Hemisferische specialisatie van functies
De hersenen zijn opgedeeld in 2 hemisferen, en wanneer we kijken in de media dan wordt er daar
heel veel aandacht aangegeven; meer bepaald over theorieën welke daarover worden gevormd. De
meeste mensen geloven dit dan, maar dit is wetenschappelijk niet onderbouwd en we krijgen dan te
maken met mythes waarbij wordt gezegd dat de ene hemisfeer instaat voor het rationele denken, en
de andere hemisfeer meer instaat voor het emotionele. Verder wordt er dan ook een theorie
opgebouwd van een mannelijke en een vrouwelijke hemisfeer maar dit is allemaal niet
wetenschappelijk bewezen. Deze mythes komen tot stand door een overgeneralisatie van de
verschillen tussen de linker en de rechter hemisfeer. Er zijn natuurlijk verschillen tussen deze 2
hemisferen, maar de theorie die hieruit gevormd wordt is niet meer wetenschappelijk “volledig”
correct. Zo worden de mensen ingedeeld in categorieën, maar dat is dus volledig verkeerd; je bent
niet het ene of het andere, het is een mengeling.
In de media hebben we echt te maken met een brain mythe waarin heel veel mensen geloven, maar
deze mythes zijn niet wetenschappelijk onderbouwd en zijn dus verkeerd. We hebben te maken met
2 hemisferen, en deze 2 hemisferen zijn zowel anatomisch als functioneel verschillend van elkaar,
maar ze werken samen en het zijn dus geen 2 “aparte” delen. Voor anatomische verschillen zijn er
meerdere studies geweest, en op macroscopisch niveau is er al te zien dat er grote verschillen zijn
tussen de 2. Een eerste verschil is dat er een torsie gebeurd is in de ontwikkeling van de hersenen
waardoor er een soort draaiing aanwezig is wat zorgt voor een frontaal groter gebied aan de rechter
hemisfeer en een groter posterieur gebied van de linker hemisfeer. Ook is het patroon van de gyri en
de sulci verschillend tussen de 2 hemisferen; asymmetrie in de hersenen is niet overal gelijk: frontaal
minder asymmetrisch. Ook het afsterven van hersenweefsel gebeurt niet symmetrisch in linker en
rechter hemisfeer: zo is in een vroeg stadium van Alzheimer de linker hemisfeer meer aangetast,
maar in een later stadium gelijk. Vervolgens zijn er ook verschillen in connectiviteit tussen de 2
hemisferen; er is zowel een verschil in connectiviteit binnenin de hemisfeer, als connectiviteit tussen
de 2 hemisferen. Binnen de hemisfeer zijn de connecties sterker in de linker hemisfeer dan in de
rechter hemisfeer, en tussen de hemisferen is het zo dat de connecties van rechts naar links sterker
zijn dan de connecties van links naar rechts….
Vervolgens zijn er ook functionele verschillen tussen de 2 hemisferen, en hierbij is het belangrijk dat
we onthouden dat deze 2 hersenhelften in normale omstandigheden met elkaar gaan
communiceren, en dat deze dus eigenlijk met elkaar samenwerken. We willen dan gaan kijken naar
de functionele bijdrage van deze 2 hemisferen, en een eerste mogelijkheid (in niet normale
omstandigheden), is dat we gaan kijken naar de hemisferen als geïsoleerde delen. Zijn er situaties
waar we kunnen kijken naar de functie van 1 hemisfeer, zonder invloed van de ander. De 2
hemisferen staan met elkaar in verbinding aan de hand van de witte stof banen, dus als we deze
witte stofbanen gaan doorknippen, dan kunnen we de 2 hemisferen los van elkaar gaan bekijken. We
spreken dan van een callosotomie (wegnemen van corpus callosum). Wanneer we dit doen kunnen
we heel puur een stimulus gaan richten naar 1 hemisfeer, en men ging dit doen door 1 oog te
bedekken, en zo komt de stimulus slechts terecht in 1 hemisfeer. Men zag dan dat er subcorticaal
nog steeds connecties waren (kunnen e niet doorknippen want dan gaat dier dood), maar door het
doorknippen van het corpus callosum was er geen transfer van informatie van de ene naar de andere
hemisfeer. Dus in zekere mate kunnen deze twee hemisferen, op een bepaalde manier, onafhankelijk
van elkaar en geïsoleerd gaan functioneren.
Op basis van deze kennis is men later deze callosotomie gaan toepassen op patiënten welke leden
aan een ernstige vorm van epilepsie en niet behandelbaar waren op een andere manier. Door het
, corpus callosum door te knippen, kon men de seizures gaan beperken. Dit gaf geen problemen bij de
patiënt.
