Ontwikkelingspsychologie
Inhoudstabel
Hoofdstuk 1: Een inleiding in de ontwikkeling van het kind 2
Hoofdstuk 2: Theoretische perspectieven en onderzoek 6
Hoofdstuk 5: De fysieke ontwikkeling in de babytijd 17
Hoofdstuk 6: Cognitieve ontwikkeling van de babytijd 22
Hoofdstuk 7: Sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de babytijd 25
Hoofdstuk 8: De fysieke ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd 28
Hoofdstuk 9: De cognitieve ontwikkeling in de peuter-en kleutertijd 30
Hoofdstuk 10: De sociaal-emotionele ontwikkeling en de
persoonlijkheidsontwikkeling in peuter- en kleutertijd 32
Hoofdstuk 11: De fysieke ontwikkeling in de schooltijd 36
Hoofdstuk 12: De cognitieve ontwikkeling in de schooltijd 37
Hoofdstuk 13: De sociaal-emotionele ontwikkeling en de
persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd 41
Hoofdstuk 14: Fysieke ontwikkeling in de adolescentie 44
Hoofdstuk 15: Cognitieve ontwikkeling in de adolescentie 50
Hoofdstuk 16: Sociale en persoonlijke ontwikkeling in de adolescentie 54
Hoofdstuk 17: De draad tussen cliënt en begeleider (social-emotional) 59
Hoofdstuk 18: Levensloop vanaf jongvolwassenheid en ouderdom 64
1
,Hoofdstuk 1: Een inleiding in de ontwikkeling van het kind
1. Wat is ontwikkelingspsychologie?
= Wetenschappelijke studie naar de patronen van menselijke groei, verandering en stabiliteit vanaf
de conceptie tot volwassenheid en ouderdom.
Meeste aandacht: fase tussen geboorte en adolescentie (de meeste veranderingen)
Kenmerken
- Wetenschappelijke benadering
- Menselijke ontwikkeling
- Ontwikkeling van conceptie tot overlijden, in elke periode van het leven
- Groei en verandering: inzicht in patronen
- Stabiliteit: in welke periodes spreken we van stabiliteit en hoe verschilt dit van andere
periodes?
Het is een zeer breed vakdomein, omvat verschillende thema’s
1. Fysieke ontwikkeling
2. Cognitieve ontwikkeling
3. Sociale ontwikkeling
4. Persoonlijkheidsontwikkeling
Focussen op een bepaald thema, maar kan ook toegepast worden in verschillende beroepen!
Fysieke ontwikkeling
Wat is de invloed van het ontwikkelende lichaam op het gedrag van mensen?
Focus ligt op: de hersenen, zenuwstelsel, spieren, behoeften aan voedsel, drinken en slaap
Cognitieve ontwikkeling
Wat is de invloed van het groeiende en veranderende intellecutele vermogen op het menselijk
gedrag?
Focus ligt op: het leren, het geheugen, probleemoplossingsvaardigheden, intelligentie
Sociale ontwikkeling
Hoe ontwikkelen sociale relaties en sociale interactie met anderen zich doorheen de levensloop?
Focus ligt op: sociaal-emotionele ontwikkeling, invloed van sociale relaties op sociale omgang en
verandering van sociale omgang
2
,Persoonlijkheidsontwikkeling
Welke eigenschappen zijn stabiel en karakteristiek voor een individu, doorheen zijn of haar
ontwikkeling?
Focus ligt op: sociaal-emotionele ontwikkeling, invloed van sociale relaties op (inter)persoonlijk
gedrag, karakter en persoonlijkheid
Levensfases
Genzen zijn soms vast, maar soms ook niet! We denken in gemiddelden.
Overgang tussen fasen kan verschillen door:
- Biologische oorzaken Betere voeding, snellere groei, andere stofwisseling
- Cultuur Hoe omgaang met liefdesrelaties
- Ethniciteit Inlvoeden van culturele achtergrond, religie en taal
!!! We spreken niet over rassen, want genetisch gezien is het ras mens voor 99,9% identiek !!!
Invloeden van cohorten
Een cohort
= Men is lid van een cohort door geboren te worden en op te groeien op een welbepaald moment in
een welbepaald gebied.
(maken dezelfde dingen mee op dezelfde momenten in hun leven)
Invloed van normatieve gebeurtenissen:
Gebeurtenissen die zich op dezelfde manier voltrekken voor de meeste leden van eenzelfde cohort
- Historische gebeurtenissen 9/11
- Leeftijdsgebonden gebeurtenissen puberteit
- Socioculturele gebeurtenissen mode, muziek, tv, kunst
Normatieve gebeurtenissen:
- Biologisch bepaald geslachtsrijpheid, puberteit, sociale glimlach
- Sociaal bepaald social klasse, naar school op 2.5 of 4 jaar?
- Cultureel bepaald etniciteit, subgroepen
- Historisch bepaald zie cohorteffect
3
, Het cohorteffect
= biologische en omgevingsinvloeden die verbonden zijn aan een specifiek historisch moment.
Voorbeelden: kinderen van Tsjernobil, volwassenen in NY op 9/11, student zijn tijdens covid-19
Normatieve invloeden op ontwikkeling
Gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep op dezelfde manieren
voltrekken, leiden tot conformiteit: uit vrees voor de gevolgen van afwijkend gedrag
Niet-normatieve gebeurtenissen tekenen ingrijpende ontwikkeling van het specifieke individu: wat
maakt me uniek?
2. Geschiedenis van het kind
Kinderen: geschiedenis
Voor 1600: kinderen hadden geen speciale status
Eind 18e eeuw (Duitsland): biografieën van baby’s werden populair
- Charles Darwin: benadrukte dat je een individu moet begrijpen vanuit de evolutietheorie en
dat je de biografieën van baby’s hiervoor kon gebruiken.
Industrialisatie: kinderen als werkkrachten
Start 20e eeuw: start wetenschappelijk bestuderen van ontwikkeling kind.
- Alfred Binet onderzocht de intelligentie, het geheugenen de rekenvaardigheid
Stanley Hall: denken en gedrag bestuderen adhv vragenlijsten
Wetenschappers hadden één gemeenschappelijk doel: de aard van groei, verandering en stabiliteit
tijdens de kindertijd en adolescentie op een wetenschappelijke manier bestuderen.
Centrale vraagstukken
1. Wat is de aard van verandering? Continu of discontinu
4
