
Bv: werkmansboekje => boekje dat werknemer had, af te geven aan
werkgever, werkgever kon daarin nota’s en aantekeningen maken (bv over
gedrag). Werknemer kon pas bij nieuwe werkgever tewerkstaan als
werknemer met werkmanboekje kon geven aan nieuwe werkgever.
Negatieve notas slecht voor nieuwe job
e
o Eind 19 eeuw opstanden => ° uitbouw arbeidsrecht met beschermende fidaliteit
t.a.v. werknemer.
Vrouwen en kinderen beschermen: veiligheid, gezondheid
Later uitgebreid naar alle werknemers
o Wetgever ging contractvrijheid aan banden leggen: men kon niet zomaar al wat men
wou bedingen.
e
- 20 eeuw
o Na WO1: erkenning vakbondsvrijheid
2
, o Na WO2: collectief overleg (dat al bestond) wordt daadwerkelijk
geïnstitutionaliseerd. Op verschillende niveaus
Vastheid van betrekking van werknemers gaan garanderen: aanscherpen
ontslagregels. Werkgever kon niet zomaar ontslaan opzeggings
periode/betaling geven
o Voorzien van gewaarborgd loon
o Erkenning van grondrechten!
Vooral internationaal niveau (ervoor eerder symbolisch)
Worden steeds meer belangrijk
Recht privacy, vrije meningsuiten, …
e
- 21 eeuw:
o Tegen eind 20e: meer zoeken naar soepele arbeidsvormen
o Resultaat: kluwen aan regelgeving:
Gevolg van wetgever, wil op veel domeinen regulerend optreden
Institutioneel kader: overdracht van bevoegdheden,… vooral federaal niveau,
maar ook heel belangrijke aspecten worden geregionaliseerd
Op alle niveaus dus alles in de gaten houden
o Verdere modernisering arbeidsrecht:
Vaak zie je dat het niet meer aangepast is aan de noden van de maatschappij
Traditionele arbeidsrelaties zouden niet meer aangepast zijn
Schreeuw naar modernisering
o Schreeuw naar codificatie
Meerderdeel van regelgeving dat gebundeld moet worden
- Herhaling 21e eeuw, versoepeling vooral eind 20e eeuw, zoeken naar manieren waarop men
kon versoepelen
o Bv nachtarbeid mogelijk maken, vervaningsovereenkomsten,…
Toepassingsgebied ratione personae
Particuliere initiatieven, in de regel wordt je daarin contractueel verband te werk gesteld als
werknemer, werkgever en werknemer sluiten arbeidsovereenkomst. Voor verrichten van arbeid
tegen vergoeding van loon.
In zorg ook: publieke sector speelt rol (overheid). In publieke sector te werk gesteld als ambtenaar.
Hier is geen overeenkomst, maar eenzijdige aanstelling. cijfers tonen aan dat 50% van de publieke
sector toch contractueel te werk wordt gesteld. Dus uitzonderingen op de regel.
Arbeidsrecht is dus van toepassing op mensen te werk gesteld in de particuliere wereld, maar het
heeft een verruimd toepassingsgebied, dus toepasbaar ook in andere sectoren (publiek).
Bv loonbeschermingswet: van toepassing op eenieder die te werk wordt gesteld, ongeacht de sector.
Soms is toepassingsgebied zelfs zodanig breed dat je niet tot particulier of publieke sector behoort,
bv stage, is ook op deze mensen van toepassing.
Materiele toepassingsgebied van arbeidsrecht
Verschillende subonderdelen:
- Individueel arbeidsrecht:
o Alles van tewerkstelling van werknemer bij werkgever
o Regelt alles van je aanwerving tot beeidiging
3
, o Arbeidsovereenkomsten facet: belangrijkste
- Collectief arbeidsrecht:
o Alle regels die betrekking hebben op werknemersgroeperingen in verhouding tot 1 of
meer werkgevers/werkgeversgroepingen
o Vakbonden, sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten, oprichten van
ondernemingsraad,…
- Arbeidsreglementering:
o Waarin je nog sterk de beschermende finaliteit van arbeidsrecht nog terugvindt
o Bv: arbeidsduurwetgeving, bescherming zwangere werkneemster,…
- Sociale handhavingsrecht:
o Alle regels die ervoor zorgen dat het arbeidsrecht wordt nageleefd.
Toepassingsgebied ratione loci
- Regel: arbeidsrecht voor wie in belgie te werk wordt gesteld is op een ieder van toepassing
o Ongeacht nationaliteit
- Uitzonderingen
o Grensoverschrijdend karakter: bv te werk gesteld worden in verschillende landen van
EU, in dit geval specifieke verordening, de ROME-1 verordening
o De verordening moet niet omgezet worden tot nationale wet, het is in elk land
toepasbaar.
o Verschil met richtlijn: heeft wel nog omzetting in nationale rechtsorde nodig
o Uitgangspunt rome1: vrijheid aan partijen welk recht van toepassing is, keuzevrijheid
voor partijen (wel gelimiteerd).
Rechtsbronnen
Hierarchie der normen: belangrijk basisprincipe
- Piramide van normen, alle normen kunnen op bepaald niveau worden gerangschikt, hoe
lager hoe slechter hoe meer rekening je moet houden met andere regeltjes
- Elke norm lager moet de normen die hoger staan respecteren, kunnen daar niet mee in strijd
zijn
Normen:
- Internationale normen
o Directe werking: helemaal bovenaan
o Bv verdrag
- Grondwet
o Geschreven grondwet in belgie
- Wetgevende normen
o Wetgeving in formele betekenis: wetten die op federaal niveau door wetgevende
macht zijn uitgevaardigd (parlementen, senaten, koning) en die de titel wet dragen
o Ook op deelstaatelijk niveau (vlaams parlement) noemen de wetten geen wetten
maar decreten. Ook hebben we ordonanties. = wetgevende normen binnen brussels
hoofdstedelijk gewest
o Wetskrachtige koninklijke besluiten: niet enkel over gzhzorg, veel ruimer.
o Verschil met gewoon KB: uitleg lesopname 14.28
- Uitvoerende normen
o Herbeluisteren lesopname! Over KB’s en dergelijke 14u23
4