De mensen functioneren dus steeds normaal, zij kunnen namelijk hun ogen richten op die manier dat
de informatie terecht komt in de 2 hemisferen, en ook wanneer zij dingen horen komt dit normaal
terecht in beide hemisferen. Dus elke hemisfeer krijgt nodige informatie ookal is er geen
communicatie tussen de 2 hemisferen. Er was dus een normaal functioneren bij het doorknippen van
het corpus callosum. Wel waren er bepaalde opmerkingen bij specifieke omstandigheden, waarbij
men gebruik maakt van de techniek van het verdeelde visuele veld. We gaan hierbij de stimuli kort
aanbieden (minder dan 200ms), ofwel in het linker ofwel in het rechter visuele veld. Door deze
stimulus kort aan te bieden gaan we ook vermijden dat de proefpersonen een oogbeweging gaat
maken, en ervoor zal zorgen dat de visuele informatie in de andere hemisfeer gaat terechtkomen. Op
deze manier kunnen we visuele stimuli gaan aanbieden aan 1 hemisfeer: wanneer we rechts
aanbieden sturen we het naar de linker hemisfeer, en wanneer we het links aanbieden dan gaat het
naar de rechter hemisfeer. Dan, kunnen we gaan kijken of er verschillen zijn in prestatie in functie
van de kant waar we deze stimulus aanbieden. We zullen zien dat er een linker hemisferische
specialisatie is voor taal. Wanneer we een taalgerichte stimulus rechts gaan aanbieden (komt links
terecht), dan zien we dat er betere prestatie is dan wanneer we de stimulus links gaan aanbieden
(welke terecht komen in de rechter hemisfeer) ….
Dit kan gezien worden bij aard van de taak wanneer we dit gaan bekijken bij split-brain patiënten: dit
zijn patiënten waar er een isolatie is van de 2 hemisferen aan de hand van het doorknippen van
corpus callosum. Wanneer we dan een object gaan tonen, dan zullen we zien dat deze personen het
object veel moeilijker zullen gaan benoemen wanneer het wordt aangeboden in het linker visuele
veld, ten opzichte van het rechter visuele veld, aangezien we hier te maken hebben met een taal-
taak. En dus linker hemisfeer (rechter visuele veld) is beter in het uitvoeren van talige taken.
Wanneer we kijken naar het gebruik van deze stimulus, dan is dat geen probleem. Enkel het
benoemen van het object gaat beter in de linker hemisfeer dan de rechter hemisfeer. Als we kijken
naar de rechter hemisfeer, en we vragen een taak uit te voeren of een object te gaan gebruiken, dan
is dat opzich geen probleem meer.
De linker hemisfeer heeft zijn specialisatie in taal, en als we kijken naar de rechter hemisfeer dan
heeft deze hemisfeer zijn specialisatie in spatiale verwerking. Een typische situatie waarbij dat
verschil werd aangetoond is aan de hand van chimerische figuren. We gaan hierbij een dubbelzinnige
foto gaan projecteren waarbij er links iets anders staat dan rechts. (Links een vrouw met bril, en
rechts een kind). Bij split-brain patiënten, zal het kind terechtkomen in de linkerhemisfeer en blijft
daar want er is geen communicatie met de andere hemisfeer, en de vrouw met bril komt terecht in
rechter hemisfeer en blijft daar ook zitten. Wanneer we dan aan de patiënt een verbale instructie
geeft en vraagt voor een verbaal antwoord op de vraag wie heb je gezien, dan gaan we de linker
hemisfeer inschakelen, en in de linker hemisfeer zat het kind. Patiënt gaat dus zeggen dat het het
kind gezien heeft, omdat het de linker hemisfeer gaat gebruiken, aangezien deze wordt opgehelderd
bij een taal vraag. Wanneer we een andere instructie geven; niet zeggen, maar aanduiden wie je
gezien hebt, dan gaat het de rechter hemisfeer inschakelen, want aanduiden is een spatiale functie,
en we zien dat de vrouw dan met linker hand gaat aanduiden wat zij zag in de rechter hemisfeer;
namelijk de vrouw met de bril. De patiënt gaat met linker hand gaan aanduiden, aangezien de
rechter hemisfeer zal zorgen voor linker motoriek.
De linker hemisfeer staat dus in voor taal, en de rechter hemisfeer staat in voor de spatiale
verwerking. In heel veel situaties gaan we dat relatief voordeel van links voor taal en rechts voor
ruimte gebruiken. Dit is een relatief voordeel, want belangrijk om te beseffen is dat de rechter